16

nr 12 (400) | 30.06.­28.07.2022

Rozmowy Kuriera

www.kuriergalicyjski.com

Kultura a wojna

,,Wszystko przemija, ale

u kresu wszystkiego jest

milość"

Hryhorij Skoworoda

Mariusz Olbromski

wspólpracowal przy

tworzeniu kilku

muzeów na terenie

Ukrainy, między innymi

w Krzemieńcu Muzeum

Juliusza Slowackiego

i w Rudkach Aleksandra

ZNISZCZONE MUZEUM HRYHORIJA SKOWORODY WE WSI

Fredry czy w Berdyczowie

SKOROWODIWKA

Muzeum Józefa Conrada-

i filozofów, których Skoworoda stu-

dziejów literatury ukraińskiej. Usy-

Korzeniowskiego.

diowal; obrazy oraz rzeźby, pamiąt-

tuowane zostalo w podworskim bu-

W Przemyślu Mariusz

ki jemu poświęcone. W izbie pamię-

dynku z XVII wieku. Zostalo otwarte

Olbromski doprowadzil

ci zachowaly się niektóre, nieliczne

w 1972 roku, z okazji 250. rocznicy

jako dyrektor Muzeum

jego rzeczy osobiste. Wszystkie te

urodzin Hryhorija Skoworody.

przedmioty zdolano jednak wcze-

Przed budynkiem znajduje się po-

Narodowego Ziemi

śniej ewakuować i zabezpieczyć.

mnik Skoworody autorstwa zna-

Przemyskiej do

W pustym budynku dyżur pelnil syn

komitego rzeźbiarza Iwana Kawa-

zbudowania okazalego

dyrektora muzeum, który w czasie

leridze, który jakimś cudem jednak

i nowoczesnego gmachu,

ostrzalu zostal ranny. Atak rosyj-

ocalal. Bardzo przejmująco to wyglą-

pierwszego w Polsce po II

ski na ten maly obiekt kultury nie

da na zdjęciach ­ chrześcijański my-

wojnie światowej obiektu

mial żadnego znaczenia militarnego

śliciel, piewca milości i pokoju na tle

i w sposób bardzo jaskrawy i zupel-

barbarzyńsko zburzonego i spalonego

muzealnego wzniesionego

nie oczywisty unaocznia prawdzi-

zabytkowego obiektu.

od podstaw. Zostaly też

we intencje najeźdźców. Podkreślil

utworzone dwa oddzialy

Warto wspomnieć, że

to w swej wypowiedzi na ten temat

tego najstarszego na

w ,,Pieśni dwudziestej

minister Kultury Ukrainy Oleksandr

Podkarpaciu muzeum:

Tkaczenko, który uznal ten atak za

czwartej" z tomu

PORTRET HRYHORIJA SKOWORODY

Muzeum Historii Miasta

,,świadomą akcję ideologiczną". We-

,,Ogród Pieśni

dlug niego: ,,muzeum bylo oddalone

rodziny z dziećmi. Mimo tego, że na

się ataki na ukraińskie obiekty kul-

Przemyśla i Muzeum

nabożnych" Skoworoda

parkingu przed i za teatrem wymalo-

od obiektów infrastruktury i samo

turalne muszą się skończyć (...). Dzie-

Dzwonów i Fajek.

pisal: ,,O pokoju

stanowilo cel Rosjan".

dzictwo kulturowe we wszystkich

wano wielkie, widoczne z powietrza

z niebios blogi!

jego formach nie może być atakowane

napisy, informujące że w obiekcie

Rozmowa

Dokąd zniknąleś nam

Proszę opowiedzieć o tym mu-

w żadnych okolicznościach. Apeluję

przebywają dzieci, rosyjscy lotnicy

ANNY GORDIJEWSKIEJ

zeum i gdzie się znajduje.

o przestrzeganie międzynarodowego

dokonali dziela zniszczenia, świet-

z oczu?/ Wszem wobec

z MARIUSZEM

prawa humanitarnego, w szczegól-

nie widząc co i kogo bombardu-

Narodowe Muzeum Literatury i Pa-

zostawiasz drogi,

OLBROMSKIM,

ją. W ataku zginęlo okolo 300 osób,

mięci Hryhorija Skoworody powstalo

ności Konwencji Haskiej o ochronie

w jakim cię znaleźć

w miejscowości Skorowodiwka, która

dóbr kultury w przypadku konfliktu

w tym dzieci. Jeśli chodzi o obiekty

muzealnikiem

uboczu" (...) Jakże

pierwotnie nazywala się Iwaniwka.

zbrojnego". Tymczasem nic na to nie

muzealne, których dotychczas, jak

i literatem.

aktualnie i przejmująco

wskazuje, że Rosja zaprzestanie tych

wspomnialem, zniszczeniu uleglo

Wieś ta byla ongiś wlasnością rodu

brzmią teraz te slowa.

