22
nr 12 (400) | 30.06.28.07.2022
Okruchy historii
www.kuriergalicyjski.com
Kościól pw. Trójcy Przenajświętszej
ojców Trynitarzy we Lwowie
Historia dzialalności
i wykonawców. Krakowska hi-
zakonu ojców trynitarzy
storyk sztuki Katarzyna Brze-
zina przeprowadzila dokladną
i budowy ich świątyni
penetrację odnalezionych do
we Lwowie sięga
tego czasu materialów archi-
drugiej polowy XVII
walnych i ustalila nazwiska
wieku. W 1685 roku do
mistrzów pracujących przy
Lwowa przybyli pierwsi
odbudowie kościola i klaszto-
zakonnicy Hiszpanie,
ru. Wśród nich spotykamy na-
zwisko slynnego lwowskiego
sprowadzeni do
architekta Bernarda Merety-
Rzeczypospolitej przez
na, który od podstaw wzniósl
Jana Kazimierza Denhoffa,
budynek furty. Na potrzebę
późniejszego kardynala.
,,fabryki kościelnej" przywo-
żono marmury z Krakowa oraz
kamień polański i strusowski.
JURIJ SMIRNOW
T
W 1757 roku polożono nową
rynitarze zajmowali się
posadzkę marmurową. Slynny
redempcją, czyli wyku-
malarz Stanislaw Stroiński, za-
UNIWERSYTET LWOWSKI PO SPALENIU W 1848 R. FRONTON BIBLIOTEKI I GMACHU UNIWERSYTECKIEGO
pem chrześcijan z niewo-
trudniony we Lwowie w ozdo-
OD STRONY UL. KRAKOWSKIEJ.
li muzulmańskiej i w tym celu
bienie freskami katedry laciń-
zorganizowali specjalne wypra-
od ulicy Krakowskiej. Trzykon-
skiej, kościolów klarysek i M.B.
powolany na godność superiora
umieszczono Najświętszy Sa-
wy do krajów muzulmańskich.
dygnacyjne dzwonnice zwień-
Śnieżnej, w latach 17561757
lwowskiego konwentu, a później
krament. Prace budowlane
Ich dzialalność bardzo zaintere-
czono namiotowymi dachami,
ozdobil polichromią również
na prowincjala polskiej prowincji
trwaly do 1731 roku, kiedy 16
sowala króla Jana III Sobieskie-
wejście glówne akcentowaly
świątynię ojców trynitarzy.
zakonu. Nowy kościól pod we-
września tegoż roku uroczystej
dwie pary monumentalnych
go, który poparl ich plany wy-
Obok niego pracowal malarz
konsekracji świątyni dokonal
zwaniem Trójcy Przenajświęt-
kupu polskich jeńców z niewoli
kolumn. Do trzynawowego
Miller, który wyzlocil kapitele
szej ojców trynitarzy ufundowa-
arcybiskup lwowski Jan Skar-
tureckiej. Król zwolnil zakon od
korpusu kościola przybudowa-
pilastrów we wnętrzu.
la w 1703 roku matka superiora
bek. ,,Bezpośrednio po tym akcie
no klasztor. Kościól slynąl z cu-
wszelkich podatków. Lwów byl
W tym samym czasie wznie-
Anna z Ożgów Wielhorska. Ka-
Mszę świętą celebrowal w świą-
pierwszą siedzibą ojców tryni-
downej figury Jezusa Nazareń-
siono dwa nowe oltarze po-
mień węgielny wmurowano 8
tyni bawiący we Lwowie chal-
tarzy w Rzeczypospolitej. Ich
skiego i z relikwii św. Faustyna
święcone zalożycielom zakonu
września tegoż roku. Jednak bu-
dejski patriarcha Babilonu".
dzialalność poparli wysocy dy-
(,,cialo św. Faustyna, przeslane
trynitarskiego, mianowicie św.
dowę kościola wstrzymal najazd
Kościól Trójcy
konwentowi z Rzymu, dar pa-
gnitarze państwowi, m.in. Sta-
Feliksowi de Valois i św. Janowi
szwedzki i zdobycie Lwowa przez
Przenajświętszej razem
pieża Klemensa XII").
nislaw Jablonowski, wielki het-
de Matha, określone w doku-
króla Karola XII. Żolnierze zra-
man koronny, Andrzej Potocki,
Pożar w sierpniu 1734 roku
mentach również jako oltarze
bowali klasztor i kościól. Ojcowie
z rezydencją ojców
kasztelan krakowski, również
ominąl zabudowania ojców
Świętych Ojców lub Patriar-
zlożyli też na rzecz kontrybucji,
trynitarzy, ogrodem
arcybiskup lwowski i ducho-
trynitarzy, ale 3 maja 1748 roku
chów. Fundatorami pierwszego
którą Szwedzi zażądali od miasta,
i kolegium zajmowal
rezydencja i kościól pw. Trój-
wieństwo rzymsko- i ormiań-
z nich byli Stanislaw Potocki
,,210 imperyalów w zlocie, srebr-
teren między ulicami
sko-katolickie, i ojcowie te-
cy Przenajświętszej zostaly
i Ludwika z Potockich Cetne-
ne korony Pana Jezusa i N.M.
Krakowską i Teatralną,
zniszczone podczas kolejne-
atyni, którzy mieli we Lwowie
rowa, zaś oltarza św. Jana de
Panny, kielichy i pateny i inne
nieopodal bramy
go groźnego pożaru. W kronice
obszerny klasztor i prowadzili
Mathy Kuncewicz. Zaslugują
wartościowe przedmioty w su-
seminarium duchowne dla kle-
zanotowano, że ,,wszczęty w ich
na uwagę nazwiska rzeźbiarzy
mie 1000 talarów".
