15

nr 12 (400) | 30.06.­28.07.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

opisów przedstawionych osób,

to część oficerów jednak naukę

ale nie kartonie: brak dodatko-

daty wykonania. Na rewersie

odbyla. Zarówno wojskowi jak

wych elementów dekoracyjnych

takiego zdjęcia często umiesz-

i mlodzież ochotnicza, która ru-

(ramek,  tloczenia)  świadczy

czano naklejkę z nazwiskiem

szala na wojnę z wojskami car-

o początkowym okresie ich po-

wlaściciela sklepu, gdzie bylo

skimi, chętnie fotografowala się

wstania. Sześć zdjęć nieznanego

sprzedawane: np. ,,A. Bogdano-

przed drogą. Zdjęcia robione na

miasteczka wypoczynkowego

wicz". Często myli to historyków,

pamiątkę dla rodziny i znajo-

w Karpatach wedlug okresu ist-

którzy uważają, że jest to nazwi-

mych, wywolywaly olbrzymi

nienia i rzeźby terenu mogą być

sko fotografa.

zachwyt odważnymi powstań-

pierwszymi zdjęciami Krynicy

Na portretach wykonanych

cami, tak że zdjęcia powstań-

lub Szczawnicy.

w latach 1864­1865 można za-

ców, powielane w wielkich

Okolo 1860­1862 roku Igna-

uważyć przeważnie czarny ko-

ilościach byly sprzedawane

cy Golębiowski wspólpraco-

lor strojów, zarówno męskich,

w księgarniach i sklepikach

wal z fotografem Edwardem Feją

jak i kobiecych. Rzecz w tym, że

z papeterią. Golębiowskiemu

w atelier na pl. Mariackim (ob.

po upadku powstania, kaźni jego

bliski byl temat powstania: ro-

pl. Mickiewicza). Możliwe, że

przywódców i wysokich wyro-

dzina przeżyla tragedię ­ Wan-

byla to filia glównego zakladu.

ków jego uczestnikom spole-

da, córka starszego brata Sta-

Następnie Feja wyjechal na rok

czeństwo polskie oglosilo żalo-

nislawa, byla żoną powstańca

ze Lwowa, a po powrocie znów

bę. Noszono ją po obu stronach

Jana  Jeziorańskiego  (1833­

otworzyl zaklad pod wspólną

granicy ­ w Królestwie Polskim

1864), aresztowanego i roz-

nazwą. Ignacy Golębiowski ka-

i w Galicji. Wladze rosyjskie ka-

strzelanego na stokach Cytade-

tegorycznie sprzeciwial się wy-

tegorycznie zabranialy jakich-

li Warszawskiej. Zrozpaczona

korzystywaniu jego imienia i re-

kolwiek oznak żaloby i czarnego

wdowa nie przeżyla tej straty,

putacji, byl nawet zmuszony dać

koloru ubrań (ci, co faktycznie

zmarla wkrótce, osierociwszy

w ,,Gazecie Narodowej" oglosze-

ZAKLAD FOTOGRAFICZNY IGNACEGO GOLĘBIOWSKIEGO PRZY UL.

byli w żalobie, musieli otrzy-

trójkę malych dzieci. Najmlod-

nie z groźbą podania do sądu.

JAGIELLOŃSKIEJ 11

mać odpowiednie zaświadcze-

sza córka Jeziorańskich urodzi-

Szczyt dzialalności foto-

przy porządkowaniu przestrze-

Podhajcami: Lwów zwycięztwem

nie z policji o śmierci czlonka

la się już po śmierci ojca.

graficznej Ignacego Golębiow-

ni miejskiej, pozlacaną postać

obronil od Turków i Tatarów.

rodziny). Wladze austriackie

Powstańców  fotografowali

skiego przypada na początek

hetmana przeniesiono na dzie-

Wdzięczni mieszczanie Lwowa

zezwalaly zarówno na noszenie

nie tylko lwowscy fotografowie

lat 1860., gdy spoleczeństwo

dziniec dawnego Kolegium je-

pomnik mu ten wystawili, któren

czarnych strojów kobietom, jak

­ reprodukcje zdjęć powstańców

bylo wzburzone przed powsta-

zuitów, w którego części gmachu

w r. 1859 odnowiony zostal".

i na stroje narodowe (kontusze,

wykonywane byly w najlep-

niem lat 1863/64 ­ wlaściwie

mieścily się urzędy austriackie.

