19

nr 12 (400) | 30.06.­28.07.2022

Wspomnienia

www.kuriergalicyjski.com

Obawy Cerkwi prawoslawnej

mlodemu krajowi, jakim jest

się oni do podpisania niniejsze-

Patriarchatu Moskiewskiego

Ukraina, gdyż w innym przy-

go dokumentu. Nazajutrz Polska

i kanclerza Helmuta Kohla

padku ,,Europa bowiem nie bę-

jako pierwsze z państw świata

Religijnemu przebudzeniu,

dzie mogla żyć w pokoju, jeśli

uznala niepodleglość państwa

pojawiające się, jako następstwo

zwlaszcza na Ukrainie bacz-

ukraińskiego. W przeprowadzo-

nie przyglądali się zwierzch-

przeszlości, różnego rodzaju

nym referendum dnia 1 grudnia

nicy Kościola prawoslawnego

konflikty zaostrzą się na skutek

1991 roku przeszlo 90 procent

moskiewskiego patriarchatu,

gospodarczego chaosu, ducho-

wyborców opowiedzialo się za

którzy w legalizacji Kościola

wego niedosytu i rozpaczy" (CA

niepodleglością i suwerennością

unickiego upatrywali oslabie-

28).

państwa.

nie pozycji Rosyjskiej Cerkwi

Zmiany na terenach

Pierwsze wybory

Prawoslawnej na terenach Za-

tzw. Ukraińskiej Republiki

prezydenckie na Ukrainie

chodniej Ukrainy, a ich dziala-

Radzieckiej

nia znacznie wplynęly na roz-

Na wyborach prezydenckich,

wój wydarzeń na Zachodniej

To wlaśnie jednym z takich

które odbyly się na Ukrainie 1

Ukrainie w 1991 roku.

mlodych państw, które wy-

grudnia 1991 roku, najwięk-

Oficjalne obchody czterdzie-

zwolilo się spod jarzma komu-

sze batalie zostaly stoczone po-

stej rocznicy tzw. Soboru lwow-

nizmu, byla Ukraina. Jeszcze

między ekonomistą Leonidem

skiego, obchodzone w maju 1986

jesienią 1989 roku na Zjeździe

Krawczukiem

(1934­2022)

roku we Lwowie dostarczyly

Zalożycielskim w Kijowie po-

i kandydatem ze strony opozycji,

okazji do niecodziennego wspól-

wolano do życia Ludowy Ruch

przewodniczącym Lwowskiej

nego przeslania metropolitów

Ukrainy na Rzecz Przebudowy,

Obwodowej Rady Deputowa-

Filareta z Kijowa, Juwenalija

którą to organizację w skrócie

nych Ludowych Wiaczeslawem

z Kruticy i Nikodyma ze Lwowa

nazywano ,,Ruch". Organiza-

Czornowilem (1937­1999). Na

do rządu radzieckiego, w któ-

cja ta powstala dzięki koalicji

pierwszego prezydenta Niepod-

rym zawarto prośbę o ochronę

bylych dysydentów z kijowską

leglej Ukrainy wybrano Leoni-

,,kanonicznej integralności te-

inteligencją twórczą. Do czolo-

da Krawczuka, który otrzymal

rytorialnej" Rosyjskiej Cerkwi,

wych dzialaczy ze strony by-

61,8 procent oddanych glosów

to znaczy, o niedopuszczenie do

lych więźniów politycznych

i rządzil w państwie do czerwca

legalizacji Kościola unickiego

należeli: Lewko Lukianenko,

1994 roku.

w zachodniej Ukrainie w pro-

Wiaczeslaw Czornowil, bracia

Na jego też ręce nadesla-

cesie demokratyzacji lub w ra-

Bohdan i Mykola Horyniowie.

no pismo gratulacyjne od abpa

mach ustępstw na rzecz Waty-

Spośród inteligencji twórczej

Mariana Jaworskiego, bisku-

kanu i Zachodu.

wyróżniali się: Iwan Dracz,

pów pomocniczych oraz kapla-

Dmytro Pawlyczko, Wolody-

nów archidiecezji lwowskiej.

