21

nr 12 (400) | 30.06.­28.07.2022

Zapiski wojenne

www.kuriergalicyjski.com

Spotykamy kobietę. Mówi, że

stamtąd (którzy jednak w więk-

blisko, czy daleko. Jednocześnie

szości wyjechali) i w ogóle Char-

jest pracowniczką gminy. Za-

jestem pewien, że w Charkowie

prasza do pozostawienia resz-

ków zawsze mi się podobal.

nie wybuchnie, bo nasi odsunęli

ty paczek w klubie wiejskim.

Krótko mówiąc, kupuję bilety na

wroga od miasta. Wreszcie do-

Obiecuje oddać to wszystko lu-

pociąg i jadę. Od W. mam kontakt

cieram do Saltiwki.

dziom. Chętnie się zgadzamy

do osoby, u której mogę w Char-

Nie widzę dużych uszko-

i obiadokolację przygotowujemy

kowie przenocować. Jednocze-

dzeń, tylko rozbite szyby. Ale to

na schodach budynku. Kobieta

śnie otrzymuję kilka numerów

jeszcze nie pólnocna Saltiwka,

wpuszcza nas, żebyśmy mogli

telefonów do wolontariuszy.

gdzie moskale zniszczyli cale

usiąść przy dużym stole. Nadal

Droga do Charkowa jest jed-

dzielnice bloków.

jest zastawiony resztkami je-

ną z najbardziej malowniczych.

Dochodzę do stacji metra Bo-

dzenia. W końcu jest Wielka-

Mijam Lubny, gdzie monaster

haterów Pracy. To stacja końco-

noc. Wczoraj przyszli tu miesz-

Mgarski, zbudowany przez Ko-

wa. Tu przebywają ci, którzy zo-

kańcy Teteriwskiego, odbyla

zaków i niestety zawlaszczony

stali bez domów. Policjant przy

się wspólna biesiada. Z apety-

przez patriarchat moskiew-

wejściu mówi, że codziennie

tem jemy, bo mimo okropno-

ski, zdobi brzeg Suly. Następ-

przybywa pomoc i żywność, ale

ści, które widzieliśmy, jesteśmy

nie Myrhorod, opiewany przez

jest tu blisko sześćset osób i nie

bardzo glodni. Pod ścianami

Gogola, to zawsze piękna Polta-

do wszystkich dociera. Pozwa-

i aktywistę Serhija Żadana. Ale

uderzyl wybuch. Obecnie zo-

sali dostrzegamy liczne paczki

wa z jej Padolem i monasterem

la mi zejść na peron. W porów-

Charków wytrwal. Miasto nie

staly już naprawione.

z żywnością. Więc pomoc jest

Podwyższenia Krzyża Św., któ-

naniu z pierwszą stacją to istny

poddalo się wrogowi. Nie doszlo

Na jednym z centralnych pla-

tutaj dostarczana. Dowiemy się

ry w czerwcu 1709 byl siedzi-

babilon. Ludzie leżą nie tylko

do proklamacji ,,Charkowskiej

ców widzę stary piękny dom,

później, że ta kobieta jednak nie

bą Mazepy i Karola XII. Kiedyś,

na peronie, ale także przy kolo-

Republiki Ludowej".

mocno zniszczony przez rakietę.

byla zbyt chętna do udzielenia

w 2008 roku, podróżując po re-

wrotach i drzwiach. Nie ma wy-

Nie bylo jednak wtedy pew-

Robię zdjęcie, ale natychmiast

komuś tej pomocy. Dlatego nadal

gionie, napisalem jeden z moich

starczająco miejsca, jest duszno,

ności co do przyszlości. Mój

przyjeżdża policja i nakazu-

chcemy pomagać ludziom bez-

pierwszych przewodników po

czuć zapach stagnacji.

przyjaciel i polski publicysta

je jego usunięcie. Bardzo ważne

pośrednio ­ z ręki do ręki.

