24

nr 9 (397) | 17­30.05.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Polskie pochówki wojskowe z XIX wieku w Stanislawowie

W XIX wieku cmentarz

Spoczy wali  tu  między

doktora prawa i filozofii. W la-

innymi:

tach 1841-1846 byl czlonkiem

miejski w Stanislawowie

· Hipolit Broniewski, 1799­

tajnych stronnictw politycz-

byl glówną nekropolią

1880,  wachmistrz  bate-

nych i znajdowal się pod nad-

miasta. Tu spoczywali

rii kpt. Puzyny w korpusie

zorem policji. W 1846 przeniósl

zarówno mieszkańcy

Dwernickiego;

się do Wiednia i zostal tu nie-

Stanislawowa, jak

· Baltazar Czarkowski, 1777-

bawem aresztowany. Po am-

i żolnierze polscy

02.05.1879, walczyl w pulku

nestii w 1848 roku przyjeżdża

strzelców lubelskich, wielo-

do Stanislawowa i uczestniczy

i uczestnicy zrywów

krotnie odznaczony za od-

w życiu spolecznym miasta

narodowych z różnych

wagę na polu boju, uczest-

­ zostaje czlonkiem Stanisla-

okresów historii.

nik powstania, który przeżyl

wowskiej Rady Narodowej. Po

Po zniszczeniu

102 lata;

wydarzeniach Wiosny Ludów

cmentarza w 1980 roku

otwiera kancelarię adwokacką.

· Stanislaw Michal Grudziń-

i przemienieniu go

Podczas powstania stycznio-

ski, 1797­12.02.1862, kapi-

w park miejski większość

wego w 1863 roku nielegalnie

tan kawalerii wolyńskiej;

dostarcza broń powstańcom do

· Hipolit Lopatyński, 1812­

pochówków zatracila

FRANCISZEK KOPERNICKI,

Imperium Rosyjskiego. W 1864

15.07.1890, adiutant gen.

MAURYCY GOSLAWSKI,

się. Jednak z materialów

UCZESTNIK WOJNY KRYMSKIEJ

roku, uchodząc przed prześla-

Dwernickiego, w Stanisla-

POWSTANIEC LISTOPADOWY

1853­1856 I POWSTANIA

archiwalnych udalo się

dowaniami Rosjan wyjeżdża

wowie byl znanym nauczy-

STYCZNIOWEGO

ustalić niektóre postacie,

do Szwajcarii. W Austrii za-

cielem francuskiego;

podporucznika, znanego po-

do dziś spoczywające

ocznie zostaje skazany i ma

· Mikolaj Boloz-Antoniewicz,

ety, przedstawiciela ukraiń-

swego przyjaciela, chorego na

prawdopodobnie w tej

zakaz prowadzenia prakty-

1801­1885, poeta ormiański,

skiej szkoly w poezji polskiej

tyfus. Zarazil się sam i zmarl.

ki adwokackiej. W Szwajcarii

organizator polskiej Gwardii

­ ,,piewcy Podola". Urodzil się

Kaplani katoliccy nie zgodzili

ziemi.

otrzymuje obywatelstwo kan-

Narodowej w Stanislawo-

we Frampolu (dziś wieś Koso-

się pochować niepokornego po-

tonu Saint Hellen i zostaje se-

wie podczas Wiosny Ludów

girka) w rejonie jarmolinieckim

wstańca. Obrzęd odprawil ka-

ROMAN CZORNEŃKYJ

kretarzem przedstawicielstwa

w latach 1848-1849;

obw. chmielnickiego. Studio-

plan grekokatolicki, proboszcz

PETRO HAWRYLYSZYN

N

rządu polskiego na emigra-

· Józef Wasilewski, 1806­

wal w szkole w Kamieńcu Po-

katedry  Zmartwychwstania

cji w Szwajcarii. Byl przyja-

ajstarszymi znanymi po-

30.10.1886, porucznik ar-

dolskim i w Liceum Krzemie-

Pańskiego, Joan Poglodowski.

cielem Józefa Hauke-Bossaka,

chówkami  wojskowy-

tylerii, nagrodzony orderem

nieckim, gdzie z czasem zostal

Są trzy wersje ceremonii po-

który wyemigrowal do Francji

mi na terenie cmentarza

Virtuti Militari;

