19
nr 9 (397) | 1730.05.2022
Wspomnienia
www.kuriergalicyjski.com
rocznic narodowych groma-
Wielu kaplanów, zwlaszcza
do sakramentu bierzmowa-
dzila się lwowska inteligen-
mlodych, pod pretekstem choro-
nia. Tak o niej wspominal ks. dr
cja i mlodzież. W dzielo kate-
by opuszczalo Lubaczów i uda-
Henryk Mosing: ,,Wspólnie ota-
chizacji wlączaly się również
walo się do innych diecezji, pro-
czaliśmy opieką wielu chorych,
mieszkające we Lwowie sio-
sząc tam o inkardynację. Jednak
a zwlaszcza naszych slabych
stry zakonne zarówno obrząd-
po ks. Orlińskim na wikariusza
duszpasterzy, że wspomnę dlu-
ku rzymskokatolickiego jak
kapitulnego 15 czerwca 1964
goletnią opiekę zmarlej nad nie-
i greckokatolickiego. Tak o tym
roku zostal mianowany dawny
zapomnianej pamięci księdzem
wspominal w 1991 roku o. Mi-
rektor seminarium lwowskiego
Karolem Jastrzębskim, czy nad
kolaj Kostiuk, redemptorysta
w Kalwarii Zebrzydowskiej ks.
steranym więźniem ks. prala-
należący do Kościola grec-
Jan Nowicki, który 19 kwietnia
tem Ignacym Chwirutem. W cią-
kokatolickiego: ,,W katedrze,
1968 roku zostal przez papieża
gu wielu lat dr Irena Pelczarska
w zakrystii, niemal przez caly
Pawla VI mianowany biskupem.
roztaczala gorliwą opiekę nad
dzień siedziala siostra Daria.
W ten sposób udalo się urato-
zdrowiem seniora naszych ka-
Dzieci przychodzily do zakry-
wać dziedzictwo archidiecezji
planów, ks. biskupa Jana Cień-
stii pojedynczo, a ona je uczy-
lwowskiej na tym skrawku me-
skiego w Zloczowie, a wyjeż-
la. Po dwoje, troje. Siedziala
tropolii, co bylo również waż-
dżając, polecala go zawsze mojej
tak z tymi zmieniającymi się
nym aspektem dla nielicznych
szczególnej pamięci". Chorym ks.
dziećmi od rana do wieczo-
trwających kaplanów po drugiej
Ignacym Chwirutem opiekowa-
ra i szeptala z nimi katechizm.
stronie żelaznej kurtyny.
la się również lwowianka Maria
ŚWIECCY POMOCNICY. (OD LEWEJ) JANINA SOSABOWSKA, IRENA
Musialo to wyglądać jak jakieś
Pokiziak (18961985), w której
PELCZARSKA, MARIA SKIERSKA I ANTONINA KOWALSKA
Lwowscy świeccy pomocnicy
prywatne rozmowy, bo rzecz
domu zamieszkal po powrocie
Kościola
jasna, nie można bylo przed ni-
we Lwowie) ważnym organem
która pelnila tę funkcję do
lagrów. Mieszkal w domu Ma-
kim się zdradzić, że to wlaśnie
Na początku lat 70. we Lwo-
byl komitet kościelny, który
1990 roku. Ostatni protokól
rii Pokiziak na Sobieszczyźnie
odbywa się zabroniona przez
wie pozostawaly dwa czynne
w świetle prawa sowieckie-
z posiedzenia komitetu i wier-
również ks. Ludwik Seweryn.
wladze katechizacja.
kościoly rzymskokatolickie.
go byl organem zalożycielskim
nych katedry sporządzono 26
Maria Barańska na rzecz kościo-
Oczywiście organizatorem
W katedrze pracowali wciąż
każdej wspólnoty. Musial liczyć
czerwca 1991 roku, w którym
la katedralnego ofiarowala część
tego wszystkiego byl o. Rafal
dwaj kaplani: o. Rafal Kier-
20 osób stąd nazwa ,,dwu-
wyznaczono trzy osoby: Jani-
domu przy ul. Kwitki Osnowia-
Kiernicki. Trzeba tu powiedzieć,
nicki OFM Conv i ks. Zygmunt
dziestka". Kaplan przy para-
nę Zamojską, Antoniego Du-
nenki 12, który w ostateczności
że to, co on przez te wszystkie
Haluniewicz. Jednak jeszcze
fii mógl być zarejestrowany po
daka i Czeslawę Żaczek odpo-
o. Rafal w zamian za opiekę nad
lata zrobil dla Kościola katolic-
w tym dziesięcioleciu odnoto-
uprzednim podpisaniu umowy
wiedzialnymi za staly kontakt
ofiarodawczynią podarowal dla
kiego nie tylko dla rzymoka-
wano znaczące zmiany w ży-
o pracę z komitetem kościelnym.
