28

nr 10 (398) | 31.05.­16.06.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Lwowskie sensacje

Tajemnice policyjnych prowokacji

Międzywojenny okres

w politycznym i gospodarczym

życiu Lwowa i calej

Malopolski Wschodniej

byl czasem trudnym

i niestabilnym. Kryzysy

ekonomiczne tylko potęgowaly

skomplikowane stosunki

międzynarodowościowe,

zwlaszcza polsko-ukraińskie

i polsko-żydowskie. Na

terenie Galicji dzialaly

liczne nielegalne organizacje

i partie, nacjonalistyczne

i komunistyczne, prowadzące

dzialalność terrorystyczną

przeciwko swoim oponentom

politycznym i wladzom

państwowym. Wlaśnie

w wyniku takich stosunków

nie tylko nielegalne, dzialające

w podziemiu organizacje, ale

i policja państwowa stosowaly

prowokacje jako metodę

rozbicia lub zlikwidowania

przeciwników i grup

antypaństwowych.

TEKST I ZDJĘCIA

JURIJ SMIRNOW

GMACH REDAKCJI ,,WIEKU NOWEGO"

P

rowokacje (np. zamachy

pakiet zawierający nabój wy-

i ogluszający huk. Eksplozja

bombowe) byly przygoto-

buchowy, który przy otwiera-

naboju zranila ofiarę zamachu

wywane i wykonywane

niu pakietu eksplodowal, raniąc

w glowę, twarz, rękę i nogę. Po-

BUDYNEK REDAKCJI ,,SLOWA POLSKIEGO"

w glębokiej tajemnicy i dale-

p. Skrzyczyńskiego i demolu-

kój ulegl zupelnemu zniszcze-

ko nie zawsze byly ujawnione

im. T. Szewczenki przy ul. Czar-

i krakowskie. Jak okazalo się

jąc pokój. Na parę minut przed

niu, a biurko ogarnęly plomie-

ich prawdziwe cele i rzeczy-

nieckiego 24. W ścianie klat-

w tymże dniu, obiektem ataku

godziną pierwszą do redakcji

nie [...] Telefon byl rozszarpany

wiści sprawcy. Organizato-

ki schodowej powstala pólme-

dynamitowego byla też redak-

przyszedl poslaniec (ekspres)

w strzępy, okno wydarte. Sila

rzy prowokacji nie liczyli się

trowa wyrwa. Godzinę później

cja krakowskiego ,,Ilustrowa-

z pakietem i listem. Woźny re-

wybuchu byla bardzo wielka.

z możliwymi ofiarami wśród

doszlo do wybuchu w suterenie

nego Kuriera Codziennego", ale

dakcji skierowal poslańca do

Potluczone byly szyby nawet

ludzi, zaś wykonawcy często

ukraińskiego Domu Akade-

pilność pracowników urato-

kancelarii Skrzyczyńskiego.

w sąsiednich kamienicach".

nie byli nawet obeznani z sed-

mickiego przy ul. Supińskiego

wala ich od ofiar i większych

Pan redaktor byl bardzo zajęty

Na miejsce przybyla po-

nem zamiarów zleceniodaw-

25. W wyniku eksplozji zostal

strat. Reportaż w ,,Slowie pol-

i tylko za kilka minut odczytal

licja, straż pożarna, pogoto-

ców. Agnieszka Biedrzycka

poważnie uszkodzony betono-

skim" najbardziej dokladnie

list. W kopercie znajdowala się

wie ratunkowe. Do Lwowa

w swoim ,,Kalendarium Lwo-

wy sufit, okno wyrwane wraz

opisuje tragiczne wydarzenie:

kartka z napisem: ,,Niegrzecz-

spiesznie przybyl z Warsza-

wa 1918-1939" podkreśla, że

z futryną.

