24

nr 12 (400) | 30.06.­28.07.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Dawni lwowscy mistrzowie igly i nitki

,,Lwowianka ubiera się na

i prezesa ­ to on dal początek

datkom ofiarowując 6.000 zlo-

ogól dobrze, dba o nakazy

tych reńskich jako ,,fundusz

mody, lecz umiejętnie

żelazny" i na zakup okazów;

zachowuje umiar" ­ pisal

czlonka lwowskiego magistratu,

przed wojną warszawski

dzialacza kulturalnego, wielkie-

,,Kurier Polski" w artykule

go spolecznika i patrioty. Mię-

,,Czarującym lwowiankom

dzy innymi z jego inicjatywy

w holdzie". Wrodzony

lwowscy rzemieślnicy zrzeszy-

li się wkrótce po wybuchu po-

smak to jedno, lecz

wstania styczniowego, by szyć

cóż szykowna kobieta

odzież dla powstańców. Wraz

poczęlaby bez mistrza igly

z żoną Antoniną zalożyl funda-

i nitki?

cję, której celem bylo wspieranie

ubogich czeladników krawiec-

kich, przy czym pierwszeń-

ANNA KOZLOWSKA-RYŚ

A

stwo mieli dawni jego pracow-

krawców  i  mistrzów

nicy w zakladzie przy ul. Nowej

sztuki krawieckiej we

­ i to bez względu na charakter

Lwowie nigdy nie bra-

swojego zatrudnienia. W jego

kowalo, chociaż z czasem za-

pogrzebie uczestniczyl ,,paro-

DYPLOM CZELADNIKA KRAWIECKIEGO MICHALA MICHALSKIEGO,

RYSUNEK Z PODRECZNIKA

częla im wyrastać konkurencja

tysięczny tlum", a pamięć o nim

LWÓW 1913

KULCZYCKIEGO

w postaci ,,wielkich fabryk go-

zachowali wdzięczni obywatele

towej odzieży", gdzie szyto nie-

Zwolnieni z przedstawienia

angielskie wygody;

miasta na dlugie lata.

mal seryjnie ubrania oraz salo-

,,sztuki", co jasno precyzowal

Szyk z wygodą polączyć to

Znaną postacią we Lwowie

byl Tomasz Kulczycki (1803­

nów mody z gotowymi strojami,

statut cechu, byli: syn mistrza

największa sztuka!

które jedynie na życzenie dopa-

oraz czeladnik, który ożenil się

Kto dotąd takich ubrań

1871 ), mistrz krawiecki, wla-

sowywano na kliencie. ,,A nasz

z córką mistrza.

nadaremnie szuka ­

ściciel największego w mieście,

mistrz krawiecki jak dostanie

Tak jak w innych zawodach

Mimo zalet wspomnianych

zatrudniającego 50 osób, za-

METKA ZAKLADU FRANCISZKA

ubranie do roboty to calą swo-

byli też ,,partacze" ­ rzemieślnicy

nie drogo zaplaci,

kladu krawieckiego. Pelnil on

MICHALSKIEGO. ZAKLAD

ją zdolność wloży, że rękaw się

krawieccy dzialający poza kor-

Jeżeli się ubierze u ­

w mieście szereg funkcji m.in.

MIEŚCIL SIĘ PRZY UL.

nie urwie ani za pięć lat, a gu-

poracją. Miewali też swoje za-

Tiringa braci! ­

inspektora Szkoly Przemyslo-

SZEPTYCKICH 14, A OD 1940

zik za 10 lat" ­ żalil się w 1929

klady czeladnicy, bowiem droga

reklamowala się w końcu XIX

wej. Byl autorem wydanej wla-

PRZY UL. AKADEMICKIEJ

r. jeden z lwowskich krawców,

do uzyskania tytulu mistrza byla

w. firma Wiktora Tiringa i Bra-

snym sumptem w 1839 r. ,,Roz-

przestrzegając przed upadkiem

Do dokumentu przyczepionych

nie tylko dluga ale i kosztowna.

ci przy ul. Jagiellońskiej 2.

prawy o kroju sukien męskich

krawieckiego rzemiosla.

bylo 13 pieczęci, w tym i pieczęć

Także i oni utworzyli wlasną or-

To, co dopuszczalne bylo na

podlug wyrachowania mate-

,,Nie ma zrozumienia ze stro-

cechu krawców. Niestety, pie-

ganizację ­ istniejącą przy cechu

prowincji, w mieście takim, jak

matycznego", a przede wszyst-

ny miarodajnych czynników, że

częć ta nie zachowala się ­ po-

krawieckim od ok. 1491 r. Jej sta-

Lwów, Kraków czy Warszawa

kim zalożycielem i wydawcą

życie miastowe jedynie tylko

dobnie jak dwie inne, brakowalo

tut odnowili mistrzowie cechu

bylo nie do pomyślenia. ,,My

,,Dziennika mód paryskich",

może utrzymać swój puls przez

ich już w latach 70. XIX w. Za-

krawieckiego w listopadzie 1646

w Ryczywole to jeszcze starej

w którym moda byla jedynie

rozwój drobnego przemyslu.

