23

nr 6 (394) | 31.03.­13.04.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

jego zwolenników byl też mlo-

hr. Badeniego podjąl uchwalę

dy Adolf Hitler. W swej książ-

o uczczeniu tej rocznicy wla-

ce ,,Mein Kampf" pisal o Karolu

śnie poprzez utworzenie z zam-

Luegerze w bardzo pozytyw-

ku palacu cesarskiego. Cesarz

nym tonie i zachwycal się nim

przeslal poslom specjalny te-

jako politykiem. Franciszek

legram z podziękowaniami za

Józef I odmówil uznania wy-

ten dar, lecz przyszlość projektu

ników wyborów, ale powtór-

uzależniona byla od pertrakta-

ne przyniosly ten sam wynik.

cji z austriackim dowództwem

Trwaly demonstracje miesz-

wojskowym, któremu podle-

kańców Wiednia, rozgromiono

gal Wawel. Ostateczną umowę

ratusz, a obiektem krytyki stal

zawarto dopiero w 1903 r. we

się sam premier. Doświadczony

Lwowie. Przewidziano w niej,

Badeni znalazl jednak wyjście:

że w zamian za przekazanie

zatwierdzil Karola Luegera na

zamku Królestwu Galicji i Lo-

posadę wicemera, a ten zrzekl

domerii na cele rezydencjonal-

DAWNY GMACH SEJMU KRAJOWEGO WE LWOWIE, OBECNIE GMACH

STANISLAW BADENI. PORTRET

się krytyki rządu i antysemic-

ne garnizon otrzyma 8 budyn-

GLÓWNY UNIWERSYTETU LWOWSKIEGO

AUTORSTWA KAZIMIERZA

kiej retoryki. Zlagodzilo to na-

ków koszarowych wartości

POCHWALSKIEGO Z 1903

pięcie w mieście.

z glównych ulic Pragi nosi imię

Stanislaw  Badeni,  chociaż

3,3 mln koron. Przekazywanie

glową w kupę gnoju) i przelew

Drugą próbą byl kompromis

Kazimierza Badeniego.

związany byl ze Wschodnią

wzgórza odbywalo się etapami

krwi podczas kampanii wy-

z parlamentem Węgier, który

Natomiast Stanislaw Marcin

Galicją, należal do konserwa-

­ w 1905, 1910 i 1911 r.

nie chcial zatwierdzić wiedeń-

borczej byly czymś natural-

po ukończeniu studiów przez

tywnego ugrupowania zachod-

W 1893 Stanislaw zakupil

nym, codziennym w porówna-

ski projekt budżetu. Również tu

rok pracowal w sądzie. Ożenil

nich ,,stańczyków".

majątek Koropiec nad Dniestrem

niu z wyborami 1897 roku. Ale

poprzez rozmowy Badeni do-

się ze swoją kuzynką Cecylią

,,Nowa era" w stosunkach

na Podolu gdzie wybudowal neo-

prowadzil do kompromisu.

w 1897 roku ,,Badeniowskie

hrabiną Mier i osiadl w Radzie-

polsko-ukraińskich byla ostro

renesansowy palac, który odzie-

Badeniemu udalo się dopro-

wybory" byly sprytnie wyko-

chowie. Tu zajmuje się swoim

krytykowana. Chociaż Kazi-

dziczyl jego syn Stefan (1885­

wadzić do przyjęcia projektu

rzystane w czasie jego prze-

majątkiem. Mieli dwóch sy-

mierz zaangażowal brata do

1961). Wkrótce po nabyciu

nadania praw wyborczych ro-

wodnictwa rządowi, zlożonemu

nów Henryka (1884) i Stefana

rozmów z Ukraińcami, rola Sta-

majątku Stanislaw Badeni roz-

botnikom, czego nie udawalo

z koalicji niemieckich szowini-

(1885). Stanislaw byl czlonkiem

nislawa nie zostala w nich do

począl przebudowę rezydencji

się poprzednim rządom. Jednak

stów, antysemitów i socjalistów.

rady powiatowej w Kamion-

końca wyjaśniona. Uważano go

w stylu neorenesansu wiedeń-

próba zrównania języka cze-

Wynikiem tej krótkowzrocznej

ce Strumilowej i Krajowej rady

za przeciwnika panslawizmu

skiego, wedlug projektu niezna-

skiego z niemieckim w króle-

polityki ukraińskich polityków

szkolnej. W lwowskich kręgach

i moskalofili, byl zwolennikiem

nego architekta. Prace budowla-

stwie Czech nie powiodla się.

bylo osadzenie w 1898 roku na

arystokratycznych powstalo

narodowców i polsko-ukraiń-

ne zostaly ukończone w 1906 r.