z wladzami państwowymi.
odradzającego się Zgromadzenia
tolików, ale i dla grekokatoli-
ciu tutejszej parafii katedralnej
Mimo że komitet mial być
W grupie pomocników o Ra-
Sióstr Franciszkanek Rodziny
ków, niezależnie od tego czy byli
oraz wiernych obrządku laciń-
organem zwierzchnim i pra-
fala bylo wiele przedstawicieli
Maryi.
to Polacy, czy Ukraińcy to jest
skiego we Lwowie. W latach
codawcą dla duchownych, we
miejscowej inteligencji profe-
Z formacji o. Rafala
jakiś cud, ilu ludzi on do Kościola
70. ks. Haluniewicz cierpial na
Lwowie jednak, dzięki roztrop-
sorów, lekarzy i innych. Należy
Kiernickiego powstalo
przyciągnąl".
cukrzycę oraz na choroby ser-
ności, sprytowi i sztuce dyplo-
tu wymienić choćby Zofię Ro-
Spośród licznej grupy mini-
ca, wątroby i nerek. Kilka nocy
macji, proboszcz mial kontrolę
galinę, która w latach 70. uczy-
wiele katechetek,
strantów powstawaly bezinte-
poprzedzających jego śmierć
nad komitetem, a jego czlonko-
la języka polskiego ks. L. Kami-
które mimo zakazów
resowne zastępy grup remon-
nocowal w jego mieszkaniu o.
wie okazywali się pomocnika-
lewskiego, a laciny przyszlych
gromadzily dzieci
towych w czynnych kościolach
Rafal, bowiem ,,zlożony oblożną
mi we wszystkich dzialaniach
kandydatów do seminarium
i mlodzież we wlasnych
Lwowa i okolic. Kościelnymi,
chorobą ks. Haluniewicz zry-
proboszcza. W tym celu należy
w Rydze. Ważną rolę dla prowa-
domach na lekcjach
którzy musieli być w katego-
wal się często z poslania, usilu-
wyszczególnić osoby szczególnie
dzenia duszpasterstwa odegral
religii. Najbardziej
rii najbardziej zaufanych osób
jąc wyruszyć do kościola".
oddane kościolowi, należące do
dom Janiny i Izabeli Leduchow-
w katedrze lwowskiej byli ko-
Ks. Zygmunt Haluniewicz
komitetu kościelnego. Byl to nie-
skich, gdzie przez pewien czas
znanymi z tego okresu
lejno Antoni Dudak, Florian
zmarl 30 marca 1974 roku
wątpliwie dlugoletni organista
mieszkali wygnani z Mościsk
byly siostry Jadwiga
Biszgiel, Stefan i Pawel Luziak,
w wieku 85 lat. Cialo przez kil-
Józef Nowakowski. Wielką rolę
redemptoryści. W malym pokoju
i Irena Zappe, Zofia
Roman Kowalski, Kazimerz
ka dni bylo wystawione w kate-
odegrala również dr Irena Pel-
na zapleczu katedry przez wiele
i Krystyna Pankówny,
Wańczyk oraz Marian Balla.
drze na katafalku, wokól którego
czarska (19111990), gdyż dzię-
lat nocowala Waleria Wybraniec,
Maria Homme,
Polacy Lwowa również sta-
gromadzily się rzesze wiernych.
ki jej staraniom w Kijowie, Mo-
pracownik lwowskiego szpita-
Katarzyna Slotwińska
li się inicjatorami wielu akcji,
Pogrzeb odbyl się 2 kwietnia
skwie i Rydze w katedrze w 1974
la. Jej podstawowym zadaniem
i Maria Makowiecka.
związanych z zachowaniem
1974 roku. Mszę św. odprawil
roku zarejestrowano jako dru-
bylo zawiadomienie proboszcza
pamięci historycznej. Gdy
i kazanie wyglosil ks. (bp) Jan
giego kaplana ks. Ludwika Ka-
o jakimś niebezpieczeństwie, np.
rozpoczęto akcję dewastacji
Cieński ze Zloczowa. Po uroczy-
W domu sióstr Krystyny
milewskiego. Ważne znaczenie
zaprószeniu ognia w katedrze
Cmentarza Orląt we Lwowie
stościach w katedrze cialo prze-
i Zofii Panek przy ul. Majakow-
odegraly wreszcie takie posta-
przez nieznanych sprawców.
