23

nr 4 (392) | 28.02.­14.03. 2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

wysunąl swoją kandydatu-

wybieral osobiście. Co dnia, oko-

rę do parlamentu Dolnej Zie-

lo godz. 17 Krüger wchodzil do

mi Rein-Westfalia. Walczyl też

przepelnionych cel więzienia

w 1962 roku o posadę burmi-

i osobiście odczytywal ,,listę do

strza miasteczka Ludwigshau-

rozstrzelania".  Wyczytanych

zen, gdzie mieszkal, ale... zostal

rozstrzeliwano natychmiast na

aresztowany.

dziedzińcu więzienia przy od-

Trzy lata wcześniej w Izraelu

glosach silników samochodo-

ukazala się książka ,,Na two-

wych. Więźniowie ze strachem

ich ruinach, Stanislawowie",

oczekiwali  wieczoru,  wielu

gdzie umieszczono wspomnie-

z nich wariowalo.

nia stanislawowskich Żydów,

Krwiożerczość szefa gesta-

którzy przeżyli Holokaust. Nie-

po oburzala nawet etnicznych

miecka prokuratura z zaintere-

Niemców Stanislawowa. Na-

sowaniem zapoznala się z tym

pisali oni odpowiedni list do

wydaniem i rozpoczęla sprawę

ministra spraw zagranicznych

karną. Razem z Krügerem na

Ribbentropa. Ale nieszczęście

lawie oskarżonych zasiadlo 17

przyszlo z innej strony.

JEDNA Z BRAM STANISLAWOWSKIEGO GETTA

KRÜGER PODCZAS PROCESU

bylych esesmanów. Jako świa-

SĄDOWEGO, LATA 60. XX W.

Kontroler i hrabina

dek wystąpila na sądzie Ka-

Potem zjawila się Karoli-

do wloskiej rodziny królew-

Kanadyjczycy nie rozpoznali

rolina hrabina Lanckorońska

Jesienią 1942 roku do Sta-

na hrabina Lanckorońska. Do-

skiej, ci do Mussoliniego, a ten

kata stanislawowskich Żydów.

oraz wielu Żydów, którym uda-

do Hitlera. Z rozkazu Heinri-

nislawowa  niespodziewanie

wództwo AK skierowalo ją z mi-

Ponadto, Krügerowi udalo się

lo się przeżyć wojnę. Niektó-

cha Himmlera Lanckorońska

przyjechal kontroler z Wydzia-

sją wyjaśnienia losu polskich

przekonać aliantów, że siedzial

rzy przyjechali z sowieckiego

zostala przeniesiona do lwow-

profesorów ze Lwowa i stani-

lu Rewizyjnego Rzeszy. W ge-

w więzieniu za udzial w zama-

Iwano-Frankiwska.

stapo nagromadzila się olbrzy-

slawowskiej inteligencji, któ-

skiego gestapo. Tu opowiedziala

chu na Hitlera. Ci jednak nie

Krüger nie okazal skruchy,

mia ilość kosztowności, zlotych

rzy bez śladu zaginęli w 1941

to, co uslyszala od Krügera Wal-

bardzo mu uwierzyli i prze-

twierdzil, że to Żydzi rozpo-

terowi Kutschmanowi. Ten byl

monet, 6 tys. dol. USA i ponad

roku. Hrabina zostala szybko

trzymali w obozie do listopada

częli wojnę, i że ,,swoją pracę

wrogiem Krügera i od razu jego

pól miliona zlotych ­ i wszyst-

zdemaskowana i aresztowa-

1948 roku. Poczym puszczono

w Stanislawowie wykony-

raport powędrowal do Berlina.

na przez gestapo. Przesluchanie

ko to bylo niezaksięgowane! Na

go wolno.

wal z calą świadomością, że

niektórych skrzyniach byly

prowadzil sam szef. Byl pewien,

Za zdradę tajemnicy państwo-

Początkowo Krüger praco-

sluży dobru ojczyzny". 6 maja

spisy zawartości, ale faktycz-

że pani Karolina nigdy nie opu-

wej skazano Hansa Krügera na

wal komiwojażerem, wzbogacil

1968 roku ogloszono wyrok

ści murów więzienia i na prze-

rok więzienia, a potem zeslano

nie nie odpowiadaly rzeczy-

się przy tym i ruszyl w wiel-

­ dożywocie.

do Francji na front Zachodni.