Po restauracji pomnik usta-

żupany, czamary) mężczyznom.

szych krakowskich i warszaw-

wojną polsko-rosyjską. Wielu

Zabudowania Kolegium posta-

wiono po stronie zachodniej

Bylo to oznaką politycznej de-

skich atelier. Szybko, zarówno

powstańców przeszlo chrzest

nowiono odrestaurować, więc

śródmieścia na walach lwow-

monstracji. Ze względu na ar-

fotograficy, jak i księgarze i skle-

bojowy w czasie wojny we Wlo-

posąg hetmana usunięto z pie-

skich, których parzysta strona

tyzm i dekoracyjne zdolności

pikarze przekonali się o popu-

szech, gdy Giuseppe Garibaldi

destalu i początkowo leżal on na

uzyskala nazwę Walów Het-

Golębiowskiego możemy przy-

larności tego towaru. Dla wielu

uzgodnil z gen. Ludwikiem Mie-

dziedzińcu Kolegium, a z czasem

mańskich ­ od pomnika het-

puszczać, że sam projektowal dla

z nich handel tym towarem stal

roslawskim powstanie między-

zniknąl bez śladu. Minęly lata

mana (ob. calość nosi nazwę

siebie taką odzież ze specjalny-

się źródlem wielkiego dochodu.

narodowego Legionu, sklada-

i zupelnie przypadkowo posąg

Prospektu Swobody). Fotogra-

mi elementami stroju.

Portrety powstańców kupowa-

jącego się z czterech oddzialów:

odnalazl się na podwórzu kamie-

fia Ignacego Golębiowskiego nie

Nieutulony żal w rodzinie,

la nie tylko patriotyczna lud-

polskiego, węgierskiego, fran-

nicy przy ul Karola Ludwika 13

byla przypadkową, byla swego

wzrost konkurencji doprowa-

ność Austro-Węgier, kupowano

cuskiego i niemieckiego. Do po-

(ob. prospekt Swobody). Odkryl

rodzaju odnotowaniem zwycię-

dzily Golębiowskiego do de-

je w celu nielegalnego wywozu

wstania Legionu nie doszlo, ale

go dziennikarz Hipolit Stupnic-

stwa i spójności mieszczan Lwo-

presji. W 1863 roku do Lwowa

i sprzedaży w Rosji. Dzięki temu

rząd wloski w 1861 roku zezwo-

ki, redaktor naczelny popularne-

wa w walce z austriacką maszy-

przyjeżdża jego brat Stanislaw.

zachowalo się wiele fotografii

lil na istnienie polskiej szkoly

go wówczas wydania ,,Przegląd

ną biurokratyczną, jak również

W prywatnej korespondencji

z tego okresu, ale są to przeważ-

wojskowej w Cuneo, wloskiej

Polityczny Powszechny". Istnie-

symbolem przywrócenia histo-

skarży się na zly wygląd Igna-

nie zdjęcia anonimowe. Trudno

prowincji Piemont. Chociaż po

je też inna wersja, wedlug któ-

rycznej sprawiedliwości.

cego, jego przygnębienie i zly

je więc identyfikować, nie mają

roku szkola zostala zamknięta,

rej pomnik odnaleziono w kupie

Do prac Golębiowskiego z tego

stan fizyczny. Ignacy Zygmunt

śmiecia i liści na podwórzu ka-

okresu należy caly szereg fo-

Golębiowski zmarl po choro-

mienicy Żebrowskiego przy ul

tografii dzialaczy teatralnych

bie, na początku 1865 roku. Nie

Teatralnej 8. Redaktor Stupnic-

i spolecznych, postaci historycz-

mial wlasnej rodziny ani spad-

ki natychmiast opublikowal tę

nych, które fotografowal z ka-

kobierców. Wobec tego caly jego

wiadomość i zwrócil się z apelem

mieni litograficznych znanych

majątek przeszedl na wlasność

do mieszkańców miasta o zbiór-

i nieznanych autorów. W owym

siostry Tekli. Haslo w ,,Polskim

kę pieniędzy na odnowienie po-

czasie dawalo to dość dobry za-

Slowniku Biograficznym" myl-

mnika. Do Stupnickiego dolą-

robek zarówno fotografowi jak

nie wskazuje imiona żony i syna

czyl poeta polski Kornel Ujejski,

i handlarzom, którzy w II po-

fotografa, który nie mial żony

bardzo popularny we Lwowie

lowie XIX wieku, przed poja-

ani dzieci.

dzięki swym patriotycznym po-

Dwa lata po jego śmierci na

wieniem się ilustrowanych wi-

ezjom. Naglośniony fakt oburzyl

terenie, gdzie Golębiowski mial

dokówek, sprzedawali takie

swoje atelier, powstalo Towa-

mieszkańców miasta i wywolal

fotografie w dużych ilościach.

rzystwo Gimnastyczne ,,Sokól".

falę zaniepokojenia stanem i lo-

Wielka część tych prac Ignace-

sem zabytków historii i kultury.

