14

nr 11 (399) | 17­30.06.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Nasza przedwojenna Ojczyzna

Józef Pilsudski ­ czlowiek w pelni oddany Ojczyźnie

Pisząc o czasach

zakończeniu slużby, teść stale

wojennych, wspólnie z innymi

żyl wspomnieniami z tamtych

wspólpracownikami i dowód-

przedwojennych nie

czasów, nie szczędząc swym

cami doprowadzil do utworze-

można, choćby w skrócie

dzieciom licznych opowieści

nia dużej i silnej polskiej armii.

nie wspomnieć o postaci

o dziadku Pilsudskim.

Po zakończeniu wojny świato-

tak wybitnej jak Józef

wej zostal naczelnikiem Pań-

Pilsudski. W każdym

We ,,Wspomnieniach"

stwa (urząd glowy państwa

wielkim zbiorowisku

Aleksandry Pilsudskiej

w Polsce w latach 1919­1922).

ludzi znajdą się jednostki

Wykorzystując slabość zrewo-

można przeczytać,

lucjonizowanej Rosji, w 1920

niezwykle, wyróżniające

że ,,szczególną

roku zorganizowal wyprawę

się jakimiś rzadko

ulubienicą męża byla

kijowską dla utworzenia Ukra-

spotykanymi cechami.

Kasztanka, prześliczna

iny naddnieprzańskiej. Gdy to

Tak też bylo w Polsce

klacz, wierna jego

okazalo się niemożliwe i aku-

przedwojennej i jest też

towarzyszka w bojach

rat ruszyla inwazja bolszewic-

obecnie. Byli i są ludzie

ka zmierzająca przez Polskę

legionowych. Dostal

do Europy Zachodniej, zdolal

o których powszechnie

ją w sierpniu 1914 r.,

zmobilizować wśród Polaków

mówi się jako o postaciach

kiedy na czele swych

wielu  nadzwyczaj  walecz-

wybitnych, a ich

pierwszych oddzialów

nych obrońców. W bohater-

dzialalność interesuje

ruszyl na wojnę.

skim wysilku odrzucili oni na-

szerokie rzesze

walę bolszewicką, dając odpór

publiczności. W czasie

wpierw w bitwie warszawskiej,

Bardzo nerwowa Kasztanka

zwanej ,,Cudem nad Wislą"

nienawidzila ognia artyleryj-

mojego życia tak się

(15.08.1920), a potem w bitwie

skiego i poza swoim panem ni-

zlożylo, że żyli dwaj

nad Niemnem w rejonie Grod-

kogo innego nie uznawala. Mię-

wielcy Polacy, których

na, gdzie Armia Czerwona zo-

dzy nimi istnialo jakieś tajemne

monogramy tworzą

stala ostatecznie rozgromiona

porozumienie, tak doskonale, że

te same litery JP. Byli

(09.1920). Pilsudski okazal się

oboje odczuwali swoje nastroje

to: JÓZEF PILSUDSKI

świetnym dowódcą i zaslynąl

i nawzajem na siebie wplywali.

(1867­1935) i JAN PAWEL

wśród wspólczesnych.

Po wojnie Kasztanka już bardzo

posunięta w latach, dożywala

II (1920­2005), dwaj

Wreszcie przyszedl

swych dni w komforcie suchej

umilowani przez naród,

JÓZEF PILSUDSKI NA KASZTANCE W SULEJÓWKU, ROK 1924, AUTOR: J.

okres w którym

stajni i dobrego pastwiska. Od

RYŚ, FOT. ZE ZBIORÓW MUZEUM JÓZEFA PILSUDSKIEGO W SULEJÓWKU

wielcy polscy patrioci.

czasu do czasu przyprowadza-

pelnil ważne funkcje

pijany dowódca konno przeje-

królów swych chowala. Na jego

no ją do męża i wtedy trudno

państwowe. Początkowo

chal przed frontem oddzialów

życzenie, serce zostalo rok póź-

bylo patrzeć bez wzruszenia,

BOHDAN LYP

byl naczelnikiem

W

stojących na baczność. Jednak

niej pochowane w grobie matki

kiedy na powitanie pieścila

Państwa (1918­1922),

przejazd się nie udal, bo spadl

w Wilnie. Zostal na wieki w pa-

calym kraju jest mnó-

rękę męża miękkimi wargami

potem premierem

z konia na ziemię i nie mógl

stwo pomników upa-

mięci narodu, a pod Krakowem

i szyją ocierala się o jego plecy".