,,7 grudnia o godzinie pierwszej

nemu redaktorowi na świętego

wy glówny komendant policji

nie tylko wladze wymyślaly

Policja przeprowadzila re-

w poludnie ,,Slowo Polskie" pa-

Mikolaja". Wewnątrz pakie-

Rzeczypospolitej  pulkownik

,,potworne spiski i straszliwe

wizję. W Rynku 10 wykryto

dlo ofiarą zbrodniczego zama-

tu byla skrzynka przewiąza-

Jagrym-Maleszewski. Ogloszo-

niebezpieczeństwa", ale i pra-

sklad broni, amunicji i mate-

chu, dokonanego w podstępny

na sznurkiem ze srebrną po-

no, że pobudki zamachu są nie-

sa lwowska miala tendencję do

rialów wybuchowych. Aresz-

i tchórzliwy sposób. Kierowni-

zlacaną rózeczką z czerwonym

wątpliwie natury politycznej.

zdobywania czytelników dro-

towano kilku Ukraińców, m.in.

kowi drukarni i odpowiedzial-

diabelkiem, polączona zlotym

Sprawców trzeba szukać wśród

gą ,,wyolbrzymiania drobnych

dyrektora banku Ukraińskiego

nemu redaktorowi Wilhelmowi

lańcuszkiem z wnętrzem pacz-

czynników wrogich Państwu.

lub nawet wymyślonych wy-

Związku Kredytowego Ome-

Antoniemu  Skrzyczyńskie-

ki. Gdy redaktor oderwal wieko

Prasa oskarżala o zamach ,,fa-

darzeń. Tak bylo na przyklad

liana Sajewycza. Policja podej-

mu zbrodnicza ręka przyslala

skrzynki, nastąpil blysk ognia

natyków ukraińskich". Wladze

z nigdy nie udowodnionym

rzewala prowokację ukraiń-

lwowskie w tymże dniu zosta-

spiskiem ukraińskim w maju

ską, zaś organizacje ukraińskie

ly powiadomione o incydencie

1926 roku czy komunistyczną

­ prowokację policyjną, zor-

w Krakowie. Dzięki ostroż-

inspiracją zamieszek w kwiet-

ganizowaną przed procesem

ności pracowników redakcji

niu 1936 roku; nawet poważnie

Fedaka, zamachowca na życie

tam bomba nie eksplodowala.

wyglądająca próba zamachu na

marszalka Pilsudskiego. Po kil-

Ale byl znaleziony ślad lwow-

lwowskie magazyny amuni-

ku dniach wszystkich areszto-

ski ­ przesylka byla owinięta

cyjne w 1924 roku, zakończona

wanych zwolniono, ale praw-

w gazetę ,,Dziennik Lwowski".

procesem i dwoma wyrokami

dziwi organizatorzy i sprawcy

Policja lwowska ustalila, że

śmierci, okazala się prowokacją

nigdy nie zostali odnalezieni,

paczkę do redakcji ,,Slowa Pol-

policyjną".

a opisane zamachy bombowe na

skiego" ekspres otrzymal kolo

We wrześniu 1922 roku

zawsze zostaly wpisane do se-

hotelu ,,George`a" z rąk mlode-

spokój mieszkańców miasta

kretów lwowskich.

go czlowieka, który podjechal

zaklócony zostal serią wy-

pod hotel krytą taksówką. Byl

A jednak

buchów w siedzibach kilku

to ,,wysoki mlody pan, z malym

największe emocje

organizacji ukraińskich. 21

wąsikiem przystrzyżonym po

września wieczorem nastąpil

angielsku, w plaszczu i pluszo-

w spoleczeństwie

wybuch w budynku ,,Proswi-

wym kapeluszu. Za odniesienie

i w prasie na skalę

ty" przy Rynku 10. Ladunek

paczki wręczyl ekspresowi 5

calego kraju wywolal

wybuchowy umieszczony byl

zlotych". Pana tego ani ziden-

zamach bombowy 7

na parterze klatki schodowej.

tyfikować, ani odnaleźć policji

grudnia 1928 roku

W gmachu i kilku sąsiednich

się nie udalo.

na redakcję ,,Slowa

kamienicach wylecialy szyby,

Natomiast przeprowadzo-

w miejscu wybuchu zniszczo-

no już tegoż dnia szereg rewi-

Polskiego" przy ul.

na zostala ściana i rozdzielnica

zji i aresztowań wśród Ukra-

Zimorowicza 15.

elektryczna. 23 września o go-

ińców. Zatrzymano ponad 40

dzinie 19.30 nastąpil wybuch

Dokladny opis tej zbrod-

osób, w większości studentów.

w budynku ukraińskiego mu-

ni podaly wszystkie gaze-

,,Ustalono przynależność czę-

zeum Towarzystwa Naukowego

ty  lwowskie,  warszawskie

ści z nich do antypaństwowych

SIEDZIBA ,,PROSWITY", RYNEK 10