12

nr 6 (394) | 31.03.­13.04.2022

Rozmowy Kuriera

www.kuriergalicyjski.com

Jurij Andruchowycz: Obecnie najważniejsze

jest być nieustraszonym

Dziś rozmawiam ze znanym

dojrzalo nasze spoleczeństwo, jakie

pisarzem, przedstawicielem

obywatelskie priorytety w nim po-

postmodernizmu JURIJEM

wstaly. Odnosi się to do tych, którzy

ANDRUCHOWYCZEM.

od pierwszych chwil nie zastana-

W tym trudnym okresie

wiając się poszli do punktów mobi-

warto wsluchać się w glos

lizacyjnych, ale również tych, którzy

przedstawiciela ukraińskiej

w dzień i w nocy coś robią. Ludzie

literatury wspólczesnej,

zastanawiają się, co jeszcze mogą

którego książki przelożono

zrobić, aby pomóc. Przypuszczam,

na 21 języków. W ten sposób

że w innych warunkach, bardziej

wplywa on również na

,,miękkich", te postawy tak by się nie

tworzenie wizerunku Ukrainy

ujawnily. Tylko tak trudne warunki

za granicą. Rozmawiamy o jego

to wykazaly. Po drugie, i jest to ab-

twórczości i o aktualnych

solutny plus ­ to ostateczne zerwa-

wydarzeniach, które trudno

nie z Rosją i wszystkim, co rosyjskie.

ominąć.

Jeżeli po 2014 roku jeszcze zacho-

wywaly się jakieś resztki tej góry

lodowej, to teraz zerwaliśmy z tym

PETRO HAWRYLYSZYN

ostatecznie.

Kiedy Pan odczul, że stal się pi-

sarzem i że jest to Pana zawód?

Jak można przyśpieszyć zwy-

cięstwo Ukrainy? Mowa tu nie

Pisząc wiersze w wieku 16­17 lat, nie

tylko o dostawach broni?

liczylem na to, że w takich warun-

kach będę mógl zostać zawodowym

Obawiam się, że nie możemy w tej

pisarzem. Myślalem raczej o możli-

rozmowie uciec od faktu dzialań wo-

wości zdobycia pokrewnego zawodu

temu. Ale jakoś nie jest to moje. Ra-

Akademia Drukarstwa). W moim dy-

jennych, gdyż byloby pewną obludą

Istnieje takie stwierdzenie, że każdy

­ np. dziennikarza. Utwory literackie

czej oceniam to ilością przekladów

plomie zaznaczono ­ ,,dziennikarz".

rozmawiać o abstrakcjach, gdy giną

utwór jest sumą dziel przeczytanych

pisalem raczej dla siebie i bliskich.

moich utworów za granicą. Tu mogę

przez autora. Niweluje to osobowość

Jednak bardziej nas ukierunkowano

ludzie, miasta, nasze dziedzictwo

Pierwsze odczucie pojawilo się, gdy

pochwalić się, że tych 21 przekladów

autora, ale każdy przedstawia to, że

na dzialalność redaktorską. Muszę

kulturowe. Rodzi się wiele takich

w 1985 roku ukazal się pierwszy to-

­ to już jakiś sukces. Gdy mówimy nie

problemów i wszystkie są bolesne.