nauczycielem i udzielal pry-

grzebowej Maurycego Goslaw-

po upadku powstania. Po am-

przy ul. Sapieżyńskiej byly gro-

· Wincenty

Nowina-Sma-

watnych lekcji. Przez nieszczę-

skiego: w cerkwi św. Barbary

nestii 1865 roku powraca do

by polskich żolnierzy z armii

glowski, 1806­1883, poeta,

śliwą milość wstąpil do woj-

(w miejscu dzisiejszego liceum

Stanislawowa i w latach 1869-

Napoleona. Byli oni żolnierza-

porucznik, urodzony w Bro-

ska Księstwa Warszawskiego,

muzycznego im Denisa Siczyń-

1883 pelni funkcję burmistrza

mi Księstwa Warszawskiego,

dach, studiowal na Uniwer-

wówczas w skladzie Imperium

skiego); w cerkwi św. Paraske-

oraz czterokrotnie zostaje de-

państwa polskiego, zalożonego

sytecie Warszawskim. Pod-

Rosyjskiego. Walczyl w kam-

wii Piatnicy w Opryszkowcach

putowanym do Sejmu Krajo-

przed Napoleona w 1807 roku

czas koronacji Mikolaja I na

panii tureckiej na Balkanach

i w kaplicy więziennej.

wego od tego miasta. W latach

na dawnych terenach polskich

króla Polski w 1825 roku zo-

pod wodzą generala-feldmar-

Pogrzeb urządzila mu pol-

1883-1884 byl poslem parla-

z przekazanych umową w Tylży

stal aresztowany za hasla pa-

szalka Hansa Karola von Dibi-

ska  ludność  Stanislawowa,

mentu austriackiego. Zrzekl

Księstwu Prus.

triotyczne. W czasie pogro-

cza. Po powrocie do Warszawy

a powstaniec Teofil Wiśniow-

się tej funkcji z powodu zlego

Podczas kampanii moskiew-

mu Jakuba Szeli w 1846 roku

wziąl udzial w powstaniu listo-

ski przygotowal mundur ulań-

stanu zdrowia. Zmarl w cza-

skiej Napoleona 1812 roku woj-

byl ciężko pobity. Bral udzial

padowym. Walczyl w kawale-

ski wzoru 1831 roku, w którym

sie wakacji w Delatynie. Cialo

ska Księstwa Warszawskiego

w wydarzeniach Wiosny Lu-

rii w Litewsko-Ruskim Legio-

pochowano Goslawskiego. Sta-

zostalo przewiezione do Stani-

liczyly okolo 200 tys. żolnierzy

dów we Lwowie i Wiedniu, za

nie w stopniu podporucznika.

raniem burmistrza Ignacego

slawowa, gdzie odbyl się wspa-

i oficerów. Po klęsce Napoleona

co zostal skazany na 6 lat cięż-

Podczas obrony Zamościa na-

Kamińskiego i dyrektora Kasy

nialy pogrzeb na koszt budżetu

Księstwo zostalo przejęte przez

kiego więzienia w Jozefstad-

leżal do grona 7. oficerów, któ-

Oszczędności Felicjana Mile-

miejskiego.

Prusy i Rosję, zgodnie z ustale-

cie (przemieście Wiednia)

rzy opowiedzieli się przeciwko

rowicza w 1879 roku na gro-

Jeszcze jednym uczestni-

niami kongresu Wiedeńskiego.

i w Olomuńcu. Po odbyciu

poddaniu fortecy. Po upadku

bie Maurycego Goslawskiego

kiem Wiosny Ludów w Sta-

Znane są dwa pochówki żol-

kary w 1859 roku wyjechal do

powstania w sierpniu 1831 roku

ustawiono nagrobek dluta Jana

nislawowie byl ojciec znanej

nierzy Napoleona na cmenta-

Francji. Wykladal w polskiej

przedostal się do Galicji. Za-

Bębnowicza.

nam już ,,dumnej księżnej" Jó-

rzu w Stanislawowie: Jan Ko-

szkole. Byl znanym bibliofi-

mieszkal we Lwowie, a z cza-

Na  cmentarzu  miejskim

zefy Dzwonkowskiej, milo-

pystyński,  1878­28.07.1809

lem i zebral pokaźną kolekcję

sem, pod nazwiskiem Maury-

w Stanislawowie spoczywa 9

ści Iwana Franki, Wladyslaw

oraz Antoni Falkowski 1783 ­

rzadkich ksiąg. W 1873 roku

cego Jasińskiego, przeniósl się

uczestników Wiosny Ludów.

Dzwonkowski,  01.01.1818-

09.10.1809. Zmarli oni w cza-

przeniósl się do Stanislawowa

do czortkowskiego cyrkulu.