Byla to jego ostatnia próba.

urzędzie namiestnika Galicji

nawet określenie ,,badeniow-

skiej wspólpracy. Spoleczeń-

Palac zostal częściowo zniszczo-

Jego rząd upadl pod wply-

przedstawiciela  ,,Podolaków"

skie szczęście".

stwo w międzywojennej Pol-

ny w latach 1914-1920, a następ-

wem oporu Niemców i socja-

Lwa hrabiego Pinińskiego, przez

Po tym, jak bezdzietna ciotka

sce oskarżalo go o sprzyjanie

nie wyremontowany w okresie

listów po tym jak wprowadzil

co zapoczątkowana przez Bade-

z linii matki zapisala caly spa-

rozwojowi ukraińskiego ruchu

międzywojennym. Palac otaczal

w Czechach równouprawnienie

niego polityka sprzyjania Ukra-

dek Mierów braciom Stanisla-

narodowego w Galicji, co mialo

park krajobrazowy, zaprojekto-

języków czeskiego i niemiec-

ińcom zostala zakończona.

wowi i Kazimierzowi Badeni,

doprowadzić do wojny polsko-

wany przez slynnego ogrodnika

kiego. Cesarz udzielil mu dy-

Kazimierz Badeni ożenil się

stali się oni jednymi z najbo-

-ukraińskiej w latach 1918-1919.

Arnolda Röhringa, twórcę Parku

misji (28 listopada 1897) po za-

(1871) z Marią Marianną Apo-

gatszych magnatów Galicji i, co

Wspólczesny braciom Ba-

Stryjskiego we Lwowie.

mieszkach ludności robotniczej

lonią Skrzyńską herbu Zarem-

się z tym lączylo, dość wplywo-

deni polski publicysta, polityk

W roku 1898 Stanislaw zo-

stal odznaczony Wielką Wstę-

ba (1850­1937), która wniosla

Wiednia wywolanych usu-

wymi. Obaj bracia interesowali

i jeden z glównych twórców

gą Orderu Leopolda (austriacki

nięciem przy pomocy sil poli-

mu w posagu spory majątek.

się polityką, w czym pomocne

ideologii narodowo-demokra-

i austro-węgierski order nada-

Ich dziećmi byli Ludwik Józef

cyjnych niemieckich poslów

bylo ich wyksztalcenie praw-

tycznej Jan Poplawski (1854­

wany od 1808 do 1918 za zaslu-

Wladyslaw (1873­1916), któ-

opozycji (zgodnie z obowiązu-

nicze. Kazimierz bardziej ciążyl

1908) określil ich politykę,

gi cywilne i od 1860 również za

ry ożenil się ze Szwedką Alicją

jącym: ,,lex Falkenhayn"). Za-

do kariery urzędnika, a Stani-

jako ,,lekkomyślną, wprawdzie

wojskowe), a w 1893 otrzymal

Ankarcrona (1889­1985), która

mieszki te zorganizowane byly

slawa pasjonowala dzialalność

szlachecką politykę, w której

komandorię papieskiego Orde-

po śmierci męża w r. 1920 po-

przez nacjonalistów niemiec-

parlamentarna. Od 1883 Stani-

szeroka fantazja szla w parze

ru św. Grzegorza (jest jednym

ślubila arcyksięcia Karola Ol-

kich pod przywództwem Geo-

slaw byl poslem do galicyjskie-

z codziennością, a nawet try-

z pięciu rycerskich orderów pa-

brachta Habsburga z Żywca.

rga Schönerera, którzy otwar-

go Sejmu Krajowego we Lwowie,

wialnością środków i sposo-

Syn Ludwika i Alicji, Kazimierz

pieskich i najwyższym odzna-

cie zmierzali do polączenia

od 1891 czlonkiem austriackiej

bów dzialania". Nawolywal on

Stanislaw hr. Badeni h. Bończa

czeniem nadawanym osobom

Austro-Węgier z Cesarstwem

Izby Panów.

do zastosowania w niej zamiast

świeckim za szczególne zaslu-

(1912­2010), wstąpil do zako-

Niemieckim.

