20

nr 12 (400) | 30.06.­28.07.2022

Zapiski wojenne

www.kuriergalicyjski.com

Wojna

liczne bomby. Tu nie ma ani jed-

nego calego domu.

Na jednej z ulic widzimy lu-

(część 8)

dzi usilujących dokonać ja-

kichś napraw starego drewnia-

nego domu, który stracil dach.

budując wokól cele obronne,

W pobliżu znajduje się podob-

TEKST I ZDJĘCIA

mury i baszty. Zakonnicy zo-

nie zniszczony, nowszy dom.

DMYTRO ANTONIUK

stali wypędzeni przez moskwę

Cala rodzina, do której należą

Moskiewskie popy

po powstaniu styczniowym

oba domy, próbuje coś zrobić,

Wielkanoc 22­23kwietnia

i moskale są nadal w naszym

aby ocalić coś, co można jeszcze

2022 roku

zabytku. Mój towarzysz jest

uratować. Są bardzo wdzięczni

Wracam do domu przez

zawodowym konserwatorem,

Niemcom za pomoc. Mówią nam,

Ostrog, gdzie spędzam noc z do-

zna każdy milimetr w ikonie

dokąd jeszcze możemy pójść.

brymi znajomymi. Następnego

Matki Boskiej Międzyrzeckiej.

To takie dziwne ­ w wiosce

dnia udajemy się z nimi do miej-

Pokazuje nam, że nadszedl czas,

nie ma prądu, nie ma polączenia

scowej cerkwi oraz do klasz-

aby w niektórych miejscach ją

kościele przed księżmi, z któ-

mobilnego, ale w ciągu jakichś

torów w Międzyrzeczu i Der-

naprawić. Zwraca uwagę rów-

rych wielu martwi się tylko

pięciu minut miejscowi groma-

maniu. Wszystkie te ziemie po

nież na obrazy prawoslawne

o to, ile pieniędzy zobaczą w ko-

dzą się wokól nas. Przyjeżdżają

rozbiorach  Rzeczypospolitej

w barokowych ramach, wciąż

ścielnej skarbonce po świętach.

glównie rowerami.

zostaly zajęte przez imperium

franciszkańskich, namalowane

Wokól same ruiny. Dużo

Z niemieckimi

rosyjskie i agresywnie, przez

w XIX wieku na wcześniejszych

zwierząt. Uderzają mnie pozo-

wolontariuszami na Polesiu

ponad sto lat, osadzano na nich

katolickich. Opowiada, jak na

stalości jednego, podobno nie-

24 kwietnia 2022 roku

moskiewskie prawoslawie, za-

próżno kilka lat temu próbo-

dawno pięknego domu, na któ-

kazując unii i odbierając katoli-

wal bronić wieży klasztornej

Mój dobry znajomy z Niemiec

rego podwórku szczekają na

kom klasztory. W niezrozumialy

dzwonnicy z XVIII wieku, któ-

Leon wraz ze swoimi przyjaciól-

mnie trzy male psy. Obok nich

sposób patriarchat moskiew-

rą moskiewscy mnisi zechcieli

mi i dziewczyną (nawiasem mó-

przechadza się kogut. To ich po-

ski, do którego należą najstar-

przebudować, niszcząc auten-

wiąc jest Rosjanką) od 24 lutego

dwórko, ale wlaściciele nie mają

sze i najpiękniejsze cerkwie na

tyczne górne kondygnacje; jak

poświęca caly swój wolny czas

już gdzie mieszkać.

