15

nr 4 (392) | 28.02.­14.03. 2022

Wspomnienia

www.kuriergalicyjski.com

do domu. Wszedlszy do domu,

rozrębować musieli drzwi do

poszczególnych

mieszkań.

Mlodsze siostry nahajkami

wypędzali z domu, a starsze

wyrzucili na trawnik przed

dom". Wreszcie zgodnie z opi-

sem po zakończeniu ostatniego

nabożeństwa w niedobudowa-

nym kościele św. Wincentego

a Paulo we Lwowie w paździer-

niku 1945 roku ,,ks. superior

wziąl hostię z monstrancji,

wlożyl do puszki i skierowal

swe kroki do wyjścia z kościola.

Lud placząc śpiewal: Nie opusz-

W MIESZKANIU KS. IGNACEGO CHWIRUTA NA SOBIESZCZYŹNIE

czaj nas, nie opuszczaj nas, Jezu

nie opuszczaj nas, calując szaty

mieszkalo ok. 550 rodzin, toteż

na dworzec. Po poludniu dano

kaplańskie".

w pierwszym etapie zezwolo-

wagony. Ulożenie trwalo do

Tydzień przed zlikwidowa-

no na otwarcie tego kościola,

późnej nocy. Trochę awantur

niem lwowskiego kościola pw.

następnie zmieniono decyzję

w sprawie zajęcia wszystkich

Bożego Ciala i klasztoru domi-

na zezwolenie o rejestrację ko-

6 czy 7 wagonów przeznaczo-

GRÓB KS. JANA PIWIŃSKIEGO NA CMENTARZU JANOWSKIM WE

nikanów do wiernych w ramach

ściola pw. św. Franciszka przy

nych dla seminarium, no ale

LWOWIE

ogloszeń parafialnych skiero-

ul. Szewczenki 66.

w wieczór wszystko i wszyscy

pozbawić dynamicznych pa-

wano następujący apel: ,,Ponie-

W  konsekwencji  wladze,

Podawano również że w ko-

siedzą w krytych wagonach.

sterzy, oczekując zarazem na

waż na żądanie wladz należy się

które jednak dążyly do calko-

ściele dominikanów przed ofi-

Niedziela (14 października)

śmierć pozostalych przy życiu

spodziewać zamknięcia naszego

witej likwidacji Kościola, od-

cjalnym opuszczeniem przez

byla ostatnim dniem na lwow-

starszych księży. Wówczas za-

kościola, dlatego bardzo prosi-

rzucily prośbę o rejestrację tych

zakonników mial ,,zaplakać ob-

skim gruncie. (...). Pociąg ruszyl

mknięcie katolickich świątyń

my wiernych o gorącą modlitwę

dwóch kościolów. Komuniści

raz Matki Bożej i przy próbach

w poniedzialek raniutko tj. 15

nie nastręczaloby najmniej-

o pomoc Bożą dla nas w tej świę-

w sprawozdaniach zauważyli,

spakowania go w odpowied-

października". Po pięciu dniach

szych trudności. Z drugiej stro-

tej sprawie". Kościól ostatecznie

że ,,pozostali we Lwowie katoli-

nich skrzyniach, zakonnicy

podróży lwowskie semina-

ny, wyjazd w nieznane wcale

zamknięto 14 maja 1946 roku.

cy, szczególnie starsze pokole-

nie mogli go podnieść". Ponoć

rium przybylo do Kalwarii Ze-

nie dawal nadziei na kontynu-

W tym dniu zostala odprawio-

nie, negatywnie wypowiada się

o tym fakcie mieli mówić do-

brzydowskiej, gdzie w murach

owanie w nowych warunkach

na ostatnia msza św. o godzinie

o duchowieństwie, które wyje-

minikanie w czasie ostatniego

bernardyńskiego klasztoru do

misji duszpasterskiej, bowiem

9:30. Ostatni apel skierowany

chalo do Polski, a kościoly za-

nabożeństwa.

1950 roku trwala formacja kle-

to czynniki administracji pań-

do wiernych na skutek decy-

mknięto. W większości kościo-

ryków archidiecezji lwowskiej,

W kręgu czterech świątyń

stwowej wydawaly pozwolenie

zji o zlikwidowaniu kościo-

lów już nieczynnych codziennie

po czym 26 września 1950 roku

Pod koniec 1946 roku jak

na objęcie przez kaplana każdej

la brzmial: ,,Prosimy wiernych

obserwuje się, jak staruszki z bu-

przez wladze PRL zostalo roz-

już wspomniano, we Lwowie

parafii katolickiej" ­ pisal ks. Jó-

o zachowanie dyscypliny. Pla-

kietami kwiatów podchodzą do

wiązane. Rektorem semina-

funkcjonowalo zaledwie cztery

zef Wolczański. Ostatecznie ks.

cze tu nic nie pomogą. Mamy się

drzwi kościolów i odmawiają

rium w tym czasie byl ks. Jan

świątynie: Matki Bożej Śnież-

Olszański wyjechal ze Lwowa

tu tylko modlić dalej o zmilowa-

modlitwy, a następnie zostawia-

Nowicki (1894­1973), miano-

nej, św. Marii Magdaleny, św.