Ofiarą  politycznej  swawo-

18.03.1880. Urodzil się w War-

sie, gdy w Stanislawowie sta-

i przekazal swe zbiory mia-

Wykryto go w 1833 roku pod-

li austriackich urzędników byl

szawie i tu studiowal prawo na

cjonowaly wojska Księstwa

stu, czym polożyl podwaliny

czas pochodu plk. Józefa Zalew-

16-letni gimnazjalista Stefan

Uniwersytecie. Za udzial w pol-

Warszawskiego. Ich nagrobki,

pod bibliotekę miejską. Byl

skiego, podczas jego nieudanej

Hoszowski 1832­27.04.1848.

skich organizacjach konspi-

jak twierdzi Stanislaw Nicieja,

jej dożywotnim kustoszem.

próby wzniecenia powstania

Aby ośmieszyć austriackich

racyjnych w 1843 roku zostal

byly najstarszymi zachowany-

Po śmierci w 1883 roku bur-

w Imperium Rosyjskim. Zo-

urzędników

wykorzysty-

aresztowany i osadzony na trzy

mi do dewastacji w 1980 r.

mistrz Stanislawowa Ignacy

stal aresztowany podczas za-

wano w tym czasie tzn. ,,ko-

miesiące w cytadeli warszaw-

Cmentarz miejski w Sta-

Kamiński nakazal z funduszy

bawy w Jagielnicy i uwięzio-

cią muzykę". W czasie jednej

skiej. Przed drugim aresztem

nislawowie byl też miejscem

miasta ustawić nagrobek na

ny w Zaleszczykach. Z czasem

z demonstracji przeciwko rad-

ucieka w 1844 roku do Prus.

spoczynku uczestników pol-

jego mogile.

przewieziono go do Stanisla-

cy kameralnemu Żulawskiemu,

Rząd rosyjski oglosil jego po-

skich powstań i Wiosny Ludów.

Jedynym ocalalym z de-

wowa do więzienia w dawnym

znienawidzonego przez miesz-

szukiwania i nawet nagrodę

Powstanie listopadowe 1830-

wastacji grobem uczestników

klasztorze trynitarzy (ob. po-

kańców, austriaccy żolnierze

1000 rubli za jego schwytanie.

1831 roku z czasem objęlo rów-

powstania listopadowego jest

liklinika wojskowa przy ul.

dopędzili Stefana Hoszowskiego

W 1846 roku zostaje czlon-

nież ziemie dzisiejszej Prawo-

pochówek Maurycego Goslaw-

Starozamkowej). W więzieniu

i jeden z nich przebil go bagne-

kiem Towarzystwa Demokra-

brzeżnej Ukrainy. Powstańcy

skiego, 05.10.1802­17.11.1834,

Maurycy Goslawski doglądal

tem. Pogrzeb mlodzieńca stal

tycznego i organizuje powsta-

zgromadzili wojsko, liczące na-

się wielką manifestacją, w któ-

nie w województwach plockim

wet do 150 tys. żolnierzy i ofi-

rej oprócz mieszkańców miasta,

i poznańskim, a w 1848 roku

cerów. Pomimo zaciętego oporu

wzięli udzial również miesz-

uczestniczy w wydarzeniach

powstańców 27 września 1831

kańcy  okolicznych  wiosek.

Wiosny Ludów. Następnie osia-

roku wojska rosyjskie zdoby-

Trumnę z cialem nieśli kolejno

da w Poznaniu, gdzie jest redak-

ly Warszawę. Wladze i resztki

przedstawiciele różnych sta-

torem gazety ,,Krzyż i Miecz".

wojsk uszly na tereny Austrii

nów, czcząc tego, kto oddal życie

Jakiś czas mieszka w Paryżu

i Prus i tam zostaly interno-

za wolność.

i należy do ,,towiańczyków" ­

wane. Większość żolnierzy

Uczestnikiem tych wyda-

religijno filozoficznego odlamu

pochowanych w Stanislawo-

rzeń byl również przyszly bur-

polskiego ruchu emigracyjnego.

wie należala do oddzialu Józe-

mistrz miasta Ignacy Kamiń-

W powstaniu styczniowym nie

fa Dwernickiego, który zostal

ski,  24.01.1819­21.05.1902.

uczestniczy z powodu choroby

otoczony na Wolyniu i z wal-

Urodzil się w miasteczku Wi-

serca, ale pomaga w kwestiach

kami przedarl się do Galicji. Tu

śniowczyk w pow. trembo-

organizacyjnych i naświetle-

1 maja 1831 roku zlożyli broń.

welskim woj. tarnopolskiego,

nia celów powstania za granicą.

W Stanislawowie pochowa-

uczyl się w szkole w Bucza-

W 1869 roku wraz z żoną Anto-

no 30 uczestników tego zrywu

czu i w gimnazjum we Lwo-

niną Deskur i dziećmi przenosi

narodowego. Z czasem aleję,

wie. Następnie ukończyl wy-

się do Galicji i w 1873 roku osia-

przy której zostali pochowani,

dzial prawa na Uniwersytecie

POMNIK MAURYCEGO GOSLAWSKIEGO W IWANO-FRANKIWSKU,

da w Stanislawowie.

nazwano ,,aleją powstańców".

Lwowskim i otrzymal stopień

2022 R.