25

nr 4 (392) | 28.02.­14.03. 2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Legendy starego Stanislawowa

(58)

IWAN BONDAREW

Czolgowa góra

Absolutnym rekordzistą in-

teresujących historii jest pagó-

rek w parku Szewczenki. Wie-

my, że jest to sztucznie usypany

pagórek i o tym, kto go usypal,

jest mnóstwo wersji. Wymienia

się w nich więźniów więzienia

,,Dąbrowa" i ich żony, ochronia-

rzy więziennych i grupę sata-

nistów. Niedawno dolączyli do

nich czolgiści.

Późnym wieczorem 31 mar-

ca 1944 roku dwadzieścia ma-

szyn próbowalo zająć miasto.

Niemiecki garnizon nie stracil

USZKODZONY CZOLG SOWIECKI T-34 NA ULICY STANISLAWOWA

glowy i w zacieklych walkach

ulicznych  zniszczyl  prawie

31 marca 1944 roku do Stani-

wszystkie maszyny czerwo-

slawowa wdarly się 22 czolgi so-

nych. Jeden z czolgów spalono

wieckie T-34. Niemiecko-wę-

przy ul. Goluchowskiego (ob.

gierski garnizon początkowo

Czornowola), obok parku. Ma-

stracil glowę, ale szybko zorga-

TU BYLA ,,STRZELNICA CZOLGOWA"

szynę odciągnięto z ulicy na po-

nizowal się i zacząl metodycz-

bocze i stala tam aż do lipca, aż

nie niszczyć kolejne maszyny

roku. Widzimy na nim obecny

­ olbrzymia hala, dwa prze-

miasto zostalo ostatecznie zwol-

czerwonych. Calą noc trwala ta

plac Majdan, który wówczas

stronne wejścia, możliwość za-

nione przez wojska sowieckie.

tragiczna walka, a na rano na

nazywal się Adolf Hitler Platz.

montowania podnośnika. Co się

Gdy zwycięzcy ujrzeli spalo-

ulicach miasta staly spalone

Aby lepiej zorientować czy-

tyczy uszkodzonego Tygrysa,

ny czolg z czerwoną gwiazdą na

sowieckie czolgi. Jeden z nich

telnika podam, że w gmachu

to niekoniecznie uczestniczyl

pancerzu, postanowili godnie go

byl lekko uszkodzony ­ zerwa-

po prawej jest dziś popularna

w tej bitwie o miasto. Czerwo-

pochować. Nad bojową maszyną

lo gąsienicę. Niemcy szybko go

księgarnia ,,Ukraińska książ-

ni wprawdzie wycofali się, lecz

usypano kurhan, który do dziś

naprawili i po kilku sznapsach

ka". W centrum zastygl ciężki

niedaleko stąd. Tej zaś wio-

możemy oglądać w parku.

zaczęli hasać nim po mieście.

niemiecki czolg Tygrys. Widać,

sny na Przykarpaciu toczy-

NIEMIECKI ŻOLNIERZ

Proszę jednak nie chwytać

Nie obliczyli możliwości swoich

że jest uszkodzony ­ obok leży

ly się ciężkie boje, więc pracy

Z PANCERFAUSTEM

w tej chwili za detektor me-

i technicznych nieznanej ma-

jedno z kól, podtrzymujących

niemieccy mechanicy mieli

czolgu T-34 i o wyczynach

talu. Jest to z pewnością pięk-

szyny i na jednym z zakrętów

gąsienicę, dalej leżą inne czę-

wystarczająco.

z nim Niemców w mieście. Po

na historia, ale pagórek zostal

na pelnym gazie wpadli w dom,

ści. Obok czolgu stoi kilka osób,

Zaczarowana budowla

publikacji tego fragmentu za-

usypany jeszcze w czasach

w którym mieszkal wspomnia-

przypominających  brygadę

dzwonil do mnie Jaroslaw Struż

Jedną z największych i naj-

austriackich.

ny na początku starszy mężczy-

remontową.

i uzupelnil tę historię.

piękniejszych budowli Stani-

zna. Od uderzenia czolgu w dom

Co ten Tygrys robi w cen-

Czolg dziadka

Jego dziadek wspominal, jak

slawowa z okresu austriackie-

z rozbitych lożysk posypaly się

trum miasta? Wiadomo, że 31

Niemcy przyciągnęli dwa so-

go jest gmach Dyrekcji kolei (ob.