Apogeum rodzinnej slawy

taktyki Unii Lubelskiej, argu-

gi dla Kościola katolickiego). Co

nu dominikanów i znany byl

stal się dla braci rok 1885, kiedy

mentów Kazimierza III (który

Badeni slynąl ze

ciekawe, nadawany jest on na-

jako ojciec Joachim Badeni, oraz

to cesarz powolal Kazimierza na

przejąl Lwów).

zwięzlych wypowiedzi,

wet osobom innego wyznania,

Maria (1874­1950), żona Ada-

stanowisko premiera, a Stani-

Bardziej kategoryczny w swo-

ma Krasińskiego IV ordynata

jak np. otrzymal go argentyń-

slaw zostal marszalkiem Sejmu

ich poglądach byl Marian Ro-

co wplywowa

sko-amerykański rabin Leon

na Opinogórze od 1897, a po jego

Krajowego. W 1897 roku, gdy

sco-Bogdanowicz (1862­1955),

wiedeńska gazeta ,,Neue

Klenicki, zaslużony propagator

śmierci od 1912 hr. Zygmunta

,,galicyjski Bismark", jak okre-

który twierdzil, że ,,o Ukraińcach

Freie Presse" uznala za

dialogu katolicko-żydowskiego.

Zamoyskiego (1875-1931).

ślano Kazimierza, zmuszony

i o Ukrainie przed 1890 rokiem

dobrą stronę jego slabej

Kazimierz  Badeni  zmarl

zostal zrzec się premierostwa,

nie slyszano i nie mówiono".

znajomości języka

Stanislaw Badeni

w pociągu, wracając z kuracji

kariera Stanislawa nabrala ob-

Twierdzil, że ,,partia ukraińska"

niemieckiego.

byl dożywotnim

w Karlowych Warach, gdzie le-

rotów. Gdy w 1901 roku rów-

powstala dzięki wysilkom grupy

czyl się na cukrzycę. Po polu-

nież on postanowil zrezygno-

krótkowzrocznych z hrabią Sta-

czlonkiem Towarzystwa

Zdaniem innego przedsta-

dniu 9 lipca 1909 znaleziono go

wać z posady marszalka, dodalo

nislawem Badenim na czele.

Szkoly Ludowej.

wiciela ruchu ukraińskiego,

nieżywego w pociągu pośpiesz-

mu to jedynie autorytetu. Zade-

Stanislaw odzyskal od armii

W 1878 otrzymal tytul

posla dra Ewhena Olesnyckie-

nym na stacji Krasne, blisko

monstrowal w ten sposób swoją

austriackiej Wawel. Przy okazji

czlonka honorowego

go, Kazimierz Badeni znany byl

rodzinnego majątku w Busku.

niezgodę z pozycją ,,podolaków"

zlotego jubileuszu panowania

Polskiego Towarzystwa

przede wszystkim wobec nad-

Warto zaznaczyć, że na jego po-

­ ugrupowania konserwatorów

cesarza w 1898 r., Sejm Krajo-

Pedagogicznego

użyć podczas wyborów poslów

grzeb do Buska przybyla liczna

nieprzychylnych Ukraińcom

wy w 1895 r. pod przewodnic-

na Sejm Krajowy Galicji w 1895

delegacja z Czech. Dziś jedna

na terenach Wschodniej Galicji.

twem marszalka Stanislawa

we Lwowie.

i poslów Rady Państwa w Wied-

niu w 1897 (tzw. Wybory bade-

Honorowy obywatel Rzeszo-

niowskie), kiedy zginęlo kilka

wa (24 września 1895) i Lwo-

Ukraińców.

wa (3 października 1895). Po

Wedlug Ihora Czornowo-

tym jak w 1912 z powodu stanu

la, spoleczeństwo ukraińskie

zdrowia ustąpil z urzędu mar-

niesprawiedliwie  obwinialo

szalka krajowego Galicji, Zwią-

Badeniego w tych brutalnych

zek 30 Większych Miast Galicji

wyborach.

w uznaniu jego zaslug zadecy-

­ Naprawdę, mniej więcej

dowal o przyznaniu jemu tytu-

,,demokratycznymi" wyborami

lu obywatelstwa honorowego,

w Galicji byly te pierwsze z 1861

co większość z wladz miast-

roku ­ pisze Czornowol. ­ Na-

-czlonków potwierdzila przy-

pięcie przedwyborcze wzrasta-

znaniem takiego wyróżnienia

lo proporcjonalnie do wzrostu

(otrzymal m.in. honorowe oby-

świadomości wyborców. Z cza-

watelstwo Sanoka 26 czerw-

sem bójki (mieszkańcy Pokucia

ca 1912). Znal doskonale język

mieli nawet zwyczaj wsadzania

jidysz. Zmarl 12 października

nieprzychylnych kandydatów

1912 w Radziechowie.

PALAC BADENICH W KOROPCU ZBUDOWANY W 1906 R., STAN OBECNY