zalega w nim najglębiej. Bulhakowa

powiedzieć, że uczono nas dobrze, bo

mik mojej poezji. Wiele pomógl mi

o ilości, ale o jakości, to może nie tak

Sądzę jednak, że poza uzbrojeniem

przeczytalem w czasach studenckich

do dziś wykorzystuję wiadomości,

Mykola Riabczuk, mój starszy na-

liczne, ale mam nadzwyczaj wierne

trzeba szukać innych odpowie-

wówczas zdobyte. Uczono nas pra-

w maszynopisie. W latach 1960. Ta

uczyciel. Wsluchiwalem się w jego

kolo zwolenników. Są to ludzie, któ-

cy z tekstem, jak go uczynić bardziej

dzi. Wydaje mi się, że jest to przede

powieść byla w ZSRR zakazana. Od-

rady. Gdy ukazal się mój tomik, po-

rzy przeczytali, jeżeli nie wszystko,

jakościowym ­ bylo to dość nud-

wszystkim odnowa każdego z nas,

bilo się to, rzecz jasna, na mojej dal-

wiedzial mi, że mogę ubiegać się

to przynajmniej większość z tego co

ne i rutynowe, bo teksty mialy być

uświadomienie sobie swego miejsca

szej twórczości. ,,Moskowiada" to

o czlonkostwo w Stowarzyszeniu

napisalem. Rozumiem te osoby, są one

i zadań, zastanowienie się jak mogę

moja druga powieść. Bulhakow wy-

naukowo-techniczne czy specjali-

Pisarzy. Byl to moment pewnej pro-

dość wyksztalcone. Można też o tym

być pomocny w tej chwili i co mogę

wodzil się z literatów, stosujących

styczne. Jak humanista ma redago-

fesjonalizacji. Gdy powiedzialem, że

sądzić wedlug międzynarodowych

robić najlepiej.

mieszankę fantastyki i realizmu, na-

wać instrukcję obslugi żelazka czy

nie chcę uczestniczyć w dzialalności

premii literackich. Do wewnętrznych

czajnika? Jest to jednak tekst i musi

wet fantastykę bajkową. Dlatego od

Nawiązując do Pańskiej od-

oficjalnych organizacji, przytoczyl

ukraińskich mam nastawienie dość

być dobry. Takie nawyki nam na stu-

dzieciństwa mialem okresy zachwy-

powiedzi, chcę zadać następne

mi jeden argument ­ tam znajdzie się

sceptyczne. Moje premie literackie

tu wczesnym Gogolem, potem wielki

diach wpojono i takie pozostają.

pytanie: Co ma czynić ten, kto

ktoś inny, to miejsce nie zostanie pu-

na razie nie wychodzą poza granice

wplyw wywarl na mnie Hoffman,

nie może walczyć, ale ma wy-

Co, pomimo wszystko, po-

ste. ­ Lepiej żebyś byl ty, a nie jakiś

Europy.

niemiecki romantyk. Bylo to dla mnie

zytywnego  wniosla  wojna

rzuty sumienia?

dupek ­ powiedzial. To mnie prze-

Pierwsze 3­4 powieści napisalem

organiczne.

rosyjsko-ukraińska?

konalo. Tak, w 1987 roku uzyskalem

spontanicznie, na wyczucie. Pracu-

Jak twierdzą psychologowie, wszy-

Jak Panu w tym pomoglo

dokument, który stwierdzal, że zgod-

jąc nad 6 i 7 utworem, tworząc nowe

To pytanie okrutne. Nie wiem czy

scy obecnie mają wyrzuty sumienia.

wyksztalcenie?

nie z sowieckim ustawodawstwem

historie, znacznie więcej czasu po-

jest taktowne. Ale jedno jest pewne ­

Prawdopodobnie, jedynie polegli nie

jestem przedstawicielem twórczego

święcam na przygotowanie, noto-

Studiowalem

we

Lwowie

trzeba o tym mówić. Powiedzialbym:

będą ich mieli, również ci, którzy

zawodu i nie muszę być zatrudnio-

wanie rzeczy podstawowych: imio-

w Instytucie Poligraficznym (obecnie

zobaczyliśmy dzięki tej sytuacji, jak

walczą na pierwszej linii. Ci nato-

ny oficjalnie. Odtąd zanurzylem się

na bohaterów muszą o czymś mówić,

miast, którzy dowożą broń i amuni-

glębiej w tę profesję, zacząlem anali-

powinny być we wzajemnych rela-

cję, już je mają. Pozostający na tylach

zować publikacje innych, porówny-

cjach. Tworzę podstawowe schematy

mają wyrzuty sumienia względem

walem, poznawalem różne pokolenia

powieści. W ,,Kochankach sprawie-

tych, co na froncie. Osoby za grani-

dliwości" (,,Коханцях юстиції ")

pisarzy.

