28

nr 7 (395) | 15­28.04.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Tajemnice Stryjskiego Parku

Polski" z dnia 29 lipca 1988

(w tym czasie przewodniczą-

Park Stryjski od

roku, ,,korporacje rzemieślni-

cy komitetu pomnikowego) za

czasów zalożenia byl

cze pośpieszyly ze zlożeniem

pośrednictwem  ,,Dziennika

jednym z najbardziej

funduszów, do których mia-

Poznańskiego" z grobu rodzi-

romantycznych miejsc

sto Lwów dorzucilo swój grosz,

ny Kilińskich w Trzemesznie

we Lwowie, również

a równocześnie komitet arty-

w Wielkopolsce, skąd pocho-

terenem gdzie odbywaly

styczny zlożony z p.p. Zacha-

dzil Jan Kiliński. Bohater zostal

riewicza, Hochbergera, Wa-

ukazany w calej postaci z bar-

się liczne ważne dla

lewskiego, Janowskiego, Goląba

dzo dokladnie odtworzonymi

miasta wydarzenia,

i Heppe`go zająl się zbadaniem

szczególami ubrania, z szablą

a nawet wydarzenia wagi

propozycji Zachariewicza, aby

w prawej ręce i sztandarem

państwowej (niezależnie

wykonanie pomnika poruczono

w lewej.

od tego w jakim państwie

znanemu artyście rzeźbiarzowi

Taki drobiazgowy realizm,

Lwów znajdowal się

p. Markowskiemu."

barokowość i pewna pompa-

Julian Markowski pracowal

tyczność pomnika w końcu

w poszczególnych

tytanicznie przy jego wyko-

XIX wieku ,,byly jednak modne

okresach historii).

naniu razem z pomocnikami

wśród mieszczaństwa lwow-

aż 7 lat od 1888 do 1895. We-

skiego i byly przyjmowane jako

JURIJ SMIRNOW

W

dlug projektu postać Kilińskie-

wyraz patriotyzmu w sztuce."

1925 roku krajoznaw-

go miala wysokość 4 metry, zaś

Jak uważa wspólczesny histo-

ca i zapalony milośnik

postument 6 metrów. Po ak-

ryk sztuki Jurij Biriulow już

Lwowa  Mieczyslaw

ceptacji przez Radę Miejską

wtedy taki styl byl anachro-

Orlowicz napisal: ,,Park Kiliń-

gipsowego modelu, do parku

nizmem i nic dziwnego, że po-

skiego (ta nazwa obowiązywa-

przywieziono olbrzymi nie-

mnik krytykowaly i krytykują

la w latach II Rzeczypospolitej)

obrobiony kamienny glaz o wy-

nadal znawcy sztuki i esteci.

jest nie tylko najpiękniejszym

miarach 5x5 metrów zamó-

Tak w 1921 roku Kornel Ma-

parkiem publicznym Lwowa

wiony przez czlonka komitetu

kuszyński pisal: ,,Straszliwy

i Polski, ale bezsprzecznie jed-

artystycznego p. Walewskie-

pomnik bohaterskiego szewca:

nym z najpiękniejszych par-

go. ,,Gazeta Poranna" opisa-

pewnym jest, że Kiliński lepsze

ków publicznych Europy, któ-

la dokladnie cale wydarzenie.

szyl lenty niż rzeźbiarz, który

ry nie tylko nie ustępuje, ale

Otóż, osiem par wolów ciągnęlo

go rzeźbą zbezcześcil." Rów-

pod niejednym względem na-

,,przez cale miasto olbrzymi ka-

nież ceniony wśród milośni-

wet przewyższa parki miast

mień, przeznaczony na pomnik,

ków Lwowa autor, mianowicie

spolecznych. Zalożony w roku

i po tygodniu rozmaitych przy-

Witold Szolginia, w trzecim to-

1877 wedle projektu inspekto-

gód dostarczyla go na miej-

mie swojego dziela literackie-

ra ogrodów miejskich Arnol-

sce przeznaczenia." Jedną z ta-

go ,,Tamten Lwów" krytycznie

da Röhringa na przestrzeni 86

kich przygód bylo uszkodzenie

ocenil i pomnik Kilińskiego,

morgów, jest największym we

Wiedeńskiego. Rada Miejska

szewca warszawskiego, pul-

drewnianej platformy, na któ-

i umiejętność jego autora Julia-

Lwowie. Jego terenem są górzy-

podtrzymala jego inicjatywę

kownika Jana Kilińskiego, bo-

rej ów glaz znajdowal się. Stala

na Markowskiego. Między in-

ste stoki kilku wąwozów okryte

i polecila miejskiemu ogrod-

hatera Powstania Kościusz-

się ta przykra przygoda na uli-

nymi pisal o niewysokiej arty-

malowniczymi grupami drzew

nikowi Arnoldowi Röhringo-

kowskiego. Wśród cienistych

cy Leona Sapiehy, akurat obok

stycznej wartości pomnika i że

z klombami kwiatów, sztuczną

wi opracować projekt nowego

alejek usytuować ruiny śre-

gmachu żandarmerii. Ogromny

,,...prawdziwej sztuki nie bylo

ruiną zamków, stawkiem i re-

parku. Wedlug jego projektu

dniowiecznego zamku. Ru-

kamień spadl i częściowo za-

w tym posągu, niestety, zbyt

stauracją, umieszczoną w pa-

powstala centralna aleja gra-

iny budowano ,,...częściowo

blokowal ruch tramwajów kon-

wiele...". I nieco dalej ,,Praw-

wilonie miasta Lwowa z wy-

bowa ze sztucznym jeziorkiem

z resztek dawnego mostu, z ka-

nych i innych pojazdów.

