23

nr 10 (398) | 31.05.­16.06.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

ukarać", lub może coś takiego:

wystrzalach do leżącego Potoc-

musi byś publicznie osądzone.

,,Muszę pana zabić" ­ jakoś tak."

kiego, motywując to tym, że byl

Musi wywolać pośród chrze-

Gdy Siczyński wszedl do sali,

dlugo przesluchiwany późną

ścijan zdecydowany, energicz-

ny protest, protest oburzenia

Potocki siedzial za biurkiem przy

nocą i nie zwrócil uwagi na za-

i wstrętu przeciwko zniewadze

oknie. Niektórzy polscy autorzy

pisy protokolu przesluchania.

jasności prawa Bożego... Do-

nalegają na symbolicznym de-

Świadkowie i sam Siczyński

tychczas sprawa naszego odro-

talu: w momencie, gdy zamacho-

mówili o trzech strzalach, jed-

dzenia narodowego ani razu nie

wiec wszedl, hrabia mial wstać

nak w rzeczywistości zama-

byla splamiona krwią. Ale, gdy

od biurka i wyszedl na spotka-

chowiec wystrzelil czterokrot-

z oburzeniem i wstrętem osą-

nie z wyciągniętą ręką. Ze zro-

nie ­ jedna z kul chybila. Caly

dzamy krwawy uczynek jako

zumialych względów taka sy-

klopot polegal na tym, że tej

chrześcijanie, to w szczegól-

tuacja wygląda paradoksalnie:

kuli w ogóle nie udalo się zna-

ny sposób, jako Rusini, musi-

namiestnika Królestwa Galicji

leźć. Stąd w akcie oskarżenia

my wznieść jak najglośniejszy

i Lodomerii z Wielkim Księ-

nie podano liczby wystrzalów,

protest przeciwko samej myśli,

stwem Krakowskim i księstwa-

których dokonal zamachowiec.

że można świętej sprawie na-

mi Oświęcimskim i Zatorskim,

Natychmiast po zamachu

rodowej slużyć z zakrwawio-

kawaler orderu Zlotego Runa,

ktoś zawiadomil policję, która

nymi rękoma. Nie! Nie! ­ na

hrabiego, od studenta trzeciego

przybyla do namiestnictwa za

Boga, nie!... Protest oburzenia

roku dzielila olbrzymia przepaść

niecale pól godziny. Przez ten

i wstrętu z naszej strony musi

socjalna, aby usprawiedliwić ta-

caly czas Siczyński byl pilno-

być tym silniejszy, tym glo-

kie nie przewidziane przez ety-

wany, ale zachowywal się spo-

śniejszy, tym ogólniejszy, im

kietę przywitanie.

kojnie i chociaż byl wzburzony,

więcej moglibyśmy być nara-

Sam zamachowiec tak wspo-

stale się uśmiechal, rzucając od

żeni na to straszne niebezpie-

mina swoje dzialania:

czasu do czasu repliki, które

czeństwo, że komuś z naszej

­ Wpuszczono mnie do nie-

obecni odbierali jako cynicz-

mlodzieży czyn ten może wy-

go okolo poludnia. Wszedlem do

ne lub nawet prześmiewcze.

dać się bohaterskim... Niebez-

pokoju. Gdybym zobaczyl czlo-

W tym czasie Potocki prze-

pieczeństwo grozi i dlatego, że

wieka o sympatycznej twa-

bywal w sali. Przyniesiono

ogólną opinią przeciwnej nam

rzy, taką ojcowską twarz ­ to

wodę i zmyto krew z jego twa-

prasy, przerzucana na caly na-

wszystko mogloby być inaczej.

rzy, a zamachowiec rzucil: ,,Co

ród jest odpowiedzialność za

On spojrzal ­ twarz zla, czer-

jemu ta woda pomoże?". Rado-

czyn jednego, co staje się dla

wona. Typ polskiego szlachcica,

sny nastrój Siczyńskiego kon-

innych pokusą do solidaryzo-

mocno zbudowany, pewny sie-

trastowal ze smutną atmosferą,

wania się z tym czynem".

bie. Prawdopodobnie niczego

panująca wśród bliskich umie-

W tydzień po tym ostrym

się nie spodziewal. Gdy wsze-

rającego i pracowników na-

wystąpieniu Andrzeja Szep-

dlem, od razu powiedzialem: ,,To

miestnictwa. Na pytania Józefa

tyckiego, w piątek przed Prze-

za Kagańca, za nasze krzywdy"

Kaniaka, jak można bylo zabić

wodnią Niedzielą, episkopat

­ i wystrzelilem kilka razy. On

ojca tak wielkiej rodziny, za-

prowincji Galicji Cerkwi grec-

upadl, ale zaraz wstal na nogi".

machowiec radośnie odpowie-

METROPOLITA ANDRZEJ SZEPTYCKI, ZDJĘCIE SPRZED 1917 R.

kokatolickiej wystosowal list

Opowieść Siczyńskiego, ja-

dzial: ,,To za nasze krzywdy".

