32
nr 11 (399) | 1730.06.2022
Kurier kulturalny
www.kuriergalicyjski.com
Ostatnie echa baroku i polska ,,markiza de Pompadour"
W miejscowości Krasne
dość i piękna Izabella
Jako faworyta króla, Lu-
bomirska mogla wchodzić do
w rejonie czortkowskim
zmuszona byla udać się
komnat królewskich bez skrę-
przy ożywionej trasie
na emigrację.
powania. Pewnego razu zastala
Chmielnicki Tarnopol
Po licznych wędrówkach
go w objęciach swojej bratowej,
stoi bardzo piękna
osiadla wreszcie
Izabelli Czartoryskiej z Flemin-
i interesująca świątynia.
w Wiedniu, gdzie zmarla
gów. Wedlug zwyczajów tego
Na pierwszy rzut oka
w 1816 roku.
,,eleganckiego wieku" sytuacja
można by ją wziąć
byla tradycyjna i banalna. Poza
Jeśli stosunki Izabelli z ary-
tym piękniś Poniatowski sly-
za kościól brak tu
stokracją Rzeczypospolitej byly
nąl ze swego nieobojętnego sto-
tradycyjnych bizantyjskich
napięte, a świadczyć o tym może
sunku do kobiet i wcale tego nie
kopul-bań, mamy
historia z wykradzeniem od
ukrywal. Kobiety również na
natomiast calkowicie
swych mniej zamożnych i nie
jego widok tracily zmysly i nie
katolicką sygnaturkę. Ale
tak wplywowych krewnych
tylko dlatego, że byl królem.
świątynia od początków
księcia Henryka Lubomir-
O innych kochankach i fawo-
skiego, którego wychowala jak
rytach króla Izabella wiedziala
swego istnienia byla
wlasnego syna (Izabella miala
i odnosila się do nich obojętnie,
greckokatolicka.
cztery córki, ale zawsze marzy-
ale nie w tym przypadku!
la o synu), to do swoich podda-
Stosunki pomiędzy obie-
DMYTRO POLUCHOWYCZ
Z
nych miala stosunek calkowicie
ma Izabellami balansowaly na
e świątynią powiązana
przeciwny.
pograniczu nienawiści. Swego
jeszcze jedna nieścislość
brata Adama Kazimierza Czar-
O swoich ludzi dbala
w wielu przewodnikach
toryskiego księżna bardzo lubi-
omal z matczyną
datowana jest mylnie drugą po-
la i to, że jego żona ,,przyprawi-
lową XVIII wieku. Nic dziwne-
la mu rogi", oburzylo ją o wiele
milością. We
go barokowa architektura tej
bardziej niż zdrada króla.
wszystkich prawie
świątyni odpowiada w zupel-
wioskach budowala
Oprócz zaś urody
ności temu okresowi. W rze-
szpitale, szkoly,
Izabella znana byla
czywistości cerkiew jest o wie-
zaklady dobroczynne
le ,,mlodsza". Powstala w 1806
ze swej mściwości.
i świątynie. Oprócz tego
roku z fundacji nieprzeciętnej
Natychmiast więc
kobiety księżnej Izabelli Lu-
z jej rozkazu zarządcy
zaczęla pleść intrygi
bomirskiej z Czartoryskich
mieli okazywać pomoc
przeciwko królowi
jednej z najbardziej znanych
wszystkim, którzy
IZABELLA LUBOMIRSKA, MAL. MARCELLO BACIARELLI
i jego nowej faworycie.
kobiet Rzeczypospolitej XVIII
znaleźli się w trudnej
Wreszcie Stanislaw
Ojciec Izabelli,
i wspaniale wyksztalcenie byly
wieku.
sytuacji z powodu
Księżna Izabella byla cór-
mieszanką wybuchową.
August mial tego
wojewoda August
pożaru, choroby,
ką wojewody ruskiego księcia
Czartoryski, uznal, że
W swoim czasie Elżbieta
straty żywiciela
Aleksandra Augusta Czarto-
Poniatowski nie jest
(Izabellą, na sposób
ryskiego i jego malżonki Marii
itp. Przykladem
najlepszą partią dla
Zofii z Sieniawskich. O rodzie
francuski, kazala
troski o chlopów
jego córki. Z woli ojca
Sieniawskich wspominalem
się nazywać później)
jest i wspomniana
wydano ją za Stanislawa
w Kurierze Galicyjskim w ar-
o maly wlos nie zostala
niezwykla cerkiew
tykule o Satanowie. Możliwe, że
Lubomirskiego. Gdy
królową. Jako mloda
w miejscowości Krasne
z tą wlaśnie miejscowością po-
Stanislaw Poniatowski
dziewczyna zakochala
jedna z najpóźniej
wiązana jest świątynia Świę-
zostal królem, Izabella
się w Stanislawie
tej Trójcy. Mowa tu o klasztorze
zbudowanych
zostala jego faworytą.
pod tym samym wezwaniem
Poniatowskim (zanim
barokowych świątyń
Ale wkrótce plomienna
w Satanowie, a stamtąd do Kra-
zostal królem), który
na Podolu.
milość przerosla
snego już niecale 10 km. Może
odpowiedzial jej
w nie mniej plomienną
na to wskazywać i cudowny
Oprócz świątyni interesujące
wzajemnością, ale do
obraz św. Mikolaja, który od
są stojące na dziedzińcu figury
nienawiść.
ślubu nie doszlo.
dawna znajduje się w tej świą-
sakralne. Jeżeli statuy św. Jana
tyni. Swego czasu ikonę zabrali
Nepomucena (czczonego zarów-
bazylianie, gdy wladze carskie
no przez katolików jak i greko-
wypędzily ich z tego klasz-
katolików) i św. Józefa Oblu-
toru i przekazaly go cerkwi
bieńca z Dzieciątkiem na ręku
rosyjskiej.
datowane są polową XIX wieku,
to figura Chrystusa jest rówie-
Księżna Izabella
śnicą świątyni, a może jest jesz-
polska ,,markiza
cze starszą, i pochodzi z XVIII
de Pompadour"
wieku. Niezwykla jest i stara
Postać fundatorki świąty-
brama w ksztalcie arki (obecnie
ni, księżnej Izabelli, wyma-
częściowo zamurowana).
ga oddzielnej opowieści. Po
Obok interesującej historii
przedwczesnej śmierci jej męża
powstania cerkwi, unikalna już
marszalka wielkiego koronne-
dla XIX wieku, jest architektura
go Stanislawa Lubomirskiego
i bogate zdobnictwo (fasadę de-
(zmarl na suchoty w 1783 roku),
koruje sześć postaci świętych,
zostala wlaścicielką olbrzy-
co jest unikatowe dla wiejskich
miego majątku. Księżna po-
świątyń). Niestety, świątynia
siadala 366 wiosek i 14 miast
jest pomijana przez turystów
i miasteczek, pośród nich ta-
i praktycznie nieznana. Gdy
kie jak Brzeżany i wspomnia-
będziecie więc, Państwo, prze-
ny już Satanów. Oprócz ogrom-
jeżdżać obok, koniecznie się za-
nego majątku slynęla również
trzymajcie a na pewno nie bę-
z wybitnej urody. Bystry rozum
dziecie rozczarowani.
ŚWIĄTYNIA PW. ŚWIĘTEJ TRÓJCY W KRASNEM
Partnerzy medialni