Wolyniu, jest tu nadal! Wlaśnie

za już niepodleglej Ukrainy, za

na pomoc Ukrainie. Wielokrot-

Tymczasem ludzie wokól

teraz, po zajęciu Krymu i Don-

milczącą zgodą miejscowych

nie jeździl do polskiej granicy,

wstawiają sklejkę lub deski

basu, po okropnościach Buczy,

wladz ochrony zabytków, za-

zabieral uchodźców. Teraz, ze-

w wybite okna i sadzą ogro-

Charkowa, Mariupola! Ludzie

konnicy zamalowali starożyt-

brawszy samodzielnie blisko sto

dy. Orzą swoje dzialki. Wyglą-

jak chodzili do moskiewskich

ne obrazy malowidlami o ab-

widać sióstr zakonnych (jest to

paczek z artykulami spożyw-

da to bardzo surrealistycznie,

popów, którzy uważają się za je-

solutnie drugorzędnej jakości

prawoslawny klasztor UPCMP),

czymi i higienicznymi, przy-

ale oni nie mają innego wyj-

dyny ,,kanoniczny" kościól pra-

artystycznej; jak jednocześnie

ale gdy przechadzamy się po

jechal z ojcem do Kijowa. Mój

ścia. Nikt im nie pomoże. Pod-

woslawny Ukrainy, tak i nadal

rozebrano piękne sklepienia

terenie i patrzymy na dawne

przyjaciel M. i ja musimy pomóc

chodzi do nas starsza pani,

chodzą. W ogóle nie mogę tego

żebrowe w celach francisz-

mury obronne, jesteśmy wy-

zawieźć to wszystko ludziom,

mówi, że stracila dom i pyta,

zrozumieć ani zaakceptować.

kanów. W rzeczywistości byl

raźnie obserwowani z okien cel.

którzy mieszkają w najbardziej

jak formalnie zlożyć wniosek

Jest to tym bardziej nie do po-

on samotnym wojownikiem

Krótko mówiąc, moskiewskie

dotkniętych wojną wioskach na

do państwa o odszkodowanie.

myślenia, że wielu krewnych

na polu bitwy, który chcial to

prawoslawie w ogóle stąd nie

pólnoc od Kijowa. Od wojsko-

Wstyd nam, ale nie możemy jej

parafian moskiewskich cerkwi

wszystko uratować. Brodaci

wychodzi. Sprzyja temu lokalny

wych i wolontariuszy w Iwan-

odpowiedzieć.

jest obecnie na wojnie, a niektó-

mnisi w wysokich czapach (na-

skorumpowany urząd, pieniądze

kowie dowiedzialem się, że te

W sąsiedniej wsi Pidhajne

rzy zginęli. Tak, miejscowi księ-

bożeństwo dawno się skończy-

hojnie wspieranych przez Rosję

wsie to Kuchary, Pidhajne i Te-

czeka już na nas cala ulica. Pani

ża już wyglaszają kazania po

lo) witają go, ale widać, że sta-

popów oraz jaskiniowe przesądy

teriwske, polożone na granicy

z Kijowa, która miala tu daczę,

ukraińsku, próbując oddzielić

rają się trzymać z daleka i nie

ludności, której od wieków wma-

obwodów kijowskiego i żyto-

prowadzi nas, aby pokazać nam

pozorną autokefalię od swojego

mówić za dużo w obecności na-

wiano, że tylko cerkiew rosyjska

mierskiego. To tam w marcu to-

następny letni dom, profesora

patriarchy (a wlaściwie KGB-

szego towarzysza.

ma Ducha Świętego. Jest to zbyt

czyly się zaciekle walki, i ludzie

ze stolicy. Obok znajduje się glę-

-isty Wladimira Gundiajewa)

W 1633 r. w Dermaniu, w in-

smutne, żeby bylo zabawne. Na

pilnie potrzebują pomocy.

boki lej po bombie lotniczej. Ta

Cyryla, który otwarcie blogo-

nym na naszej drodze klaszto-

wlasnej ziemi nadal nie posiada-

Przejeżdżamy uszkodzonym

wioska wydaje nam się jeszcze

slawi mordy na Ukraińcach. Ale

rze, także zbudowanym przez

my naszych zabytków.

przez rakietę centrum mia-

bardziej zniszczona niż Kucha-

nawet, jeśli ci księża próbują te-

Ostrogskich, zostal pochowany

Następnego dnia, już w domu

sta Malin. Robimy duży hak, bo

ry. Mijamy ruiny domu, z które-

raz ,,zmienić buty w powietrzu",

autor slynnej ,,Gramatyki slo-

skromnie świętujemy z żoną

mocno uszkodzony jest most na

go pozostal tylko ceglany komin.

to dzialalności ich cerkwi, która

wiańskiej" Meletius Smotrycki.