wistości. Podlegly Krügera,

sluchaniu byl dość wylewny ­

ką politykę. Byl szefem regio-

W 1988 roku Hans Krüger

odpowiadający za przechowa-

zdradzil jej wszystkie tajemnice

Proces stanislawowski

nalnym Partii Wolnych Ludzi

zmarl. Zmarl jako wolny czlo-

nie kosztowności, strzelil sobie

swej dzialalności we Lwowie

Koniec wojny zastal Krü-

w Münster, przewodniczyl Sto-

wiek, gdyż dwa lata wcześniej

kulę w leb. Dlaczego żydowskie

i Stanislawowie. Ale pomylil się.

gera w Holandii, gdzie ten

warzyszeniu Niemców Ber-

zwolniono go z więzienia za do-

O aresztowaniu hrabiny do-

zloto nie zostalo spisane, Krü-

trafil do niewoli aliantów.

lina i Brandenburgii, a nawet

bre sprawowanie.

ger nie mógl wyjaśnić.

wiedzial się jej brat. Zwrócil się

Kolej Stanislawów ­ Husiatyn

Trasę kolejową Stanislawów ­

Husiatyn przelożono w okresie

panowania monarchii Austro-

Węgierskiej w latach 1882­

1884. Jej dlugość wynosi 148

km, ale swoją zlożonością

MOST KOLEJOWY PRZEZ DNIESTR

ustępowala jedynie kolejom

KOLO NIŻNIOWA. 1915 R.

przerzucanym w Karpatach.

Byla częścią Galicyjskiej Kolei

przerzucania wojska przeciwko

kursowalo na trasie już trzy

Transwersalnej.

Imperium Rosyjskiemu.

pary pociągów.

Mimo iż Galicyjska Kolej

Ruch towarowy byl skrom-

Transwersalna budowana byla

niejszy, gdyż kolej ta nie mogla

PETRO HAWRYLYSZYN

I

z maksymalną oszczędnością

konkurować z koleją im. Karola

nteresujące jest to, że na te-

środków, to kierowanie jej ru-

Ludwika. Trasa byla jednotoro-

renach Ziemi Tarnopolskiej

chem odbywalo się jak na magi-

wą, więc początkowo urządzono

koleje podlegaly dwom za-

strali. W dyrekcji kolei zatrud-

na niej zlożony system sygnali-

PIERWSZY DWORZEC KOLEJOWY W BUCZACZU. POCZTÓWKA

rządom ­ lwowskiemu i stani-

niono w tym celu znaczną liczbę

zacji. Ponieważ ruch towarowy

AUSTRIACKA, 1907 R.

slawowskiemu. Obydwie dy-

urzędników, choć ruch towaro-

byl nieznaczny, postanowiono

rekcje ciągnęly tory w kierunku

na terenie Buczacza) i przerzucać

Husiatyna otwarto 31 grudnia

wy i pasażerski na tej trasie nie

uprościć system i zmniejszyć

wschodnim. Trasa pólnocna pro-

most nad rzeką Strypą. Ten most

1884 roku, w przededniu Nowe-

byl intensywny. Na przyklad:

szybkość ruchu poprzez prze-

wadzila ze Lwowa przez Krasne,

i tunel budowali wloscy inżynie-

go Roku. Jednak na tym odcinku

na odcinku Stanislawów ­ Bu-

puszczanie pociągów z naprze-

Zloczów, Tarnopol do Woloczyska.

rowie i robotnicy. Mamy odno-

bylo wiele niedociągnięć i po ich

czacz początkowo kursowala

ciwka przystankami na sta-

Na odcinku poludniowym

towane nazwisko jednego z nich

usunięciu ruch wznowiono do-

jedna para pociągów osobowych

cjach. Popularność trasy spadla

tory prowadzono z Chryplina

­ Gianni Batista Ferrari. Ludność

piero 1 lutego 1885 roku.

na dobę. Ze Stanislawowa po-

i, pomimo jej dlugości, zaliczono

(wlaściwie od Stanislawowa)

miejscowa wykonywala prace

Po kolejnych 10 latach roz-

ciąg odchodzil o godz. 10:00, do

ją do tras lokalnych.

przez Palahicze, Niżniów, Mo-

pomocnicze.

poczęto budowę trasy lączącej

Buczacza przyjeżdżal o 14:39. Na

Dziś ruch odbywa się jedynie

nasterzyska, Buczacz, Czort-

Zasadnicze prace na tej tra-

pólnocny i poludniowy odcinki.

