14

nr 9 (397) | 17­30.05.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Zabójstwo Andrzeja Potockiego  (cz. II)

Konfrontacja pomiędzy

i socjalistycznymi ideami. Pod

mieszkańców, a dziewięcio-

Ukraińcami i Polakami

koniec sierpnia 1904 roku My-

ro zostalo rannych. Jak twier-

kola z siostrą Oleną i bratem Ms-

dzil Siczyński, kilkoro rannych

w Galicji zaostrzala

tyslawem wzięli udzial w akcji

mialo rany postrzalowe od tylu,

się coraz bardziej po

protestu przeciwko wizycie we

czyli strzelano do nich, gdy już

wspomnianych już

Lwowie premiera Austro-Wę-

zaczęli uciekać. Jak mówil po-

wyborach do Sejmu

gier Ernesta von Koerbera. Zo-

tem, na ten widok znów przy-

Krajowego w 1908 roku,

stali zatrzymani przez policję.

pomnial mu się namiestnik Ga-

które przebiegaly wedlug

Student zostal skazany na karę

licji. Na rozprawie natomiast

w wysokości 25 reńskich, któ-

twierdzil, że chociaż pierwsza

starego kurialnego

rej nie splacil. Od marca 1907

myśl o zabójstwie namiestnika

systemu.

roku aktywnie uczestniczy

pojawila się po wydarzeniach

w socjalistycznej agitacji, na-

w Ladzkim i Horuckim, to po

PETRO HAWRYLYSZYN

O

wolując mieszkańców pow. ra-

pewnym czasie odpędzil ją od

sobą, która targnęla się na

dziechowskiego do glosowania

siebie.

życie hrabiego Andrzeja

w wyborach parlamentarnych

Do tej myśli Siczyński po-

Potockiego byl ukraiński

na polskiego socjaldemokratę

wrócil po wyborach do Sejmu

Krajowego w 1908 roku. Opu-

student trzeciego roku Uniwer-

żydowskiego pochodzenia Hen-

blikowane wyniki wyborów

sytetu Lwowskiego Myroslaw Si-

ryka Lawenherza. W powiatach

wywolaly olbrzymie oburzenie

czyński. Urodzil się 11 paździer-

Brzeżany, Borszczów i Husiatyn

nika 1887 roku w miejscowości

wśród Ukraińców galicyjskich.

agitowal już ma rzecz innych

Czernichowce w pow. zbaraskim

Są świadectwa, że sam Potocki

kandydatów polskiej i ukraiń-

byl niemile zdziwiony, że sta-

woj., tarnopolskiego w rodzi-

skiej socjaldemokracji

lo się tak za jego milczącą zgodą.

nie kaplana greckokatolickiego

Siczyński byl mlodzieńcem

Wracając do Lwowa z Wiednia

Mykoly Siczyńskiego. Matka,

melancholijnym, intrawerty-

Olena, urodzila 11 dzieci, w tym

hrabia pojechal do Stryja, gdzie

kiem, niezbyt interesującym

trójkę martwych, a jedno dziecko

mieszkal jeden z przywód-

się sprawami, które bezpośred-

zmarlo w wieku niemowlęcym.

ców ukraińskich narodowców,

nio nie dotyczyly go osobiście.

Myroslaw byl najmlodszym sy-

Jewhen Oleśnicki. Zrobil mu

Ciekawe, że w czasie przewodu

wówczas ugodową propozycję

nem w rodzinie i mial brata i pięć

sądowego w 1908 roku mlo-

­ pozbawienia mandatów kilku

sióstr. Ojciec, oprócz duszpaster-

dzieniec nie umial odpowie-

stwa, zajmowal się dzialalnością

moskalofilów, a na ich miejsce

dzieć na pytanie, ile lat jego

spoleczną i nawet zostal poslem

mial wprowadzić kandydatów

ojciec byl deputowanym w Sej-

na Sejm Krajowy. W 1890 roku o.

od partii ukraińskich. Oprócz

mie. Polska prasa określala Si-

tego  zaproponowal  Ukraiń-

Mykola Siczyński poparl ,,Nowa

czyńskiego, jako ,,fanatycz-

MYROSLAW SICZYŃSKI W WIĘZIENIU, 1909 R.

erę" ­ umowę pomiędzy polską

com posadę drugiego wiceprze-

nego galicyjskiego Ukraińca"

wodniczącego Krajowej Rady

i ukraińską frakcjami w Sejmie,

i przedstawiciela tzw. ,,ruskie-

osoby i tylko on mógl o tym

roku, wspomnienie ,,czerwo-

Szkolnej, co mialo poprawić stan

która regulowala napięte stosun-

go radykalizmu". Częściowo te

opowiedzieć. Trudność pole-

nego" koloru sztandarów wy-

ki narodowościowe w Galicji. Ro-

ukraińskiego szkolnictwa. Aby

określenia odpowiadaly praw-

ga też na tym, że w różnych

wolywalo szczególną uwagę ze

dzina Siczyńskich byla zamożną.