Ziemi Póltawskiej. Od tego cza-

Wracam na górę. Znuże-

Ziemowit Szczerek i ja przyby-

jest tutaj zapewnienie bezpie-

Na polu pod wsią dostrze-

su ta ,,klasyczna Ukraina" po-

ni mieszkańcy stacji wyszli na

liśmy ze zwycięskiego kijow-

czeństwa, więc wszystkie dal-

gamy dziwnie pomalowane na

zostaje mi bardzo bliska.

papierosa. Slyszę dziwny, spe-

skiego Majdanu, obwieszeni

sze zdjęcia robię w taki sposób,

srebrno krzaki. W pobliżu ­ po-

Mniej więcej w tym samym

cyficzny dźwięk i rozumiem, że

żóltymi i niebieskimi wstąż-

aby nie bylo widać, gdzie to jest,

zostalości aluminiowego kor-

czasie po raz pierwszy poje-

to są strzaly z ,,gradów". Ludzie

kami. Zatrzymaliśmy się u lo-

wylączam lokalizację.

pusu bomby. Wokól rozrzucone

chalem do Charkowa. Na kilka

niepokoją się, gotowi do uciecz-

kalnych dzialaczy. Natychmiast

Centrum jest bardzo znisz-

są srebrne kwadraty. To bom-

dni. Żeby po prostu zrozumieć

ki pod ziemię, aż ktoś z nich

doradzili nam usunięcie taśm,

czone. Co trzeci budynek ma

ba fosforowa, zakazana przez

to miasto. Pamiętam, że mia-

mówi: ,,Uspokojcie się, to pracu-

bo to niebezpieczne. Rzeczy-

jakieś zniszczenia. Nie moż-

wszystkie  międzynarodowe

lem pewne stereotypy: promo-

ją nasi po kacapach".

wiście, na ulicach miasta pa-

na tego porównać z Czerniho-

konwencje. Rzucono ją na lu-

skiewski, powszechny język

Iść dalej nie pozwalają mi pa-

nowalo wówczas duże napięcie

wem, a tym bardziej z Kijowem.

dzi w Pidhajnym. M. bierze je-

rosyjski, sowiecka architektu-

trole wojskowe: ,,Strefa zagro-

i nieufność. Ale nie widzieliśmy

Na jednej z ulic, obok pięknej

den z tych kwadratów, ale każę

żenia. Ostrzal wroga". A więc

ra. Rzeczywistość okazala się

żadnych flag wroga.

neogotyckiej rzymskokatolic-

mu natychmiast go wyrzucić

eksplozje, które slyszalem, mo-

nieco inna. Tak, w Charkowie

Po raz kolejny przyjechalem

kiej katedry Wniebowzięcia

i umyć ręce.

gly mieć miejsce w pólnoc-

zobaczylem wiele stalinowskich

do Charkowa, aby odwiedzić

NMP dobiega mnie wycie sy-

Wracamy do domu przez Bo-

nej Saltówce. Nogi strasznie

budynków, ale w centrum miasta

moją dobrą koleżankę J., która

ren przeciwlotniczych. Będąc

rodiankę. Jestem tu po raz dru-

bolą. W pobliżu widzę taksów-

uderzyla mnie mieszanka sta-

zabrala mnie na wycieczkę po

w Charkowie zdecydowanie

gi, nasi towarzysze ­ po raz

kę. Chcę jechać do centrum, ale

rych domów różnych stylów ­ od

oryginalnych lokalnych ba-

nie chcę lekceważyć niebezpie-

pierwszy. Zatrzymujemy się

pytam, czy kierowca zawiezie

klasycyzmu po neogotyk i mo-

rach, na końcu dotarliśmy na

czeństwa, choć wydaje się, że

w centrum, gdzie stoją wieżow-

mnie również do Piatychatki,

dernizm. Ten ostatni byl szcze-

występ kultowej lokalnej gru-

przechodniów niewiele syre-

ce straszliwie okaleczone po-

podmiejskiej dzielnicy na pól-

gólnie powszechny, nawet bar-

py ,,Orchestr Cze". Charków za-

ny obchodzą. Próbuję wejść do

ciskami z samolotów. Na progu

noc od Charkowa, gdzie znajduje

dziej niż w Kijowie.

wsze slynąl ze sceny muzycz-

kurii, ale jest zamknięta. Więc

jednego z takich domów ploną

się memorial ofiar operacji ka-

Pamiętam, jak na glównej

nej, która dala Ukrainie wiele

szybkim krokiem idę do naj-

liczne biale i czerwone znicze.

tyńskiej. Kierowca mówi, że nie

ulicy ­ Sumskiej ­ zaskoczyl

prawdziwych gwiazd.

bliższej stacji metra. Przy wej-

Wczoraj byl tu Prezydent RP.