Również przeslanie patriar-

PAPIEŻ JAN PAWEL II NA JASNEJ GÓRZE, 19.06.1987

myr Jaworiwskij. W pierwot-

W piśmie tym, datowanym

chy Pimena do uczestników

uroczystości we Lwowie pod-

nych zalożeniach niniejszej

16 grudnia 1991 roku pisano:

w każdym czlowieku tolerancji

Cerkiew Prawoslawna. Inne

organizacji mialo być przetwo-

,,Z ramienia Świętego Kościola

kreślalo wspólnotę interesów

międzyludzkiej. Podtrzymu-

Kościoly i wyznania zareje-

rzenie Związku Radzieckiego

rzymskokatolickiego pozdra-

Cerkwi i państwa radzieckie-

jemy pragnienie do przepro-

strowaly wiele nowych punk-

w federację rzeczywiście sa-

wiamy z odrodzeniem i ery-

go w kościelnej i politycznej

wadzenia Ogólnoukraińskiego

tów religijnych, parafii, wspól-

modzielnych republik.

gowanie niepodleglej Ukrainy.

niepodzielności trzech naro-

Zjazdu przedstawicieli wszyst-

not i domów modlitwy, przy

Pierwszą wielką próbą dla

Rozumiemy, że szlak ten jest

dów wschodnioeuropejskich.

kich Kościolów, celem które-

zwiększonych możliwościach

Ruchu  bylo  przygotowanie

trudny i ciernisty, dlatego pro-

Jeszcze silniej podkreślano rolę

go ma stać się Chrystusowe

dzialalności religijnej. Niestety

opozycji do parlamentarnych

simy Boga, aby w swoim milo-

Rosyjskiej Cerkwi Prawoslaw-

przykazanie w Bogu znajdować

początki odradzania religijnego

i samorządowych wyborów,

sierdziu dal Narodowi Ukrainy

nej w cementowaniu ,,państwa

prawdę i przychodzić do milo-

byly nacechowane także wie-

których termin ogloszono na 4

i Panu osobiście mądrość, cier-

rosyjskiego" i utrzymaniu jed-

ści, pokoju i pojednania".

loma konfliktami międzykon-

marca 1990 roku. Jednak tuż po

pliwość w realizacji tego wiel-

ności ZSRR. W oficjalnych

W aspekcie napiętej sytu-

fesyjnymi, z czego największe

zakończonych wyborach okaza-

kiego zadania.

oświadczeniach proklamowa-

acji politycznej rozpoczęto od-

zaplonęly pomiędzy trzema

lo się, że w koalicji rysują się zde-

Przesylamy najserdeczniej-

nych w związku z kościelno-

budowę życia religijnego na

największymi Kościolami na

cydowane podzialy. Niemniej

sze pozdrowienia od Stolicy

-państwowymi przygotowa-

Ukrainie. Już na samym po-

terenie Ukrainy: Ukraińską

najwybitniejszym osiągnięciem

Apostolskiej. Bardzo popie-

niami do obchodów Millenium,

czątku do legalnej dzialalności

Cerkwią Prawoslawną, Ukra-

tego okresu bylo doprowadzenie

ramy Pański trud dla uregu-

bylo ono w radzieckich środ-

powrócily Kościoly ukraiń-

ińską Autokefaliczną Cerkwią

do uchwaly przez Radę Najwyż-

lowania  międzywyznanio-

kach masowego przekazu czę-

skie: Cerkiew greckokatolic-

Prawoslawną i Ukraińską Cer-

szą Deklaracji suwerenności

wych konfliktów, wychowania

sto nazywane ,,tysiącleciem ro-

ka i Ukraińska Autokefaliczna

kwią greckokatolicką.

państwowej Ukrainy.

syjskiego prawoslawia" czy też

Spory międzyreligijne

Z powyższej koalicji już

,,rosyjskiego chrześcijaństwa".