Wielkanoc. Ciasto wielkanoc-

rzece Teteriw kolo Kucharów. Nie

Takie zdjęcia widzialem tylko

przez trzydzieści lat dyskredy-

Trumna podobno zachowala się

ne (pashę) kupujemy w sklepie,

znamy nikogo w tych wioskach,

w książkach o II wojnie świa-

towala samą ideę niepodleglej

w kryptach kościola klasztor-

a pisanki robimy sami, mie-

więc planujemy przekazać pacz-

towej. Ale obok ruin, na slupie,

Ukrainy, te ich usilowania nie

nego, ale zostala splądrowana

szając z zaangażowaniem różne

ki tym, których spotkamy. Jako

w gnieździe są już dwa bociany.

anulują. Potrzebny jest nie tyl-

w czasach sowieckich.

barwniki i zanurzając w nich

pierwsze napotykamy dwie pa-

Więc życie toczy się dalej.

ko oficjalny zakaz z UPCMP, ale

Pada, nabożeństwo się skoń-

jajka. Kiedyś bylem bardzo po-

nie w Kucharach. Stoją obok

W Teteriwskim ludzie, któ-

także odpowiedzialność karna.

czylo, ale wchodzimy do środka

bożny, tego wieczoru chodzi-

zniszczonego domu. Jedna z nich

rym rozdawaliśmy paczki, ra-

Postanawiamy przespacero-

świątyni. Tylko tutaj widać, że

lem na calonocne nabożeństwa,

jest jego wlaścicielką ­ nie może

dzą nam udać się na most, gdzie

wać się po moskiewskich cer-

jest to XVI wiek, ponieważ ze-

ale teraz wolę siedzieć w domu.

powstrzymać lez, pamiętając, jak

jest dużo wrogiego sprzętu,

kwiach, przyjrzeć się reakcji na

wnętrzna część cerkwi zostala

Uważam, że moja osobista cicha

wszystko stracila. Wieś najbar-

a podobno nawet martwych

nas, bo jednym z moich towarzy-

mocno przebudowana w okre-

modlitwa jest o wiele ważniej-

dziej ucierpiala podczas rosyj-

moskiewskich żolnierzy. Spa-

szy jest czlowiek znany ze swo-

sie imperium rosyjskiego. Nie

sza niż stanie w zatloczonym

skich nalotów, które zrzucily tu

lonych wozów naprawdę pel-

ich patriotycznych poglądów.

no. Cala kolumna. Wokól tylko

W pierwszej z nich pop czyta

ruiny domów. Niektóre z nich

kazanie. W języku ukraińskim.

podobno byly bardzo piękne,

Jest dużo ludzi. Kiedy nas widzi,

należaly do ludzi zamożnych.

zaczyna opowiadać, że oglądal

Na jednym z takich zgliszcz

w Internecie, jak ludzie w Ma-

widzimy kilka osób. Przyje-

riupolu pod ostrzalem nadal cho-

chali z Kijowa do swojego domu,

dzili do cerkwi. Nie precyzuje,

którego już nie ma. Nie przyj-

czyj to byl ostrzal. Wychodzimy.

mują pomocy ­ ,,inni bardziej jej

Naszym kolejnym punktem

potrzebują". Obok nas kręci się

jest monaster św. Trójcy w Mie-

duży czarny rasowy pies. Po-

dzyrzeczu, kilka kilometrów od

dobno należal do sąsiadów, któ-

Ostroga. Glówna świątynia zo-

rzy uciekli, nie zabierając go ze

stala zbudowana w pierwszej

sobą. Na ogonie zwierzęcia jest

polowie XVI wieku przez Kon-

duża niezagojona rana, którą

stantyna Ostrogskiego jako po-

pies drapie. Biegają tu też koty,

dziękowanie Bogu za zwycię-

blagając o jedzenie. Dajemy im

stwo nad moskalami pod Orszą.

kilka kielbasek, które mieliśmy

Czczona starożytna i cudowna

dla siebie. Zabitych moskali

ikona Matki Boskiej Między-

już nie ma. Raczej, na naszych

rzeckiej nadal zdobi monaster.

oczach ukraińscy wojskowi

Szanowana byla zarówno przez

wynoszą ich z leśnych okopów

prawoslawnych, jak katolików.

w bialych nieprzezroczystych

Na początku XVII w. Janusz

workach. Ladują do auta, gdzie

Ostrogski  przekazal  świą-

widzimy jeszcze kilka takich

tynię ojcom franciszkanom,

pakunków.