Możliwe, że jego zalożycielami

go Golębiowskiego jest przecho-

byli zwolennicy zdrowego sty-

Restaurację pomnika przepro-

wywana w zbiorach Lwowskiej

lu życia i odwiedzali salę gim-

wadzono w pracowni znanego

Biblioteki Naukowej ANU im.

nastyczną Bakody'ego. Teodor

lwowskiego rzeźbiarza Pawla

Wasyla Stefanyka. Są wśród nich

(Tiwidar) Bakody okolo 1865

Eutele. Nowy piedestal ozdobio-

takie portrety znanych osobisto-

roku wyjechal ze Lwowa do Bu-

no z trzech stron marmurowymi

ści, poetów, aktorów, reżyserów

dapesztu. Zalożyl tam pierw-

plytami z napisami, na czwartej

dzialaczy teatralnych jak Adam

sze na Węgrzech towarzystwo,

widnial herb hetmana.

Mickiewicz, Antoni Benza, Jan

wzorowane na zasadach lwow-

Na glównej plycie od frontu

Nepomucen  Kamiński,  Ka-

skiego ,,Sokola". Z czasem Ba-

widnial napis: ,,Stanislaw Jablo-

likst Borzewski, Artur Zawisza

kody wykladal na uniwersyte-

nowski, herbu Prus III, kaszte-

Czarny, Michal Wolowicz, Józef

cie budapeszteńskim podstawy

lan krakowski, hetman wielki

Dwernicki, Tadeusz Kościuszko,

homeopatii ­ na jedynej w Eu-

koronny, urodzony w r. 1634,

Giuseppe Garibaldi.

ropie katedrze homeopatii.

umarl roku 1702 we Lwowie".

Oszalamiającym, niespodzie-

Nie jest wykluczone, że ate-

Natomiast na bocznych: ,,Wal-

wanym znaleziskiem byly nie-

lier  Golębiowskiego  wyku-

czyl pod Beresteczkiem, Bato-

znane wcześniej zdjęcia pejzaży,

pil z czasem M. End, fotograf

wem, Baworowem, Kamieńcem,

wykonane przez Golębiowskie-

z Warszawy, który do początku

Humaniem, Krakowem, Jarosla-

go przed 1860 rokiem, które

lat 70. XIX w. czasowo przeby-

wiem, Golębiem, Pragą, Kuliko-

znajdują się w zbiorach Biblio-

wal we Lwowie.

wem, Sandomierzem, Toruniem,

teki Akademii Nauk. O wcze-

Od końca XIX w. do dnia dzi-

w Kurlandyi, w Holsztynie, pod

snym okresie wykonania zdjęć

siejszego część przestrzeni, któ-

Cudnowem, Chmielnikiem, Le-

świadczy skromna owalna pie-

rą zajmowala sala gimnastyczna

chowicami, na Ukrainie, pod Bu-

czątka-sygnatura ,,Fot. J. Ż. Go-

Bakody'ego i atelier fotograficz-

czaczem, Komarnem, Kaluszem,

lębjowski we Lwowie", którą sy-

ne Golębiowskiego zajmuje teatr:

Chocimem, Zloczowem, Trem-

gnowane są wszystkie zdjęcia.

od końca XIX ­ Teatr Żydowski,

bowlą, Żurawnem, Wiedniem

Fotografie wykonane są na pa-

za sowietów ­ teatr mlodzieżo-

i Parkanami". Oraz: ,,Dowodzil

pierze albumowym o wymiarze

wy, obecnie Pierwszy Ukraiń-

na Woloszczyznie, Bukowinie,

większym niż karty wizytowe;

ski Teatr dla dzieci i mlodzieży.

pod Kamieńcem, Chwastowem,

naklejone na grubszym papierze,

RYSUNKI IGNACEGO GOLĘBIOWSKIEGO