(1926­1928 i 1930),

z niej wstać. Wtedy teść pode-

miętniających

ich

powstal Kopiec Pilsudskiego,

Przyszedl jednak dzień, że

rwal swój maly oddzial konny

usypany ku jego czci.

postacie i ich dokonania, jakie

Kasztanka zakończyla żywot.

a następnie ministrem

i wylamawszy się z szeregu,

Wspólcześni mówili o nim

nastąpily w zupelnie innych

Za miejsce godne spoczynku

Spraw Wojskowych

otoczyl leżącego dowódcę. Pod-

Marszalek, albo bardziej ser-

okresach. Józef Pilsudski na

konia wodza uznano lączkę na-

(1918 i 1926­1930

nieśli go i zawieźli na kwaterę.

decznie ,,Dziadek". W uniformie

początku stulecia orężem wal-

przeciw budynku sztabowego

oraz 1931­1935). Te

Inspekcję przerwano, co mia-

czyl o niepodleglość narodu,

marszalkowskim, będąc w wie-

w koszarach 7 Pulku Ulanów

obowiązki wyraźnie mu

ku ponad 60 lat, mial sylwetkę

lo swoje następstwa, ale nie-

a Jan Pawel II w końcu stule-

w Mińsku Mazowieckim.

ciążyly i nie przyniosily

subordynacja kawalerzystów

pochyloną pod ciężarem cho-

cia krzepil slowem, gdy naród

Lata minęly i w PRL, oko-

zadowolenia, lecz

wylamujących się z szeregu, by

rób nabytych w czasie wielu lat

przeżywal ciężkie chwile.

lo roku 1953 skanalizowano

ratować dowódcę, spowodowa-

spędzonych w prymitywnych

Józef Pilsudski urodzil się

koszary odprowadzając ścieki

wiele zgryzot, a liczni

la, że natychmiast żandarme-

w roku 1867 w Żulowie na Li-

warunkach na wojnie, a siwi-

przez lokalną oczyszczalnie do

przeciwnicy zazdrościli

twie, w polskiej patriotycznej

zna i bujne wąsy przy dobro-

ria osadzila teścia w areszcie.

odleglej rzeczki, zaś wszystko

mu popularności, jaką

tliwym wyglądzie, nasuwaly

Spodziewano się bardzo suro-

rodzinie. Już jako gimnazjali-

zaprojektowalo Wojskowe Biu-

się cieszyl.

wego wyroku. Co gorsze, oka-

skojarzenia z widokiem milego

sta związal się z konspirato-

ro Projektów w Warszawie. Jak

zalo się, że Pilsudski rozkazal,

dziadka. Jak o każdej wielkiej

rami antycarskimi, co w koń-

wtedy opowiadal mi pracują-

by aresztant stawil się w jego

cu doprowadzilo 20-letniego

Jednak bylo mnóstwo ludzi

postaci, również o Pilsudskim

cy tam inż. Józef Malachowicz,

mlodzieńca do aresztowania

kochających go za jego prosty

krążą różne dykteryjki i wspo-

kwaterze. To zapowiadalo jesz-

na naradzie w jednostce woj-

mnienia, wzbogacające legendę

cze groźniejsze konsekwencje

i skazania na 5-letnią zsylkę

i skromny sposób życia, za to,

skowej w sprawie lokalizacji

dla mlodego podoficera. Gdy

otaczającą tę postać.

na Syberię. Po powrocie na Li-

że żyl skromnie zrzekając się

oczyszczalni ścieków z koszar,

stanąl przed obliczem swojego

W rodzinie mojej żony pa-

twę, marząc o odzyskaniu przez

większości należnych mu do-

na wniosek oficera polityczne-

uwielbianego wodza, byl zroz-

Polskę niepodleglości, przystą-

chodów, za jego przyjacielski,

mięta się opowieści o dziad-

go, jej miejsce wyznaczono spe-

pil do konspiracyjnej dzialal-

a czasem ojcowski stosunek do

ku Pilsudskim sprzed ponad

paczony sytuacją. Jednak Pil-

cjalnie tam, gdzie spoczywaly

sudski zaskoczyl go mówiąc,

ności w partii socjalistycznej.