w 1948 roku.

nie Boże". Niebawem kościól do-

ją kwiaty i odchodzą".

wany po odejściu na biskup-

Antoniego i katedra pw. Wnie-

Na wiosnę 1947 roku do ko-

minikanów i klasztor zostal za-

Dla możliwego ratowania

stwo w Tarnowie ks. Jana Ste-

bowzięcia Najświętszej Maryi

ściola Matki Bożej Śnieżnej

mieniony na magazyn cementu,

spuścizny duchowej mieszkań-

py (1892­1959). Ogólnie w tym

Panny. Pracowalo tu sześciu

przybyl o. Kazimierz Lendzion

a od 1972 roku muzeum ateizmu.

cy uciekali się nieraz do bardzo

czasie w Kalwarii Zebrzydow-

kaplanów, a po trzech latach

CSsR. ,,Zamieszkal na plebanii,

wymyślnych metod. Jedną z ta-

Również po 1945 roku zo-

skiej święcenia kaplańskie

pozostalo ich zaledwie trzech.

przy ks. Piwińskim. Ten przy-

kich bylo rozpowszechnienie

stal ostatecznie przesądzony

otrzymalo 22 kandydatów. Po-

jąl o. Lendziona bardzo życz-

w 1946 roku informacji o tzw.

los lwowskiego seminarium

zostali kandydaci kończyli stu-

Kościól Matki Bożej Śnieżnej

liwie i w kościele zaczęlo się

lwowskim cudzie. Prowoka-

duchownego. Jeszcze w sierp-

dia w różnych seminariach na

Proboszczem parafii Mat-

wszystko bardzo regularnie

cja ta musiala mieć powszech-

niu 1945 roku zostal z palacu

terenie Polski.

ki Bożej Śnieżnej od 1917 roku

odprawiać".

ny charakter, gdyż pisano

arcybiskupiego wydalony abp

,,Lwowski cud"

byl leciwy już ks. Jan Piwiński

Fakt przybycia do Lwowa re-

o niej w wielu sprawozdaniach

Eugeniusz Baziak, który za-

(1872­1949). Córka znanego

demptorysty-wygnańca z Mo-

Bez wątpienia plan o zlikwi-

komunistycznych  urzędni-

mieszkal w klasztorze u fran-

profesora i rektora Politech-

ścisk ks. Lendziona zniwelowal

dowaniu polskiego elementu

ków. Tak w jednym z nich pi-

ciszkanów. Od 1 sierpnia 1945

niki Lwowskiej Gabriela So-

plany o natychmiastowym za-

we Lwowie pod koniec 1946

sano: ,,We Lwowie w dniach

roku zainaugurowano nowy

kolnickiego, Zofia Sokolnic-

mknięciu kościola po śmierci

roku  zostal  zrealizowany.

13­16 maja br. w różnych czę-

rok akademicki, a już ,,na trze-

ka-Izdebska opowiadala, że

ks. Jana Piwińskiego, która na-

Ostatni transport wygnań-

ściach miasta, gdzie gromadzi

ci dzień pobytu w seminarium

gdy proboszcza ,,zmuszano do

stąpila 20 kwietnia 1949 roku.

ców odjechal ze Lwowa w lipcu

się znaczna grupa narodu ­ na

zauważyliśmy jakieś odwie-

wyjazdu, cisnąl kalamarzem

Choć liturgię pogrzebową cele-

1946 roku. Na miejscu pozosta-

rynkach, przystankach tram-

dziny u naszych przelożonych",

i oświadczyl wladzom katego-

browano bez szerszego rozglo-

lo zaledwie kilkanaście tysię-

wajowych, na szybach okien

po których seminarium zo-

rycznie, że zostaje".

su, przybyla spora grupa wier-

cy Polaków. W następnych la-

domów na 2 i 3 piętrach wrogie

stalo wydalone z dawnych po-

W 1946 roku z Gródka Po-

nych, aby pożegnać proboszcza

tach wprawdzie liczba wzrosla

elementy inscenizowaly pro-

mieszczeń. Dla alumnów pozo-

dolskiego powrócil do Lwo-

z kościola Matki Bożej Śnieżnej

dzięki powracającym z lagrów

wokację pojawienia się cuda

stawiono do czasu zaledwie 13

wa mlody kaplan archidiece-

na Cmentarz Janowski. Byla to

oraz przyjeżdżającym do Lwo-

z wizerunkiem Matki Bożej.