zainteresować osobiście samego

dzie. Siczyński zupelnie nie

okresach swego życia Siczyń-

strony wladz. Wieczorem 28

Ten stan pogorszyl się znacznie

Oleśnickiego, Potocki zapropo-

byl ukraińskim nacjonalistą

ski opowiadal różne wersje

lutego 1906 roku do Ladzkiego

nowal mu posadę wicemarszalka

po śmierci glowy rodziny w 1894

i nigdy nie demonstrowal szo-

i detale zamachu na najwyż-

przybylo20 żandarmów i za-

Sejmu Krajowego. Wizyta ta zo-

roku ­ Mykola Siczyński zmarl

winistycznego nastawienia do

szego przedstawiciela wladz

częly się areszty uczestników

stala przyjęta przez ukraińskiego

mając 46 lat. Jednak po jego

innych narodów. Jego dziala-

austriackich w Galicji. Wyglą-

demonstracji. Rano aresztowa-

polityka z entuzjazmem i obiecal

śmierci majątek rodziny byl sto-

nia w obronie Ukraińców byly

da na to, że w miarę nabiera-

nych zebrano na placu, do któ-

przekonsultować te propozycje

sunkowo znaczny w porównaniu

wynikiem ostrego wspólczucia

nia symbolicznego znaczenia

rego zeszli się też mieszkańcy

z innymi ukraińskimi polityka-

z majątkiem innych rodzin ukra-

ich socjalnego upośledzenia, ale

jego czynu, sam zamachowiec

wsi. W pewnej chwili Juliana

mi. Jeszcze tego dnia przybyl do

ińskich. Po śmierci żywiciela

w żaden sposób nie opieraly się

zmienial pewne akcenty, aby

Derkacz próbowala zabrać z po-

Lwowa, aby przeprowadzić kon-

dzieci zmarlego otrzymywaly po-

na poczuciu narodowej przyna-

nadać historii epickości.

śród aresztantów swego syna

moc państwową w rozmiarze 120

sultacje w swojej partii.

leżności. Jeżeli Siczyński i byl

Podczas pierwszej rozprawy

Mychajla. Wywolalo to za-

Większość

historyków,

reńskich na rok na każde dziecko.

,,ruskim radykalem", to jedy-

sądowej, latem 1908 roku, dwa

mieszki, które żandarmi uznali

którzy wspominają tę wizy-

Byly to niewielkie pieniądze, ale

nie w tym sensie, jaki wkladali

i pól miesiąca po zamachu, Si-

za próbę odbicia zatrzymanych.

tę Potockiego u Oleśnickiego,

pozwalaly na spokojne utrzyma-

w to określenie Mychajlo Dra-

czyński twierdzil, że myśl o za-

Żandarmi zaczęli strzelaninę,

podkreślają potencjalnie pozy-

nie. Dodatkowo rodzina na wy-

homanow i Iwan Franko. Oboje

machu na namiestnika zaro-

w wyniku której zastrzelono

tywne jej znaczenie dla polity-

ksztalcenie dzieci otrzymywala

twierdzili, że na Ukrainie, gdzie

dzila się na wiosnę 1906 roku

trzy osoby, a kilka raniono. Zgi-

ki ukraińskiej, a przy tym zu-

70 reńskich. Dla porównania mo-

większość wyzyskiwaczy jest

podczas pobytu we Wiedniu,

nęli wówczas Ilko Szumaga, lat

żemy podać, że pomoc dla Adolfa

pelnie nie biorą pod uwagę, że

pochodzenia nie ukraińskiego,

gdy dowiedzial się o tragicz-

27, Anna Derkacz, matka sied-

unieważniala mandaty deputo-

Hitlera i jego siostry Pauliny jako

socjalne i narodowe wyzwole-

nych wydarzeniach we wsi

miorga dzieci, lat 40 i Mychajlo

wanych-moskalofilów, co moglo

sierot po urzędniku państwo-

nie są tożsame.

Ladzkie w pow. buczackim.

Beztylny, lat 55.

zostać ocenione jako przyzna-

wym (starszym urzędniku urzę-

We Lwowie Siczyński z mat-

Mieszkańców tej wioski cecho-

Jak opowiadal Siczyński,

nie się namiestnika do swego

du celnego), wynosila po 25 reń-

ką i trzema siostrami mieszkal

wal wysoki poziom świadomo-

w chwili, gdy dowiedzial się

udzialu w falsyfikacji wyborów,

skich miesięcznie na osobę, czyli

przy ul. Zyblikiewicza 29 (ob.