pokonanie 75 km trasy potrze-

na odcinku z Buczacza do Husia-

ków, Kopyczyńce do Husiaty-

sie rozpoczęly się wiosną 1883

Trasę puszczono przez Trembow-

bowal aż 4 godz. 39 minut! Dla

tyna. Po zniszczeniach II wojny

nia. Tę magistralę ukończono

roku i posuwaly się w szybkim

lę do Kopyczyniec. Prace ukoń-

porównania pośpieszny pociąg

światowej wiele odcinków po-

w 1884 roku. Odcinek Krasne ­

tempie. Jeżeli na początku mar-

czono 25 listopada 1896 roku.

z Czerniowiec do Lwowa (z przy-

stanowiono nie odnawiać.

Woloczysk dziala sprawnie do

ca dopiero zwożono potrzebne

Pierwszy projekt tej kolei

stankami w Śniatyniu, Kolomyi,

Na terenach w okolicy Tluma-

dziś, natomiast z jego poludnio-

materialy, to już w paździer-

opracowano już w 1880 roku.

Stanislawowie, Haliczu, Chodo-

cza miejscowy aktywista Dmy-

wą siostrą los postąpil inaczej.

niku zaczęto ukladanie szyn

Rozbudowę tras kolejowych bar-

rowie i Bóbrce) 267 km trasy po-

tro Romanyszyn 16 maja 2021

Przekladanie tej trasy przez

kolejowych w Chryplinie. Jeśli

dzo popieral Roman Gostkow-

konywal w 1880 roku mniej niż

roku zorganizowal bieg po sta-

poludniowe tereny Tarnopolsz-

personel techniczny stanowili

ski, który po ukończeniu prac

za 6 godzin. Nawet przy takiej

rym nasypie kolejowym dawnej

czyzny bylo o wiele trudniejsze.

przeważnie obcokrajowcy lub

na poludniowej kolei austriac-

prędkości pociąg ze Stanislawo-

austriackiej kolei na odcinku Pa-

Zlożona rzeźba terenu zmusza-

Austriacy, to wśród robotni-

kiej  Lwów-Czerniowce-Jassy

wa do Buczacza jechal szybciej

lahicze-Niżniów ­ ,,Bieg po Ga-

la inżynierów kolejowych do

ków przeważala ludność miej-

i kolei im. Arcyksięcia Alberta,

niż dyliżans pocztowy (8 godzin

licyjskiej Kolei Transwersalnej

projektowania trasy wijącej się

scowa. Ludzie miejscowi nie

zostal docentem nowo utworzo-

na tej trasie).

Ostbahn".

z nietradycyjnymi rozwiązania-

tylko przekladali tory, ale też

nej katedry kolejnictwa na Po-

Popularności kolei sprzyjal

W chwili obecnej rozpatry-

mi. Tory trzeba bylo przerzucać

budowali dworce kolejowe na

litechnice Lwowskiej. Ostatecz-

i ten fakt, że wartość przejazdu

wane są plany budowy nowo-

przez największą rzekę Galicji ­

stacjach, wodociągi i inne.

ną wersję projektu opracowal

w wagonie III klasy na tej trasie

czesnej elektryfikowanej linii

Dniestr. W okolicach Niżniowa

Pierwszy próbny pociąg to-

Juliusz Lott w lipcu 1882 roku.

wynosila 1 guldena 20 grajca-

kolejowej między Tarnopolem

wybudowano most przez rzekę

warowy na odcinku Stanisla-

Tory postanowiono ciągnąć na

rów, co bylo czterokrotnie taniej

a Iwano-Frankiwskiem. Będzie

o dlugości 324 m. Kolo Buczacza

wów-Buczacz ruszyl 1 listopada

wschód, a nie z poludnia na pól-

niż bilet na dyliżans. Z czasem

ona biegla starą trasą przez Kozo-

trzeba bylo przebijać się przez

1884 roku, a 15 listopada otwar-

noc, co odpowiadalo zalożeniom

ruch osobowy ze Stanislawowa

wą, Podhajce, Halicz. Jej kosztorys

wzgórze tunelem o dlugości 260

to regularne polączenie osobo-

austriackiego Sztabu General-

do Husiatyna intensyfikowal

na koniec 2021 roku wyceniono

m (we wsi Nagórzanka, obecnie

we na tej trasie. Próbny ruch do

nego czyli możliwości szybkiego

się ­ przed I wojną światową

na 4 mld hrywien.