cą mają wyrzuty sumienia wzglę-

źródla historyczne mają podstawowe

dem tych, którzy zostali. Jest to nie-

Co Pan rozumie pod określe-

znaczenie, a ich opanowanie w każ-

uchronne, ale na szczęście państwo

niem ,,dobra literatura"?

dym przypadku dziala inaczej.

jest zlożonym organizmem, w którym

Jest to dość subiektywne. Odwolam

Gdy zasiadam do pisania tekstu, leży

nie jest konieczne i nie jest wskaza-

się do swych wewnętrznych do-

przede mną plan. W niektórych frag-

ne, by wszyscy robili to samo, nawet

świadczeń. Rozróżnilbym tu kilka

mentach jest on dokladny ­ doty-

gdy chodzi o walkę. Najważniejsze

przypadków. Gdy np. czytam tekst,

czy czasem oddzielnych zdań, które

jest odnaleźć się w tej sytuacji, opa-

który już wcześniej czytalem, i wciąż

spodobaly mi się przy jego tworzeniu.

nować swój lęk i panikę. Obecnie naj-

mi się podoba. Gdy czytam coś po

Samo pisanie wówczas posuwa się

ważniejsze jest być nieustraszonym.

raz pierwszy i mam pragnienie po-

szybko, bo przeglądam swe notatki,

I można nim pozostawać, wykonując,

znać bardziej tego autora. I najwyż-

a tam już wszystko jest wybudowa-

jakkolwiek banalnie to brzmi, swo-

szy poziom, gdy czytam i czuję dobrą

ne. Na poziomie mojej świadomości

ją zwyklą pracę. Czyli kontynuować

zazdrość, że też chcialbym tak pisać.

wszystko jest już gotowe ­ wówczas

swoje projekty biznesowe, nauko-

Jest to wedlug mnie najwyższe uzna-

wlącza się z podświadomości to, co

we, badania historyczne. Wszystko

nie, które może otrzymać inny autor.

może być jakąś niespodzianką, dla

to będzie nam potrzebne po zwycię-

której wlaściwie powstaje dzielo.

stwie. Życie ma toczyć się dalej, a sfe-

Na czym polega tajemnica Pań-

Jest tu pewien paradoks: w odróżnie-

ra humanitarna i gospodarka powin-

skiego sukcesu?

niu od historyka, który ma wszyst-

ny być produktywne.

Jest to dla mnie niezręczne pytanie,

ko przygotowane w notatkach, mój

Jak zmienila się wspólcze-

bo nie mam przekonania, czy mogę

szczególowy plan jest mi potrzebny

sna literatura ukraińska od

mówić o calkowitym sukcesie. Suk-

do tego, by go przekraczać i od niego

czasów  ,,Stanislawowskiego

ces zawsze jest względny ­ przynaj-

odchodzić.

fenomenu"?

mniej w moim przypadku. Nie mogę

W latach studenckich prze-

mierzyć sukcesu ilością sprzedanych

,,Stanislawowski fenomen" pojawil

czytalem Pana ,,Moskowiadę".

egzemplarzy. Wszystko zależy od

się na początku lat 90. XX wieku. Od

W kilku miejscach przypo-

utworu, od okoliczności. Nie prze-

tej chwili minęlo już dwa pokolenia.

mniala mi ,,Mistrza i Malgo-

kracza to przeciętnych danych ­ nie

Przyszly one do literatury i debiu-

rzatę" Bulhakowa. Jaki wplyw

wydalem nigdy żadnego bestselle-

tują. Są to Lubko Deresz, Irena Kar-

na autora mają utwory innych

ra. Nie ma mowy o takim sukcesie,

pa, Tania Malarczuk i inni. Po nich

pisarzy?

chociaż nie mialbym nic przeciwko

nastanie kolejne, mlodsze pokolenie.