ści narodowej. 26 lutego 1906

o zajściu w Ladzkim, znajdo-

a jednocześnie ujawnić istnie-

w sumie 300 reńskich rocznie.

ul. Iwana Franki). Z prawnego

roku mial miejsce incydent, po-

wal się w towarzystwie kil-

Pomimo, iż rodzina Siczyń-

nie zakulisowych gier w wy-

punktu widzenia mlody czlo-

traktowany przez wladze jako

ku  studentów  ukraińskich

borach w Galicji. Siczyński nic

skich byla rodziną duchowne-

wiek przebywal na utrzyma-

sprzeciw i zostal on brutalnie

w dzielnicy Prater w Wied-

o tej rozmowie Potockiego z Ole-

go, panowala tam atmosfera li-

niu swojej matki. Polska prasa

stlumiony. W tym dniu gromada

niu. Ktoś z kolegów wskazal mu

śnickim naturalnie nie wiedzial.

beralizmu. W domu rodzinnym

wskazywala, że dawala synowi

mieszkańców tej wsi pod mali-

namiestnika Galicji Andrzeja

Na sądzie stwierdzil, że swoim

byla pokaźna biblioteka ksią-

na kieszonkowe jedynie 4 reń-

nowymi kozackimi sztandara-

Potockiego, który szedl przed

czynem chcial zwrócić uwagę

żek o różnej tematyce. Rodzina

skie miesięcznie. Stąd z cza-

mi udala się do sąsiedniej wsi

nimi. Siczyński nawet nie zdą-

Wiednia na sytuację w Galicji

prenumerowala wiele perio-

sem pojawilo się pytanie, skąd

na wiec, gdzie miano omawiać

żyl go dobrze obejrzeć. W tej

dyków. Ojciec zakladal, że liter

i tym samym doprowadzić do

mlody czlowiek, bez innego

oczekiwane zmiany w regula-

chwili przyszly zabójca po raz

,,zmiany systemu". W później-

należy uczyć się nie z abecadla,

wsparcia finansowego, wziąl

minie wyborów. Praworząd-

pierwszy powiązal bezprawie

szych wspomnieniach nato-

lecz z gazet. Podstawowe wy-

pieniądze na przygotowanie za-

ni mieszkańcy Ladzkiego taką

i krzywdy ukraińskich chlo-

miast twierdzi, że stalo się tak

ksztalcenie Myroslaw otrzy-

machu, czyli zakup broni. Jed-

samą zorganizowaną kolumną

pów z przedstawicielem cesarza

z powodu jego falszywego obra-

mal w domu, następnie uczyl

nak, z uwagi na swe pochodze-

wrócili do swej wioski. Prawa

w Galicji, reprezentującego też

zu sytuacji w Galicji po wybo-

się w utrakwistycznej (dwu-

nie i na liczne kontakty ojca,

nikt nie naruszyl, ale starosta

wedlug niego wladzę Polaków.

rach 1908 roku.

języcznej) szkole w Kolomyi

Myroslaw mial możliwość po-

uznal dzialania mieszkańców

Pod koniec wiosny kolejne-

(1896-1897) następnie w ukra-

­ Widać, że hrabia Potoc-

bierania znacznych sum na kre-

wioski za niesankcjonowaną

go 1907 roku, podczas wizyty

ki prowadzil poważną grę. Po

ińskich gimnazjach w Kolo-

dyt. Na przyklad, 20 lutego 1904

akcję polityczną i zażądal wy-

do Lwowa, Siczyński odwiedzil

pierwsze ­ chcial wprowa-

myi (1897-1900) i w Przemy-

roku pożyczyl od prof. Lwow-

dania organizatorów. Trzeba

swego brata ciotecznego, który

dzić do Sejmu reakcjonistów

ślu (1900­1905). Jesienią 1905

skiego Uniwersytetu Mychajla

zaznaczyć, że starosta celowo

przebywal w szpitalu. Na ko-

i zaprzepaścić wszelkie pró-

roku Myroslaw Siczyński zo-

Hruszewskiego 156 koron, które

określil malinowe sztandary

rytarzu szpitala mlody student

by zmiany wyborczego prawa;

stal studentem Uniwersytetu

zobowiązal się zwrócić w ciągu

jako ,,czerwone", co nadalo calej

zobaczyl ofiary kolejnej chlop-

po drugie ­ zastraszyć przez

Wiedeńskiego, skąd po roku

dwóch tygodni.

akcji znaczenia socjalnego. Na

skiej manifestacji we wsi Ho-

to ukrainofilów we Wiedniu

przeniósl się do Lwowa.

Odtworzenie przygotowań

tle licznych informacji w pra-

ruckie w pow. drohobyckim,

i zmusić ich do ugody z rządem.

Już jako mlodzieniec za-

do zamachu jest dość zlożo-

sie o krwawych ekscesach re-

gdzie 24 maja 1907 roku od kul

Bo im więcej wzrastać będą

interesowal  się  lewackimi

ne, bowiem bylo sprawą jednej

wolucji rosyjskiej 1905­1907

żandarmów  zginęlo  czworo