Krakowskiej. Kościól
ryków ormiańskich.
murach 3 maja 1748 roku przed
zatrudnionych przy wykona-
Budowę kościola wznowio-
byl orientowany na osi
Zakon trynitarzy (Zakon Trój-
wieczorem podczas nieszpo-
niu rzeźb do tych oltarzy. Byli
no dopiero od 1710 roku w la-
wschód-zachód.
cy Przenajświętszej) zostal za-
rów i kazania pożar pochlonąl
nimi slynny Jan Jerzy Pinsel
tach powtórnego przelożeństwa
lożony jeszcze w XII wieku i za-
i zniszczyl mnóstwo tych rze-
Okazala fasada z dwiema
i Jan Jerzy Gertner. Co do Pinsla,
ks. Antoniego Wielhorskiego.
czy, które dokonano i nabyto
twierdzony w 1198 roku przez
wieżami-dzwonnicami i wej-
bylo to drugie po katedrze św.
W listopadzie 1721 roku w jesz-
papieża Innocentego III. Strojem
ściem glównym znajdowala się
kosztem czasu, trudów i ofiar-
Jura dokumentalne potwier-
cze niedobudowanym kościele
nego nakladu". Uważano za cud,
mnichów byl bialy habit z czer-
dzenie prac tego wybitnego mi-
że ocalal oltarz św. Faustyna
wonym i blękitnym krzyżem na
strza we Lwowie. W świątyni
z relikwiami i oltarz św. Kajeta-
piersiach, zaś w ich godle ,,jeleń
trynitarskiej znajdowaly się
na. Figurę Jezusa Nazareńskie-
bialy z blękitnym i czerwonym
też oltarze św. Antoniego Pa-
go ojcowie ,,zdolali, acz z trudem
krzyżem między rogami". Mnisi
dewskiego, do którego starosta
i narażeniem życia, wyrwać
oddawali szczególną cześć Jezu-
Bekierski ufundowal w 1756
z objęć żywiolu". Dzięki hojnej
sowi Nazareńskiemu, ,,którego
roku kandelabry, zaś Elżbieta
pomocy finansowej znanych
oltarzem i wizerunkiem slynąl
Dulska finansowala jego po-
rodzin magnackich trynitarze
każdy kościól trynitarski".
zlocenie. Ona również ufun-
już w roku 1750 dysponowali
Trynitarze wykupili parcelę
dowala srebrne kandelabry do
poważną sumą pieniędzy, która
przy ul. Krakowskiej i zbudowa-
oltarza Jezusa Nazareńskiego.
pozwolila rozpocząć nie tylko
li najpierw kaplicę, zaś w 1703
Aleksander Siedlecki ufundo-
odbudowę zniszczonej świą-
roku polożono fundamenty
wal organy, zbudowane w la-
tyni, ale zaprosić najlepszych
pod budowę kościola i klaszto-
tach 1757-1758 przez Jana Ja-
we Lwowie, a może i w calej
kubowicza. Ksiądz Niedzielski
ru. Pierwszy obraz do kaplicy
Rzeczypospolitej architektów,
dotowal zlocenie ambony. Prace
obraz Matki Boskiej Często-
malarzy i rzeźbiarzy. Wśród
pozlotnicze wykonywali zlot-
chowskiej, oprawiony w mie-
ofiarodawców znajdowaly się
nicy Józef Lukaszewicz, Ma-
dzianą ramę, podarowal nun-
nazwiska Michala Wielhor-
ciej Miller i Franciszek Wilt
cjusz papieski w Warszawie.
skiego, starosty siedleckiego,
(Wild), którzy pracowali tak-
Ustawiono również oltarz z ob-
Michala Rzewuskiego, woje-
że w katedrze lacińskiej i in-
razem Św. Trójcy, podarowany
wody podolskiego, Stanislawa
nych lwowskich kościolach. Są
zakonnikom przez katedrę or-
Potockiego, wojewody kijow-
też wzmianki o oltarzu Mat-
miańską. Administrator archi-
skiego. Znaczne sumy ofiaro-
ki Boskiej Bolesnej, do którego
diecezji ormiańskiej bp Deodat
wala rodzina Cetnerów, rów-
antepedia dekorowal Waclaw
Nersesowicz ofiarowal przy-
nież rodziny Losiów, Ożgów,
Flezewicz. Przy odbudowie ko-
bory i aparaty kościelne. Drugi
Giżyckich i wielu innych.
ściola św. Trójcy pracowal też
oltarz w kaplicy zostal poświę-
Niestety, nie znaleziono do-
slynny lwowski rzeźbiarz Se-
cony św. Kajetanowi, zaś trzeci
kladnego inwentarza kościo-
bastian Fesinger. On wykonal
świętym Janowi de Matha i Fe-
la i nawet dokladnie nie jest
m.in. rzeźby do ambony i ,,osoby
liksowi de Valois, zalożycielom
znana liczba zbudowanych
do furty" klasztornej.
zakonu w XII wieku.
oltarzy. Odnalezione ,,Księgi
Odnowienie kościola ukoń-
W 1689 roku do zakonu wstą-
przychodów" pozwalają okre-
czono w 1759 roku. Niedlugo
pil Antoni Wielhorski, syn woje-
ślić tylko niektóre z nich, jak
jednak cieszyli się zakonni-
wody wolyńskiego, który w 1701
również imiona fundatorów
cy z odbudowanego i na nowo
roku byl jako pierwszy Polak
KOŚCIÓL PW. TRÓJCY PRZENAJŚWIĘTSZEJ, RYS. IHOR KACZOR