pojechalby tam tydzień temu,

mnie język ukraiński wśród

Pamiętam wszystkie moje

ściu siedzi pracowniczka metra

Widok tych świec, a zwlasz-

ale teraz jest stosunkowo cicho,

mlodzieży, jak prawie wszę-

liczne wizyty w Charkowie, bo

prosząc o pokazanie dokumen-

tów, podchodzi też policjant.

cza dziecięcych rysunków na

więc ruszamy.

dzie odpowiadali mi w tym ję-

za każdym razem towarzyszyla

Rozmawiamy. Kobieta, którą

ścianie spalonego domu, ściska

Memorial znajduje się w lesie.

zyku. A ile bylo napisów nie-

im eksplozja emocji. Teraz zno-

zapisalbym a priori do zwolen-

za gardlo. Patrzę na to ze lzami

Wiosną 1940 r. przywieziono

rosyjskich. Bylem bardzo mile

wu wjeżdżam do miasta. Po-

ników ,,ruskiego mira", mówi,

w oczach. Wydaje mi się, że po

tu polskich oficerów zabitych

zaskoczony.

dobnie jak w marcu w pocią-

że teraz wszyscy w Charkowie

raz pierwszy placzę. Dziwne, ale

w charkowskich więzieniach.

Nie mniej wzruszające bylo

gu do Kijowa, slucham czy nie

są przeciw Rosji i nikt nie chce,

jest w nas coś bardzo osobiste-

Prawdopodobnie zabijali też tu-

moje przybycie do miasta je-

ma eksplozji i wypatruję dymu

aby przybyli ,,wyzwoliciele".

go, co sprawia, że poddajemy się

taj na miejscu. Wcześniej w le-

sienią 2008 roku na wielki

z pożarów. Nie, jest cicho, zwy-

Policjant zapewnia, że rakiety

emocjom. Dla mnie jest to zruj-

sie grzebano także ofiary stali-

koncert na charkowskim placu

czajnie. Dużo ludzi jedzie ze mną,

do centrum miasta nie będą już

nowane beztroskie dzieciństwo,

nowskich represji z lat 30. XX

Swobody (tutaj uważany jest za

nawet z dziećmi. Widać, że wra-

zestrzelane ­,,za droga przy-

wieku. Bylem już na tym miej-

niemożność życia z mamą i tatą

największy w Europie) zespolu

cają. Jest tyle samo wojskowych.

jemność". Mam co do tego wąt-

w domu; wychodzenia z nimi

scu. Pamiętam krzyże katolic-

,,Queen" w towarzystwie Paula

Z dworca do centrum idę pie-

pliwości. Pozwalają mi zoba-

kie i prawoslawne, niekończące

na lody lub do kina; bieganie do

Rodgersa. Koncert byl bezplat-

szo. W Charkowie jest wspaniale

czyć, jak ludzie żyją na peronie.

się tablice z nazwiskami zabi-

zmroku z przyjaciólmi na po-

ny i dlatego calą tę gigantyczną

metro, ale jeszcze nieczynne ­ na

Uchodźców jest tu sto-

tych. Teraz to miejsce jest mocno

dwórku; wymiana zabawkami;

przestrzeń wypelnilo 350 ty-

stacjach mieszkają ludzie, któ-

sunkowo malo, ale są dzieci,

uszkodzone przez pociski wroga

oglądanie kreskówek.

sięcy widzów. Wygląda na to, że

rzy w wyniku ostrzalów stra-

a największe wrażenie robią

Wszystko to zostalo odebra-

,,grad". Tu i tam leżą ich wraki.

dla Queen, a zwlaszcza dla Paula

cili domy. Uderza widok prawie

na mnie namalowane na pod-

Zniszczone tabliczki z imiona-

ne naszym dzieciom. Ale po-

Rogersa, byl to show z najwięk-

pustych ulic z nielicznymi sa-

lodze kwadraty dziecięcej gry

mi. Na wielu z nich czytam, że

mścimy to.

szą liczbą fanów w ich karierze.