dę powiedziawszy, byl (Julian

stawy z r. 1894, zbudowanym

(czy też stawem), wysadzono

miennych slupów, ogranicza-

Leżącą w parku brylę Mar-

Markowski) artystą nie naj-

wedle projektu J. Hochbergera...

oryginalne egzotyczne drzewa

jących posiadlości miejskie

kowski zacząl obrabiać dopie-

wyższych lotów, czego wido-

W lecie jest park ten ulubionym

i krzaki dekoracyjne i rzadkie

od prywatnych" i pozostalych

ro w 1892 roku, po otrzymaniu

mym przykladem jest ten wla-

miejscem przechadzek lwo-

dla naszego klimatu (obecnie

jeszcze nagrobków ze starego

funduszy na wykonanie po-

śnie pomnik."

wian, ożywiony jest też i w zi-

naliczyć ich można blisko 260

cmentarza.

mnika. W rezultacie artysta nie

Pomnik legendarnego boha-

mie, gdy na stokach wzgórz roje

gatunków i form).

Z inicjatywą budowy po-

zdążyl na datę otwarcia gali-

tera byl jednak swego czasu jed-

mlodzieży uprawiają sport sa-

Nowy  impuls  rozbudo-

mnika Jana Kilińskiego wy-

cyjskiej Wystawy Powszechnej

nym z ideowych symboli, obok

neczkowy i narciarski".

wy parku dodala organizacja

stąpila lwowska Izba Ręko-

(5 czerwca 1894 roku) i pomnik

Panoramy Raclawickiej, Po-

Inny autor w 1922 roku

w 1894 roku slynnej galicyj-

dzielnicza i jej prezes Stanislaw

ustawiono na piedestale dopie-

wszechnej Wystawy Krajowej

w ,,Gazecie Porannej" pisal: ,,...

skiej Wystawy Krajowej na

Niemczykowski, mistrz kra-

ro we wrześniu 1895 roku. Do

1894 roku i obchodów stulecia

park Kilińskiego w poludnio-

górnym tarasie nad częścią

wiecki, ,,...posel do Rady Pań-

postumentu pomnika wlożono

insurekcji kościuszkowskiej.

wej stronie miasta obejmuje

parterową parku.

stwa w Wiedniu, radny miejski,

puszkę z ziemią, którą dnia 26

W ciągu 125. lat swego ist-

okolo 80 morgów przestrzeni.

Niedaleko  stawu  posta-

weteran powstania stycznio-

czerwca 1891 roku otrzymal

nienia pomnik przeżyl wiele

Jest to największy, a zarazem

nowiono zbudować pomnik

wego." Jak donosil ,,Dziennik

obywatel lwowski Piotr Gross

wydarzeń i kamienny bohater

najpiękniejszy park w mie-

mógl zobaczyć najróżniejszych

ście, z którym równać się mogą

spacerowiczów i gości parku,

w Polsce jedynie chyba war-

który w latach II Rzeczypospo-

szawskie Lazienki, aczkolwiek

litej nosil jego imię ((tradycyjnie

są w innym rodzaju".

lwowianie nadal nazywali park

Parterowa część parku po-

Stryjskim). Wśród przechadza-

wstala na miejscu dawnego

jących się alejkami parku części

cmentarza Stryjskiego, zalo-

parterowej czy też powystawo-

żonego jeszcze w 1784 roku

wej byly piękne damy i niańki

wedlug rozporządzenia Magi-

z malymi dziećmi, filozofowie,

stratu stolecznego królewskie-

artyści-malarze z zamilowa-

go miasta Lwowa. Chowano

niem malowali krzaki i drzewa,

jednak w tym miejscu niedlu-

ale również różnego sztabu ba-

go i w 1823 roku powstal nowy

tiary, zlodzieje, prostytutki, sa-

Cmentarz Stryjski na wzgórzu

mobójcy, radzieccy i niemieccy

po prawej stronie drogi Stryj-

żolnierze... W latach powojen-

skiej (obecnie ulica Stryjska).

nych ,,biedny" pulkownik in-

Zaniedbany teren dawnego

surekcji kościuszkowskiej stal

cmentarza wladze miejskie po-

zaniedbany i poważnie uszko-

stanowily uporządkować do-

dzony, ale jednak uratowany,

piero w roku 1876. Inicjatorem

gdyż sowieci ,,uszanowali" jego

wystąpil radny miejski Stani-

proletariackie pochodzenie.

slaw Niemczynowski (1839-

Na początku XXI wieku po-

1924), kapitan w powstaniu

mnikowi  brakowalo  części

styczniowym, mistrz krawiec-

tablic inskrypcyjnych, sza-

ki, prezes Izby Rękodziel-

bli i chorągwi. Wieści o takim

niczej, posel do Parlamentu

stanie pomnika dotarly nawet