28

nr 4 (392) | 28.02.­14.03. 2022

Z pamiętnika przewodnika

www.kuriergalicyjski.com

Obronny klasztor w Podgórzanach ­

zabytek dawnej Trembowli

Książęce miasto Trembowla

guldenów. Majątek dawnego

znane jest w historii ze swych

centrum religijnego i oświa-

licznych zabytków. Nic więc

towego częściowo znalazl się

dziwnego, że grupy wycieczek

w rękach ludzkich. Ikonostas

staly się stalym elementem

z cerkwi trafil do wsi Mogiel-

pejzażu. Najwięcej się ich roi

nica, oltarz - do kościola św.

w okolicach starego zamku

Trójcy w Dolinie. Do tegoż ko-

i rozreklamowanego wiaduktu

ściola zawędrowal mniejszy

kolejowego w Plebanówce,

dzwon (wielki odwieziono do

który dzięki mediom stal się

Zarwanicy). Ba! Olbrzymi na 12

jedną z wizytówek Ukrainy. Na

świeczek świecznik znalazl się

odmianę od znanych z reklam

jakimś cudem w trembowelskej

zabytków, klasztor bazylianów

synagodze.

pw. Przemienienia Pańskiego,

W okresie swego rozkwi-

leżący na obrzeżach miasta,

tu w XVII wieku klasztor ba-

turyści swą uwagą nie

zylianów w Podgórzanach stal

rozpieszczają. A szkoda!

się jednym z największych

Malownicze ruiny starego

ośrodków tego zakonu na Po-

ufortyfikowanego klasztoru

dolu, byl też centrum oświato-

W trembowelskiej księdze są-

nie ustępują wcale zamkowym,

wym ­ prowadzono tu wykla-

dowej pod tą datą dokonano ta-

widok zaś rozpościerający

dy religijne i filozoficzne. Byla

kiego zapisu:

się z klasztornej góry, wprost

tu wspaniala biblioteka, którą

­ Ja, niżej podpisany, set-

zachwyca.

zostala podzielona: jej większą

nik Iwan Sulowski, razem ze

część przekazano do bibliote-

swym taborem stalem w celu

ki lwowskiego uniwersytetu,

uzgodnienia dzialania wojska

TEKST I ZDJĘCIA

a mniejszą do gimnazjum bazy-

w Trembowli z rozkazu p. Jana

DMYTRO POLUCHOWYCZ

P

lianów w Buczaczu.

Samuela Świderskiego, dowódcy

Ponieważ klasztor stal da-

od klasztorną górą leży

wojsk JKM, poświadczam poda-

leko od drogi, okazal się niko-

przedmieście Trembowli,

nie zakonnika Mitrofana Popi-

mu nie potrzebny. Opuszczone

zwane Podgórzany. Stąd

ka z trembowelskiego klasztoru

zabudowania z czasem popa-

pochodzi mniej oficjalna na-

św. Spasa, że obraz Przeczystej

daly w ruinę. Na początku XX

zwa ­ klasztor podgórzyński.

Panny plakal w czwartek przed

wieku widok klasztoru byl ża-

Dzięki świątyni Przemie-

ruską Wielkanocą przed pra-

W latach 1715­1725, po

losny. Wobec tego miejscowy

nienia Pańskiego można domy-

woslawnymi i katolikami. To

na murach widziano w oślepia-

zwolnieniu Podola spod Im-

proboszcz Iwan Zalucki wy-

śleć się, że jest to obiekt sakral-

Boże objawienie widzieliśmy

jąco bialej szacie postać Matki

perium Osmańskiego, zaczy-

staral się u wladz o zwrot cer-

ny, a nie fortyfikacja. Kompleks

i wszystko dzialo się naprawdę.

Boskiej. 11 października, na wia-

na się odnowienie i odbudowa

kwi Przemienienia Pańskiego.

klasztorny otaczal potężny mur

W sobotę znów udaliśmy się na

domość o zbliżaniu sie wojsk Jana

urządzeń obronnych ­ murów

Cerkiew byla w ruinie, wieża

(jego znaczna część ocalala do

nabożeństwo i widzieliśmy na

III Sobieskiego, Turcy zaniechali

miejskich, zamków i uforty-

nad wejściem zostala rozebra-

naszych dni) z piętrowymi basz-

wlasne oczy, że ten obraz Prze-

oblężenia i pośpiesznie wycofali

fikowanych klasztorów. Tak

na. Wiernym udalo się jako tako

tami po bokach. Obronny cha-

czystej Panny plakal, zmieniw-

się za Dniestr.

dluga pauza (Turcy wynieśli

naprawić budynek i pokryć

rakter mają te i inne zabudowa-

szy się, co my z czystym sumie-

Niebawem z inicjatywy bi-

się w 1699 roku) spowodowana

świątynię blachą. Proces od-

nia klasztoru. Biorąc pod uwagę

niem świadczymy, że tak bylo,

skupa Józefa Szumlańskiego cu-

byla wyniszczeniem kraju pod-

budowy powstrzymala I wojna

rzeźbę terenu ­ strome zbo-

a nie inaczej, co wlasnoręcznie

downy obraz zostal uroczyście

czas wojen kozackich, a potem

światowa.

cza jaru rzek Seret i Gniezny ­

podpisujemy z moją sotnią.