Maria Tereszczak (18801977)
skiego 36 przez pewien czas
wieziono na Cmentarz Janow-
cie jak Antoni Dudak czy Janina
Dr Irena Pelczarska otaczala
wraz z innymi podjęla się dzie-
mieszkal o. Rafal Kiernicki.
ski we Lwowie, gdzie zlożono
Zamojska.
fachową medyczną opieką cho-
la przeniesienia cial niektórych
w grobowcu jezuitów. Tutaj wla-
Tam też na spotkania forma-
Dzialalność komitetu ko-
rych lwowskich kaplanów. Rów-
zmarlych na Cmentarz Lycza-
cyjne i patriotyczne z okazji
śnie w czasie mowy pożegnalnej
ścielnego lwowskiej bazyliki
nież przygotowywala mlodzież
kowski. W ten sposób urato-
o. Rafal Kiernicki mial wypo-
metropolitalnej z lat 19651990
wano przed zbezczeszczeniem
wiedzieć slynne slowa, ,,czy bę-
jest doskonale znana dzięki za-
ciala generala Tadeusza Jor-
dzie jeszcze kaplan we Lwowie,
chowanym protokolom Posie-
dan-Rozwadowskiego, gene-
który go pochowa". W 1977 roku
dzenia Organu Wykonawcze-
rala Waclawa Iwaszkiewicza-
Lwów byl świadkiem kolejne-
go i Komisji Rewizyjnej, które
-Rudoszańskiego, brygadiera
go kaplańskiego pogrzebu. Tym
zostaly wydane drukiem przez
Czeslawa Mączyńskiego, abpa
razem 19 września 1977 roku
ks. Józefa Krętosza w 2004
Józefa Teodorowicza, Lotników
zmarl o. Serafin Alojzy Kaszuba
roku. Mimo że ich wiarygod-
i ks. Gerarda Szmyda.
(19101977), który w tym dniu
ność z racji pisania dla urzęd-
Mimo licznych jak dotąd
przybyl do Lwowa, zamierza-
ników państwowych jest malo
opracowań na temat dzialal-
jąc kontynuować swą podróż na
wiarygodna, mogą stanowić
ności Kościola katolickie-
pólnocne tereny ZSRR.
cenne źródlo w poznaniu osób
go na terenie Lwowa w okre-
Po pogrzebie ks. Haluniewi-
przynależnych do ratowania
sie komunistycznym wciąż
cza nad katedrą zawislo kolejne
lwowskiej katedry. Komitet
brakuje osobnego fachowego
zagrożenie dla świątyni, a po-
kościelny katedry lwowskiej
opracowania na temat dzialal-
wodem tym razem mialy być
w czasie swojego trwania li-
ności świeckich w tym mie-
katedralne parafianki z cho-
czyl przeważnie 26-27 czlon-
ście w dziele ratowania wiary
rągwiami zauważone na jednej
ków wraz z przewodniczącym,
i tradycji katolickich, a temat
z ciężarówek przewożącej cia-
którzy piastowali swoje urzę-
ten może być również podstawą
lo zmarlego kaplana w czasie
dy z wyboru. Jako pierwszego
do niejednej pracy magister-
pogrzebu. Afera skończyla się
przewodniczącego powolano
skiej czy rozprawy doktorskiej.
usunięciem organisty Józefa
szewca Jana Punca, który ten
Sprawa wydaje się o tyle na-
Nowakowskiego z kierownic-
urząd piastowal do 1948 roku.
gląca, że z każdym dniem od-
twa komitetu kościelnego.
Następnie do 1974 roku komi-
chodzą ostatni naoczni świad-
W sytuacji, gdy w katedrze
tetem kierowal organista Józef
kowie tamtych wydarzeń, co
pozostal tylko jeden kaplan, naj-
Nowakowski. Byla to osoba da-
ostatecznie spowoduje, że zo-
bardziej uwidocznily się udzial
rzona szczególnym zaufaniem
staną utracone liczne wiado-
i pomoc świeckich w życiu Ko-
przez proboszcza i występowal
mości na temat tych osób, które
ściola. Obok świeckich szafarzy
jako jego glówny doradca. Po
z poświęceniem wlasnego życia
sakramentów (czyli parafianek,
ustąpieniu z urzędu Józefa No-
zabiegaly o przetrwanie wiary
które w specjalnych pojemnicz-
wakowskiego na czele komite-
i Kościola w tym mieście.
kach roznosily komunię chorym
tu stanęla dr Irena Pelczarska,
REMONT WIEŻY KOŚCIOLA ŚW. ANTONIEGO WE LWOWIE