pasterski, w którym osądzil

koby namiestnik mial go spo-

Po sekcji zwlok cialo An-

napadów staly się m.in. kamie-

Neue Wiener Tagblatt zacyto-

zabójstwo, a jednocześnie tych

tkać w zlym nastroju i odgórnie,

drzeja Potockiego przyodzia-

nica Towarzystwa ,,Dniestr",

wala posla ukraińskiego Wia-

wszystkich, którzy akcepto-

kontrastuje ze świadczeniami

no w kontusz koloru czarnego

hotel ,,Narodna Hostynnycia",

czeslawa  Budzynowskiego,

wali czyn Siczyńskiego. List

Doskowskiego, którego hra-

i przeniesiono do pomieszcze-

ukraiński ,,Dom Akademic-

który twierdzil, że po otrzy-

podpisal metropolita Andrzej

bia przyjąl bezpośrednio przed

nia na parterze gmachu na-

ki", seminarium greckokato-

maniu wiadomości o zamachu

Szeptycki, biskupi Konstanty

zamachem. Krakowski apte-

miestnictwa po prawej od wej-

lickie i nawet żeński klasztor

we Lwowie, ukraińscy poslo-

Czechowicz i Hryhorij Homy-

karz podkreślal, że Potocki byl

ścia, gdzie ustawiono katafalk.

ss. bazylianek. Na Cmentarzu

wie parlamentu austriackiego

szyn. W dokumencie zapisa-

w dobrym nastroju, rozmawial

Kolo trumny zaciągnięto wartę

Lyczakowskim  splądrowano

obejmowali się nawzajem. Sio-

no: ,,Slużba narodowi, slużba

przyjaźnie, i zapewnial o pozy-

honorową, którą pelnili pra-

grób Markijana Szaszkiewicza.

strę Siczyńskiego, mieszka-

ojczyźnie ­ to święta slużba,

tywnym rozwiązaniu dla pe-

cownicy namiestnictwa. Warta

W kilku przypadkach z napad-

jącą we Wiedniu, 14 kwietnia

również Bogu oddawana; aby

tycji. W czasie posiedzenia

zmieniala się co godziny.

niętych ukraińskich instytucji

odwiedzila delegacja ukraiń-

do niej się zbliżyć, należy mieć

sądowego sędzia i prokurator,

Uroczystość

pożegnania

(w tym seminarium duchow-

skich studentów. Przemawia-

ręce czyste, nie zakrwawione...

opierając się o wywody poli-

z namiestnikiem miala miej-

nego) padly strzaly. Ale ofiar nie

jący w ich imieniu Mychajlo

Przestępstwo, dokonane w imię

cji, twierdzili, że zamachowiec

sce 14 kwietnia 1908 roku. Pól

bylo, bo strzelano prawdopodob-

Galuszczyński wypowiedzial

patriotyzmu, jest tym bardziej

otworzyl ogień do namiestni-

do dwunastej trumnę z cialem

nie w powietrze, na postrach.

zachwyt ,,jednym z pierwszych

przestępstwem przeciwko na-

ka z odleglości trzech kroków.

hrabiego Potockiego wniesiono

Pośród  Ukraińców  Gali-

ukraińskich bohaterów". Wy-

rodowi, im więcej może się po-

Dwie z wystrzelonych kul tra-

do kościola bernardynów, gdzie

cji zabójstwo wywolalo od-

stępując w parlamencie 22 maja

dobać, im więcej może być po-

fily hrabiego w glowę. Pierwsza

nabożeństwo żalobne odprawil

powiednią reakcję. Posel par-

1908 roku, Kirylo Trylowski

kusą wychwalania tego, co jest

trafila nad lewym okiem, lecz

arcybiskup Józef Bilczewski.

lamentu  austriackiego  E.

powiedzial, że ukraińscy chlopi

zlem. A tak, zarówno dla jed-

nie przebila czaszki, a jedy-

O pierwszej godzinie kolumna

Oleśnicki dostal zawalu serca.

mają śpiewać pieśń ze slowami:

nostek, jak i dla narodów, naj-

nie pozostawila niewielką nie

pogrzebowa z cialem ruszyla na

Prezesi Ukraińskiego klubu

,,Nasz Siczyński niechaj żyje,

większym nieszczęściem na

śmiertelną ranę. Natomiast

dworzec czerniowiecki (w tym

parlamentarnego Julian Ro-

a Potocki niech zgnije!".