mochodami. Przy jednym z do-

,,w klasy", kiedy trzeba na nie

ta czy inna osoba urodzila się

Potem spędzilem noc w gości-

mów stoi na ceglach sowiecka

15 maja 2022:Charków,

wskakiwać w określonej kolej-

we Lwowie, Brzeżanach, Lucku,

nie u artystki w dzielnicy Sal-

lada ­ ktoś ukradl kola. Tu i tam

nietrwaly spokój

ności. Oto materace, na których

a nawet w Petersburgu. Zabici,

tiwka. Typowa sowiecka sy-

widzę na ziemi potluczone szklo,

Jeszcze pod koniec marca,

znajdują się różnorodne rzeczy:

bo byli Polakami. Teraz zabija-

pialna dzielnica, których wiele

a im bliżej centrum, tym więk-

będąc w Kijowie, spotkalem

czajniki elektryczne, książki,

ją pamięć o nich. Wróg uderza

jest też w moim Kijowie. Ale na-

sze zniszczenie.

żywność, walizki i inne. Wy-

dziennikarzy polskich sta-

w miejsce męczeństwa w mie-

stępnego dnia zostalem zabrany,

Idę do cerkwi Zwiastowa-

cji telewizyjnych, którzy wla-

chodzę, kiedy alarm lotniczy

ście-męczenniku. W mieście,

aby pokazano mi Charkowską

nia. Wygląd zewnętrzny w sty-

śnie wrócili z Charkowa. Me-

zostaje odwolany.

które ma pecha ­ geograficznie

Akademię Sztuk Pięknych, starą

lu neobizantyjskim, niezwykle

Postanawiam iść do dzielnicy

dia wtedy krzyczaly jednym

leży zbyt blisko granicy z Ro-

szkolę artystyczną zbudowaną

wytworna. Wewnątrz ­ zupelne

glosem, że jest tam prawdziwe

Saltiwka, gdzie kiedyś nocowa-

sją. Chociaż, prawdę mówiąc,

na początku XX wieku w stylu

przeciwieństwo: pólmrok, wy-

pieklo, historie zaś kolegów, że

lem u znajomej artystki. To tam

Bielgorod to także Slobożańska

ukraińskiej secesji. Ten budynek

blakle malowidla. Witają mnie

można normalnie dojechać do

jest większość zniszczeń. Idę za

Ukraina.

zrobil na mnie nie mniejsze wra-

po rosyjsku ,,s prazdniczkom",

miasta i tam zostać, wszystko

nawigatorem, miejski trans-

Na noc ­ a slońce już za-

żenie niż występy zagranicz-

wydaje się, że dzisiaj jest święto

wywrócily w mojej wyobraźni.

port nie kursuje. W jedną stronę

chodzi ­ postanawiam iść do

nych gwiazd zeszlej nocy.

kościelne. To typowy patriarchat

Nieco później do Charkowa

to ponad dziesięć kilometrów.

wolontariuszy. Jest to gdzieś

Kolejna wizyta w Charko-

moskiewski i interesuje mnie

wyjechal mój przyjaciel W., któ-

Ścieżka prowadzi przez dziel-

wie miala miejsce w marcu 2014

w centrum. Spotykam ladną

tylko architektura zabytku.

ry też stamtąd przysylal spra-

nice domów prywatnych. Tutaj

roku. Wtedy wlaśnie doszlo do

kobietę, prowadzi mnie do piw-

Naprzeciw cerkwi znajduje

wozdania. Opowiadal, że podróż

wszystko wygląda jak zwykle:

nicy. Przed wojną byla tu re-

próby zdobycia miasta przez ro-

się wysoki maszt z dużą flagą

po Charkowie w towarzystwie

koty wygrzewają się na slońcu,

sjan z Bielgorodu i ich lokalnych

stauracja, teraz miejsce nocle-

ukraińską. Wspaniala domi-

miejscowych wygląda calkiem

kwitną wiśnie, kilku przechod-

sympatyków. Weszli do budyn-

gów. Dostalem śpiwór i pyszną

nanta, a także sąsiadująca z nią

normalnie. To miasto bylo więc

niów, dzieci jeżdżą na rowerach.

ku Charkowskiej Obwodowej

kolację. Zapadam się w niespo-

dzwonnica świątyni Wnie-

dla mnie rodzajem magnesu.

Gdzieś w polowie drogi slyszę

Administracji Państwowej, do-

kojny sen pod migoczącą lampą,

bowzięcia NMP z XVIII wie-

Mam wielu dobrych znajomych

strzaly. Nie rozumiem, czy są

tkliwie pobili miejscowego poetę

która nie gaśnie.

ku. W marcu w okna kościola