wielkie stalowe kule. Jeszcze

Tę historię przeczytalem

marca sowieckie czolgi wdarly

wieckie czolgi nad Bystrzycę

mieści się tu Akademia Me-

dlugo po wojnie bawil się nimi

na forum, poświęconym sta-

się do miasta i po zaciętej walce

Solotwinską i urządzili sobie

dyczna), zaprojektowany przez

w dzieciństwie wspomniany

rym pocztówkom Stanislawo-

zaledwie cztery z nich opuścily

strzelnicę, ćwicząc strzelanie

Baudischa. W ciągu swej ponad

dziadek i jego koledzy.

wa SkyscraperCity.com. Jeden

miasto. Prawdopodobnie ta cu-

ze wspomnianych już przeze

stuletniej historii los gmachu

z czytelników tego forum roz-

downa niemiecka broń zostala

Pancerny tygrys

mnie granatników ­ pancer-

dwukrotnie wisial doslownie

mawial ze starszym mężczyzną

w walce uszkodzona, a teraz jest

faustów. Obok stal samochód

W  poprzedniej  legendzie

na wlosku.

w marszrutce, który przypo-

naprawiana? Możliwe.

wspomnialem o wykorzystanym

strażacki, którzy gasil plonące

W 1916 roku, gdy Stanisla-

mnial sobie zdarzenie ze swego

Krajoznawca Bogdan Ozar-

przez Niemców naprawionym

wraki czolgów. Po ugaszeniu

wów znalazl się na linii fron-

dzieciństwa.

ko opowiedzial, że slyszal od

plonącego czolgu szkolenia na-

tu, obok gmachu stala rosyjska

starych  mieszkańców  Sta-

dal trwaly.

artyleria i ostrzeliwala au-

nislawowa, że podczas woj-

W 1960. latach podczas po-

striackie pozycje na Zagwoź-

ny Niemcy urządzili w pasażu

wodzi podmylo olbrzymi frag-

dziańskich wzgórzach. Cen-

Gartenbergów zaklad napraw-

ment brzegu Bystrzycy. W tym

trum miasta stalo się wówczas

czy, gdzie remontowane byly

dole znaleziono ogromną ilość

calkowitą ruiną. Najbardziej

uszkodzone maszyny z Afrika

pancerfaustów. Niewybuchy

ucierpiala ul. Karpińskiego (ob.

Korps Rommla. Wersja dziwna,

zabrala milicja, a resztę pio-

początek ul. Halickiej). Na zdję-

bo po cóż ciągnąc zlom z Pól-

nierzy odnieśli na punkt skupu

ciu widoczne są te zniszczenia,

nocnej Afryki przez calą Euro-

metalu.

ale gmach Dyrekcji kolei stoi

pę do Stanislawowa?

nienaruszony. Nawet okna są

Ale starsi mieszkańcy mia-

Taniec na placu

tam cale.

sta często się mylą. Najbardziej

Kolejne szczęście dopisa-

W Internecie można zoba-

prawdopodobne, że w czasach

lo podczas II wojny światowej.

czyć interesujące zdjęcie z okre-

wojny w pasażu faktycznie

NIEMIECKI TYGRYS W CENTRUM STANISLAWOWA

W czasie okupacji w tym gma-

su okupacji. Znana jest nawet

byl zaklad naprawczy, ale nie

chu mieścil się jakiś solidny

w przybliżeniu data jego wy-

,,afrykańców". Pomieszczenie

urząd. W przededniu sztur-

konania ­ 17­20 kwietnia 1944

nadawalo się do tego idealnie

mu na miasto w lipcu 1944

roku Rosjanie wyslali samolot

z zadaniem zniszczenia gma-

chu. Zrzucil on bomby, ale nie

trafil. Jedna z nich spadla za

budynkiem, tam, gdzie dziś jest

skwer A. Mickiewicza, a dru-

ga trafila w piętrowy dom od

frontu budynku. Kiedyś w tym

miejscu byl skwer, potem wy-

budowano restaurację ,,Jubi-

leuszową", obecnie stoi tam

,,PlusBank".

Odnosi się wrażenie, że wyż-

sze sily mają ten gmach pod

swoją opieką i chronią dzielo

PO BOMBARDOWANIU PRZED GMACHEM DYREKCJI KOLEI

Baudischa. I dzięki Bogu!

POWSTAL SKWER

ZAGADKOWY PAGÓREK W PARKU