podwladnych, za jego szczerość

100 lat. Jedna z nich dotyczyla

szczątki Kasztanki. Po zreali-

że jest pelen uznania dla jego

Niestety, po kilkunastu latach

mego teścia, wówczas bardzo

i poczucie humoru, za odwagę

zowaniu projektu okazalo się,

odważnego czynu. ­ Pokaza-

przekonal się, że nie tędy wie-

mlodego ochotnika walczące-

i determinację w decydujących

że oczyszczalnia wydziela bar-

leś wielką odwagę i niezwyklą

dzie droga do niepodleglo-

chwilach, za jego pelne oddanie

go w oddzialach Legionów Pol-

dzo przykre zapachy i to tym

lojalność wobec swego dowód-

ści. Okolo roku 1906 nawiązal

sprawom Ojczyzny. Uważano,

skich, a będącego wielbicielem

silniejsze im bylo upalniej. Gdy

Pilsudskiego.

cy. Wierność i bezwarunkowe

wspólpracę z zaborcą austriac-

że jest bohaterem narodowym,

żar lal się z nieba, oficerowie

W tym czasie Legiony byly

oddanie dla przelożonego jest

który cale swe życie poświę-

kim, by przy jego wsparciu

Ludowego Wojska pracujący

cnotą żolnierza i dlatego nie

na wskroś demokratyczne, ale

utworzyć polskie oddzialy pa-

cil dla wywalczenia niepod-

w sztabowym budynku, pocili

poniesiesz konsekwencji, a zo-

zdarzaly się wyjątkowe jed-

leglości Polski, a w decydują-

ramilitarne, dążąc do przeciw-

się i dusili przy zamkniętych

staniesz przeniesiony do moich

cym przelomowym czasie, gdy

nostki pośród naplywających

stawienia ich mocarstwu ro-

oknach, gdyż smród zgnilych

oddzialów, bo takich ludzi ja ce-

ochotników. Przypadek spra-

upadly trzy wielkie mocar-

syjskiemu, gdy tylko nadarzy

ścieków byl nie do zniesienia.

wil, że teść znalazl się pod do-

nię i potrzebuję.

stwa zaborcze, potrafil znaleźć

się taka okazja. I to okazalo się

Wszelkie próby poprawienia

Od tego czasu Pilsudski sta-

wództwem oficera mającego

wspólpracowników i dowód-

jego genialnym pomyslem wy-

sytuacji nie powiodly się.

le używal go jako kuriera do

rodowód książęcy i uważające-

ców, z którymi Polskę uczynil

biegającym sporo lat naprzód!

W mieście śmiano się, że

przewożenia osobistej tajnej

niepodleglą.

go, że Pilsudski to zwykly cham,

W Galicji stworzyl Druży-

w ten sposób Kasztanka ze-

korespondencji, jaką często

Gdy zmarl w dniu 12 maja

któremu nie będzie salutowal.

ny Strzeleckie, a gdy po kilku

mścila się na komunistycz-

Pewnego razu Pilsudski w oto-

wysylal do niektórych dowód-

1935 roku, żaloba ogarnęla caly

latach, w 1914 roku wybuchla

nym politruku i jego kolegach.

czeniu swych oficerów mial

ców, z którymi mial zle stosun-

polski naród, a zagranica dala

I wojna światowa, jako ich ko-

Po latach system przebudo-

ki i po cichu prowadzil różne

dokonać inspekcji oddzialu

wiele dowodów uznania dla

mendant przeksztalcil je w Le-

wano, likwidując oczyszczal-

pertraktacje.

dowodzonego przez owego ofi-

jego wyjątkowości. Pogrzeb

giony Polskie, które bohater-

nię i obecnie jest tam kamień

Bliskość utrwalila uwielbie-

stal się wielką manifestacją.

cera, a ten, by nie oddać należ-

sko przez cztery lata walczyly

pamiątkowy z napisem wspo-

nych honorów, postanowil upić

nie, jakim mlody żolnierz ota-

Trumna spoczęla w krypcie

o Polskę niepodleglą. Spryt-

minającym nie politruka, ale

czal swego wodza, i po wojnie, po

się. Gdy doszlo do inspekcji,

na Wawelu, tam gdzie Polska

nie lawirując w czasie dzialań

Kasztankę.