przeniesiony do katedry św. Jura

przez Turków. Potrzeba bylo

Rosyjscy generalowie w oba-

klasztor byl solidnym elementem

Uważa się, że Matka Boska

we Lwowie, gdzie też przejawil

czasu na zebranie sil i funduszy.

wie przed wykorzystaniem tych

obronnym w poludniowej części

plakala, prorokując przyszlą na-

swoją cudowną moc. Uważa się,

Klasztor wymurowano praw-

ufortyfikowanych murów, leżą-

Trembowli. Niejeden napastnik

walę turecką. Później obraz zo-

że w 1704 roku, gdy Lwów oble-

dopodobnie okolo 1716 roku.

cych na dogodnym wzniesieniu

polamal sobie o niego zęby.

stal przeniesiony do trembowel-

gali Szwedzi ,,Matka Boska w tej

Świadczy o tym napis nad obmu-

nad okolicą, nie zastanawiając

Klasztor pojawil się praw-

skiego zamku, gdzie mial miejsce

ikonie znów zaplakala i swy-

rowaniem okna na piętrze nad-

się dlugo wysadzili mur klasz-

dopodobnie w okresie książę-

kolejny cud. Jesienią 1675 roku,

mi lzami zmusila szwedzkiego

bramnej baszty. W języku sta-

torny od strony stoku nad Se-

cym z nadania księcia trem-

gdy janczarzy pod dowództwem

generala Sztembeka zrezygno-

rocerkiewnym zaznaczono tam:

retem. Biorąc pod uwagę, że cu-

bowelskiego Wasylka, syna

Ibrahima Paszy oblegali zamek

wać z olbrzymiej kontrybucji,

,,Fundator przeor Dionizy. 1716".

downa ikona byla wówczas we

Rościslawa. Ale o tej dalekiej

w Trembowli, nieliczna zalo-

nie wymagać jej i pozostawić

Mnisi wszelkimi silami starali

Lwowie, historia z janczarami

historii możemy jedynie snuć

ga, skladająca się z 80 zawodo-

miasto w spokoju" ­ zaznaczono

się odzyskać ze Lwowa cudow-

nie powtórzyla się.

hipotezy. Pierwsze wzmianki

wych żolnierzy i 200 mieszczan,

w kronice miejskiej.

ną ikonę. Zamówiono nawet dla

W okresie międzywojennym

pisemne o nim pochodzą z polo-

przez dwa tygodnie utrzymywa-

Dziś cudowna ikona

niej pozloconą szatę ­ jednak

polskie wladze również usilo-

wy XVII wieku i mówią, że jest

la obronę, rozumiejąc, że nadzieję

Matki Boskiej

wszystko na próżno. Prośbę za-

waly odrestaurować cerkiew.

,,starodawny".

można pokladać jedynie w Bożej

konników nawet miano spelnić,

Czegoś tam nawet dokonano,

Pierwotny klasztor prawdo-

pomocy. 6 października Turcy

Trembowelskiej

ale tu wtrącil się cesarz Józef II

ale przeszkodzila kolejna wojna.

podobnie byl drewniany. Naj-

podlożyli pod mury miny, ale czy

przechowywana jest

ze swą sekularyzacyjną refor-

Po II wojnie światowej do

starsza z budowli murowanych

osmańscy saperzy coś poplątali,

w cerkwi św. Jura

mą, w której ramach zaczęto za-

zniszczenia cerkwi zabrali się

wymurowana zostala z cha-

czy też obrońcy przeprowadzi-

we Lwowie i jest

mykać liczne klasztory. Klasztor

sowieccy żolnierze. Tym bar-

rakterystycznego czerwonego

li udaną kontr operację ­ potęż-

jedną z najstarszych

w Podgórzanach też zamknięto

dziej, że znajdowala się na te-

piaskowca  trembowelskiego

ny wybuch nie tylko nie zadal

,,placzących" ikon

1 stycznia 1789 roku.

renie  jednostki  wojskowej.

i jest to cerkiew Przemienienia

szkody zamkowi, ale zabil okolo

Zabudowania klasztorne zo-

Wladze  wojskowe  widzia-

Pańskiego. Historycy datują

tysiąc janczarów. Jak zeznawali

na Ukrainie.

staly sprzedane za jedyne 704,5

ly w pozostalościach klaszto-

ją XVI wiekiem. Jak wszystkie

świadkowie, w czasie wybuchu

ru material budowlany, skąd

murowane świątynie na tych

czerpano na swoje potrzeby bez

terenach, nosila ona obronny

żadnych skrupulów.

charakter. Świadczą o tym po-

Dopiero w 90. latach XX w.

tężne mury ze strzelnicami.

wspólna parafia sąsiadujących

Do początku wieku XVIII

ze sobą wiosek Podgórzany

świątynia  prawdopodobnie

i Zielone zabrala się za odno-

byla jedynym obiektem mu-

wienie świątyni i częściową

rowanych na terenie klaszto-

odbudowę murów obronnych.

ru. Kamienne mury z basztami

W II polowie lat 90. cerkiew od-

pojawily się dopiero po tym, jak

budowal proboszcz z Podgórzan

wojska osmańskie opuścily Po-

o. Jaroslaw Strilka.

dole. Z nawala turecką związa-

Klasztor w Podgórzanach

na jest interesująca historia.

kolo Trembowli jest dziś inte-

Opowiada się, że w roku 1663

resującym zabytkiem, który

rzęsistymi  lzami  zaplakala

warto zwiedzić.

w cerkwi ikona Matki Boskiej.