Kowalewskich. Nazwa miejscowości

dzialań. Wstrząsającym faktem bylo

kilkanaście ­ dla mnie szczególnie

Jak Pan odbiera teraz wyda-

zbombardowanie przez rosyjskie

poruszającym faktem bylo też ostrze-

zostala zmieniona na Skorowodiw-

rzenia dziejące się na Ukrainie

Zrujnowane muzeum otacza sta-

lanie Muzeum Hryhorija Skoworody

ka na cześć wybitnego ukraińskiego

lotnictwo 16 marca ciężkimi bom-

w dziedzinie muzealnictwa,

ry park w stylu angielskim z rozle-

poety, filozofa i kompozytora Hry-

bami w Mariupolu budynku Teatru

we wsi Skorowodiwka.

w sferze kultury?

glym stawem. Wśród drzewostanu

Dramatycznego. Cenny dla kultury

horija Sawycz Skoworody, który tam

Czy zbiory tego muzeum zosta-

szczególnie cenny jest 700-letni dąb,

To jest dramatyczny czas dla wszyst-

miasta obiekt ­ i nie tylko ­ zostal

wlaśnie mieszkal pod koniec życia

ly zniszczone?

w pobliżu którego lubil podobno me-

kich obywateli Ukrainy, miesz-

prawie calkowicie zburzony. Jest to

i tam zmarl 9 listopada 1794 roku.

dytować poeta. Także stara studnia.

kańców bombardowanych i ostrze-

Na szczęście, jak wiemy z doniesień

Skorowodiwka to wieś polożona 50

tym bardziej wstrząsające, że teatr

Przede wszystkim znajduje się tam

liwanych miast i wsi, ale też calej

kilometrów od Charkowa w rejonie

ten byl jednym z punktów schronie-

prasowych, nie. W trzech salach

grób Skoworody. Widnieje na nim

kultury ukraińskiej. Oburzenie na

nia ludności cywilnej. W budynku

wystawienniczych tego muzeum

zloczewskim. Muzeum poety bylo

napis: ,,Świat próbowal mnie dopaść,

calym świecie budzi fakt, że jak poda-

niewielkie, ale niezwykle ważne dla

przebywalo okolo 1 tys. osób, glównie

eksponowane byly dziela pisarzy

ale mu się nie udalo" (lub ,,Świat lowil

ją media, Rosja niszczy systematycz-

mnie, ale nie pojmal"). W kontekście

nie dziedzictwo kulturowe, szczegól-

wspólczesnych wydarzeń te slowa

nie na wschodzie i poludniu Ukrainy.

nabierają nowego znaczenia.

Są to celowe dzialania, mające na celu

pozbawienie spoleczeństwa ukraiń-

Czy może Pan przybliżyć syl-

skiego jego tożsamości kulturowej. To

wetkę Hryhorija Skoworody?

barbarzyństwo budzi oburzenie nie

Warto podkreślić, że w bieżą-

tylko na Ukrainie, w calej Europie,

cym roku przypada 300. rocz-

ale i na calym świecie. Ostatnio we-

nica śmierci tego wielkiego

dlug przeprowadzonej przez eksper-

ukraińskiego poety, filozofa

tów UNESCO kwerendy stwierdzono,

i kompozytora.

że w wyniku wojny częściowo lub

Urodzil się w 1722 w rodzinie ko-

calkowicie zniszczone zostaly 152

zackiej w Czornuchach pod Lubnia-

obiekty kulturalne, w tym 70 obiek-

mi na Ukrainie Lewobrzeżnej. Byl

tów sakralnych, 30 budynków hi-

czlowiekiem wszechstronnie wy-

storycznych, 18 ośrodków kultury,

ksztalconym. Studiowal w slawnej

15 pomników, w tym pomnik Tara-

Akademii Kijowsko-Mohylańskiej.

sa Szewczenki w Borodiance, który

Przypomnijmy, że uczelnia ta zosta-

zostal ostrzelany, 12 muzeów i 7 bi-

la utworzona w 1658 w Kijowie ­ jak

bliotek. Większość wspomnianych

sama nazwa wskazuje. Powstala na

obiektów znajduje się w obwodzie

mocy postanowień Unii Hadziackiej,

charkowskim i kijowskim. Oczywi-

z przeksztalcenia prawoslawnego

ście dane te zmieniają się z dnia na

Kolegium Kijowsko-Mohylańskiego,

dzień i liczba zniszczonych obiektów

zalożonego w roku 1632 przez me-

szybko rośnie. Nie tak dawno dyrek-

tropolitę kijowskiego Piotra Mohy-

tor generalna UNESCO Audrey Azo-

lę. Akademia ta istniala do 1817 r.

ulay wezwala Rosję do zaprzestania

i zostala powolana i zorganizowana

tych dzialań. W jednej ze swych wy-

jako kolegium prawoslawne wedlug

powiedzi stwierdzila: ,,Powtarzające

MUZEUM HRYHORIJA SKOWORODY WE WSI SKOROWODIWKA