Pojawialy się także pierw-

w kwietniu 1990 roku powstala

Z tej też racji symboliczna waga

sze spory pomiędzy lacinni-

Ukraińska Partia Republikań-

obchodów milenijnych zostala

kami a grekokatolikami, czy

ska, zrzeszająca w większości

poddana nie znaczeniu religij-

nawet wewnątrz samej Cerkwi

czlonków z zachodniej części

nemu, a jedynie wzmocnieniu

greckokatolickiej. Najbardziej

Ukrainy. W tym samym czasie

wsplywów radzieckiej polityki

zauważalne spory toczyly się

grupa kijowska wystąpila z Ko-

narodowościowej.

pomiędzy odradzającym się

munistycznej Partii Związku

Z  innej  strony,  pewne

Kościolem  greckokatolickim

Radzieckiego, w wyniku czego

sprzeczności wobec odradzają-

a prawoslawnymi i dotyczy-

powstal Komitet Inicjatywny

cego się państwa ukraińskiego

ly one rewindykacji budyn-

na rzecz powolania partii de-

wyrażali Niemcy, a w szcze-

ków sakralnych, utraconych

mokratycznej. Skupiając wo-

gólności ówczesny kanclerz

po 1946 roku, czy też o zdo-

kól siebie znaczących dziala-

Helmut Kohl. W 2022 roku ty-

bycie jak największej liczby

czy ukraińskich, zimą 1990

godnik ,,Der Spiegel" przeana-

wiernych.

lizowawszy dokumenty z 1991

roku przerodzila się w Demo-

Dla przykladu, w tym cza-

roku, stwierdzono, że kanclerz

kratyczną Partię Ukrainy. Po-

sie zaciekle batalie toczyly się

Niemiec chcial zapobiec eks-

wyższy podzial w następstwie

pomiędzy

prawoslawnymi

pansji NATO na wschód i nie-

doprowadzil do zrodzenia się

i grekokatolikami o pochodzą-

podleglość Ukrainy oraz krajów

kolejnych nowych partii.

cą z XVII wieku cerkiew pw.

baltyckich, tym samym upadek

W polowie listopada 1990

Wniebowzięcia NMP w Sam-

Związku Radzieckiego, ocenial

roku doszlo do podpisania umo-

borze. W tym niewielkim mia-

jako ,,katastrofę".

wy o stosunkach międzypań-

steczku przez kilka miesięcy

Kanclerz Niemiec w listopa-

stwowych, pomiędzy Federacją

toczyly się prawdziwe wal-

dzie 1991 roku zaproponowal

Rosyjską a Ukrainą. W umowie

ki, nieraz przy użyciu sprzętu

prezydentowi Rosji Borysowi

tej znalazl się zapis potwierdza-

ciężkiego. Ostatecznie konflikt

Jelcynowi ,,wywarcie wply-

jący nienaruszalność terytorial-

zostal zażegnany na korzyść

wu na przywódców Ukrainy".

ną stron ukladu. Zaś na nadzwy-

grekokatolików. W tym sa-

Jednak już dwa tygodnie po

czajnej sesji parlamentu zwolanej

mym czasie również zwaśnio-

ukraińskim referendum, ,,Kohl

na 24 sierpnia 1991 roku uchwa-

ne strony podjęly się budowy

i minister spraw zagranicznych

lono Akt Niepodleglości Ukrainy.

wlasnych świątyń katedral-

Niemiec Hans Dietrich Gen-

Warto zaznaczyć, że w tym cza-

scher skorygowali kurs. Re-

nych. Nieliczni prawoslawni

sie w parlamencie Ukraińskiej

patriarchatu moskiewskiego

publika Federalna byla pierw-

Radzieckiej Republiki Sowiec-

szym czlonkiem Wspólnoty

otrzymali dawną rzymskoka-

kiej dwie trzecie osób należalo do

Europejskiej, który uznal nowe

tolicką kaplicę pw. św. Lazarza

ugrupowania komunistyczne-

państwo".

na miejscowym cmentarzu.

go i jako większość przyczynili

ZDEWASTOWANY CMENTARZ ORLĄT WE LWOWIE. STAN Z 1990 R.