pomieszczeń, a caly budynek

zji lwowskiej ks. Jan Olszański

ostatnia uroczystość w historii

wa za pracą Polakom. Z wielkiej

Polacy oraz znacząca część

przekazano pod akademik me-

(1919­2003), który otrzymal

kościola Matki Bożej Śnieżnej,

liczby duchowieństwa diece-

miejscowej ukraińskiej ludno-

dycyny. Rozpoczęlo się wiel-

rejestrację na wikariusza tej

gdyż już 12 kwietnia 1951 roku

zjalnego i zakonnego we Lwo-

ści, w szczególności starcy, za-

kie przygotowanie do exodusu

parafii. Jednocześnie udzie-

kościól zostal zamknięty. Jako

wie pozostalo zaledwie sześciu

trzymywali się i niewielkimi

seminarium. Zaczęto również

lal się przy lwowskiej katedrze,

powód podawano katastrofal-

duchownych, z czego trzech

grupami i stali calymi godzina-

poszukiwać dla niego nowego

pracując zarówno wśród Pola-

ny stan techniczny budynku,

w podeszlym wieku oraz cztery

mi obok cudownego wizerunku.

miejsca. W kościele semina-

ków obrządku lacińskiego jak

,,gdyż stoi na wzniesieniu przy

czynne kościoly.

Niektórzy z nich szeptem lub

ryjnym pw. Matki Bożej Grom-

i korzystających z kościolów

obsuwającej się skarpie, że już

Ta liczba czynnych kościo-

na glos odmawiali modlitwy.

nicznej 21 września 1945 roku

po lwowskim pseudosoborze

pokazują się na nim rysy (nie

lów oczywiście nie zadowala-

Najbardziej fanatyczni klękali

odbyly się ostatnie święcenia

w 1946 roku Ukraińców greko-

bylo żadnych) itp.". W rzeczy-

la miejscowych mieszkańców.

i z podniesionymi rękami wzy-

kaplańskie udzielone ośmiu

katolików. Pomagal w duszpa-

wistości byl to jeden z przeja-

Toteż od października 1946

wali Matko Boża, ratuj! Niektó-

diakonom przez abpa Eugeniu-

sterstwie tamtejszym kaplanom,

wów dążenia do pelnej ateizacji

roku wierni rozpoczęli starania

rzy nawet plakali". Slużbiści

sza Baziaka. Ostatnimi kapla-

zastępując ich w katechizacji,

miasta.

o odzyskanie dwóch zamknię-

obliczyli, że od 13 do 16 maja

nami, którzy otrzymali święce-

prowadząc naukę religii w ka-

Ojcu Lendzionowi 21 grud-

tych już kościolów. Te starania

takie cuda widziano w 15 miej-

nia we Lwowie byli: ks. Tadeusz

tedralnej kaplicy św. Józefa. ,,Pod

nia 1949 roku wydano zakaz

zapewne wszczęto po tym jak

scach miasta.

Bieńkowski, ks. Zygmunt Bro-

koniec drugiego roku pobytu ks.

sprawowania funkcji duszpa-

we Lwowie ponownie otwarto

W dalszej części tegoż spra-

nislawski, ks. Stanislaw Caly,

Olszańskiego we Lwowie, wla-

sterskich w tejże parafii, usu-

kościól św. Marii Magdaleny.

wozdania powolano się na rela-

ks. Feliks Oko, ks. Kazimierz

dze sowieckie zażądaly od nie-

wając go przy tym z plebanii.

Zabiegano o otwarcie kościo-

cję proboszcza kościola św. Ma-

Orzechowski, ks. Henryk Py-

go opuszczenia miasta. Suge-

Usunięty po raz kolejny z pla-

la Matki Bożej Ostrobramskiej

rii Magdaleny we Lwowie ks.

rih, ks. Ludwik Sieradzki i ks.

rowaly, iż powinien wyjechać

cówki, o. Lendzion korzystal

oraz św. Elżbiety. W pierw-

Józefa Klosa, który w rozmowie

Józef Urbanik. Warto przy tym

na tereny Ukrainy Wschodniej,

najprawdopodobniej z gościn-

szym przypadku prośbę od-

z Edwardem Tomaszewskim

dodać, że na pierwszym roku

gdzie czekali na kaplana kato-

ności życzliwych ludzi. Do-

rzucono, motywując, że w od-

i Julią Tarnawską mial powie-

ówczesnego seminarium byl

licy obrządku lacińskiego. Ta

piero na początku 1950 roku

leglości 1 kilometra znajduje się

dzieć, że w ten sposób ,,chcemy

alumn Marian Jaworski.

logiczna i przekonywująca ską-

otrzymal zezwolenie od wladz

czynny kościól św. Antoniego.

zmusić uwierzyć w Boga so-

Kronikarz seminaryjny za-

dinąd argumentacja miala sklo-

państwowych na zatrudnie-

Inaczej potraktowano petycję

wiecką zgraję, aby oni uwie-

pisal pod datą 13 październi-

nić mlodego kaplana do porzu-

nie przy parafii pw. Ścięcia św.

o otwarcie kościola św. Elżbie-

rzyli w cud i przyjęli to jako

ka 1945 roku następujące slo-

cenia Lwowa, który zamierzano

Jana Chrzciciela w Samborze.

ty. Zauważono, że w jego okolicy

przestrogę dla bezbożników".

wa: ,,Od rana wożenie autami