świecie jest zmieszanie pojęć

druga trafila w lewe ucho, prze-

miejscu obecnie jest dworzec

mańczuk i Mykola Wasylko

Większa część polityków

dobra i zla".

bila skroń, przeszla przez mózg

podmiejski). Procesja przeszla

w imieniu zarządu klubu wy-

ukraińskich usprawiedliwiala

Pozycja Szeptyckiego wo-

i zatrzymala się w potylicznej

ulicami Halicką, Kopernika,

stosowali oświadczenie, w któ-

zabójstwo namiestnika nad-

bec zamachu Siczyńskiego wy-

części czaszki. Ta druga rana

Sapiehy i Grodecką. Cialo An-

rym odcięli się od zamachu.

użyciami i falsyfikacjami pod-

wolala ostrą krytykę ze strony

wywolala wewnętrzny krwo-

drzeja Potockiego specjalnym

Tekst pisma opublikowaly nie-

czas wyborów do Sejmu Krajo-

części ukraińskich polityków,

tok, doprowadzila do obrzęku

wagonem zostalo przewiezione

mieckie gazety we Wiedniu.

wego 1908 roku. Pośród wielu

szczególnie  przedstawicieli

mózgu i okazala się śmiertelna.

do Krzeszowic, gdzie następ-

Julian Romańczuk osobiście

zwyklych Ukraińców czyn stu-

Ukraińskiej partii radykalnej.

Najpewniej, po pierwszym

nego dnia spocząl w rodzinnej

uczestniczyl w pogrzebie na-

denta  również  wywolywal

Ukraińcy, którzy osądzali czyn

strzale namiestnik byl jedy-

krypcie kościola św. Marcina.

miestnika. Wywolalo to nieza-

pochwalę. K. Trylowski pisal:

Siczyńskiego, podkreślali, że

nie lekko ranny. Wstal na nogi

Zabójstwo  Andrzeja  Po-

dowolenie części klubu, którzy

,,Wszyscy Rusini, z którymi

bezmyślnie zapożyczyl on wzo-

i spróbowal rzucić się na Si-

tockiego wywolalo burzliwą

zainicjowali zwolanie ekstra

rozmawialem, chlopi, robotni-

rzec zachowania z Imperium

czyńskiego lub wybiec z sali.

reakcję polskiej spoleczno-

posiedzenia, aby omówić apel

cy, urzędnicy, a nawet panowie,

Rosyjskiego, gdzie nie bylo in-

Wystrzal w ucho zamachowiec

ści Lwowa. W mieście zaczę-

swoich kolegów. Zebranie mialo

byli w zachwycie od uczynku

nych możliwości przeciwstawić

wykonal z bardzo bliskiej od-

ly się napady na ukraińskie

miejsce 30 kwietnia 1908 roku.

Siczyńskiego... Ogól ruskiego

się nadużyciom wladzy. Kryty-

leglości. Potocki po nim upadl,

instytucje, w których wybi-

Tu większość poslów potępila

narodu uważa Siczyńskiego za

cy Siczyńskiego podkreślali, że

ale zaraz wstal. W tej chwili do

to okna. Aby oddzielić się od

Romańczuka i Wasylka za ich

bohatera narodowego".

Imperium Habsburgów ­ to nie

sali wbiegli woźni Józef Ka-

Ukraińców, jako ogólnego celu

publiczne wyrazy wspólczucia.

Najostrzej zamach na An-

Imperium Romanowych i nie

niak i Teodor Majkut. Podczas

pogromów, już w następnym

Ukraiński klub parlamentar-

drzeja Potockiego potępila cer-

warto przenosić do polityczne-

śledztwa Siczyński zeznal, że

dniu po zamachu moskalofi-

ny postanowil wydać oświad-

kiew greckokatolicka. Wygla-

go życia państwa morderstwo,

wystrzelil w namiestnika trzy-

le nakleili w mieście plakaty

czenie, w którym odciąl się od

szając kazanie w Wielki Piątek

jako metodę walki politycznej.

krotnie, gdy ten leżal już na

o takiej treści: ,,Toczą się roz-

pozycji Romańczuka i Wasylka

24 kwietnia, metropolita An-

Opierając się na wspomnieniach

podlodze. Nie odpowiadalo to

mowy, że zabójca Namiestnika

za ich postawę wobec tego aktu

drzej Szeptycki wypowiedzial

dziennikarza Iwana Nimczu-

rzeczywistości, bo hrabia byl

hr. Potockiego jest Rusinem, to

przemocy. Uznano ich oświad-

się o tym uczynku tak: ,,Czlo-

ka, Mychajlo Demkowicz-Do-

ranny trzykrotnie ­ dwa razy

falsz i nieprawda. Morderca jest

czenie za prywatne.

wiek, który jedynie z imienia

briański twierdzil, że po zama-

w glowę i raz w rękę i nie jest ja-

zwyklym Ukraińcem-hajda-

Istnieje wiele świadectw, że

byl chrześcijaninem, dopuścil

chu Siczyńskiego we lwowskich

sne, jak znalazl się na podlodze.

maką. Rusini miasta Lwowa".

wielu ukraińskich polityków

się strasznego mordu na naj-

parafiach wzrosla liczba przejść

Podczas pierwszego proce-

Sporadyczne  napady  na

ukraińskich niezbyt ukrywalo

wyższym przedstawicielu wla-

z wiary greckokatolickiej na

su latem 1908 roku Siczyń-

Ukraińców  i  ich  instytu-

zadowolenie z tego zabójstwa.

dzy świeckiej w naszym Kra-

rzymskokatolicką.

ski odwolal zeznanie o trzech

cje trwaly trzy dni. Obiektami

Wiedeńska niemiecka gazeta

ju... Publiczne przestępstwo