pewne tak jak na późniejszych,

r., a rajcowie Lwowa potwierdzi-

mody się trzymamy i w kry-

wabikiem, gdyż bylo to pismo

Drugim motorem wyciskającym

przechowywanych  niegdyś

li w miesiąc później. Powstanie

nolinach chodzimy, a tu panie

literackie.

rzemieślnika to jest nadmier-

w Muzeum Historycznym mia-

cechu ,,krawczyków", czyli cze-

chodzą jak cię Pan Bóg stwo-

Krawcem i przewodniczą-

ne opodatkowanie państwowe,

sta Lwowa, musialy widnieć na

ladników krawieckich lączy się

rzyl, smuklo, ciasno, opięto...

cym powolanego w kwietniu

tak że już wytrzymać nie moż-

niej rozwarte nożyce krawiec-

z krwawo stlumionym buntem

Teraz widocznie krawcy muszą

1898 r. ,,dla wykonania goto-

na". Na lamach prasy z końcem

kie i być może lew. Statut cechu

tychże. Wydarzenie to, w wie-

być tapicerami: z przodu upina-

wych sukien, a przez to wyru-

lat 20. i w latach 30. XX w. poja-

krawców zatwierdzil król Zyg-

lu publikacjach źle datowane na

ją tę suknię, jak firankę u okna;

gowanie obcej lichej tandety"

wialy się artykuly na temat za-

munt I 10 czerwca 1533 r.

1507 lub 1509 r., mialo miejsce

z tylu jak kotarę z festonami,

lwowskiego  Związku  Kra-

wieckiego byl Zygmunt Ba-

trważającej sytuacji rzemiosla

Jedynie osoba mająca oby-

prawdopodobnie w I polowie XV

a od góry wszystko wykleja,

czyński, dziadek poety Kamila

krawieckiego, niejednokrotnie

watelstwo  miejskie  mogla

wieku. Wspomina go Bartlomiej

wytapetuje, wygladza, no i klę-

pod dość dramatycznymi ty-

przystąpić do cechu, a to z kolei

Zimorowicz w swojej ,,Leopo-

kajcie narody! Moja nieboszcz-

Krzysztofa Baczyńskiego. Za-

tulami. Krawcy chwytali się

pozwalalo na legalne wykony-

lis triplex, czyli kronice miasta

ka w jednej materyalnej sukni,

angażowanym spolecznikiem,

różnych pomyslów, by przy-

wanie swojego zawodu. Przepi-

Lwowa", pisanej w latach 1665­

wyprawowej do tego ­ chodzi-

gorliwie wspierającym rozwój

ciągnąć klientelę. I tak na przy-

sy dotyczące przyjęcia do cechu

1672. W miejscu, gdzie zginęli

la cale życie: prawda, tylko na

rzemiosla byl byly powstaniec

styczniowy Stanislaw Niem-

klad mistrz krawiecki Zygmunt

oraz wykonania przez kraw-

krawczykowie wzniesiono póź-

wielki dzwon; ani biedaczce

czynowski (1839­1924) ­ za-

Piętkowski, prowadzący zaklad

ców tzw. majstersztyku (,,sztu-

niej drewniany kościól pw. św.

przez glowę przeszlo, że można

przy ul. Sykstuskiej 47 otworzyl

ki") rajcy lwowscy zatwierdzili

Anny, pozostający pod opieką

by sprawić lepszą".

lożyciel stowarzyszenia ręko-

,,pierwszy we Lwowie na wzór

niemal rok później ­ 4 marca

krawców.

U jakich krawców szyli

dzielników ,,Gwiazda" (1868),

zagranicy ­ Express krawiecki",

1534 r. ,,Sztuka" czyli ,,próba

Szanujący się krawiec, nie

swoje stroje znane lwowian-

a także wspólzalożyciel, a na-

dokonujący napraw i reparacji

rzemiosla", którą musial przed-

chcąc stracić zamożnej klien-

ki i lwowianie pewnie się już

stępnie prezes Izby Rzemieśl-

oraz prasowania ubrań wciągu

lożyć krawiec chcący zostać

teli, śledzić musial trendy po-

nie dowiemy ­ szukać by trze-

niczej we Lwowie (1884­1907)

24 godzin, a wszystko to ,,syste-

mistrzem i starający się o przy-

jawiające się na Zachodzie.

ba wnikliwie takich wzmianek

i autor jej statutu. To Niemczy-

mem amerykańskim".

jęcie do cechu, obejmowala

Bowiem:

w pamiętnikach i listach. Nie-

nowski byl inicjatorem budowy

Cech krawców należal we

uszycie plaszcza, wierzchnie-

,,Różne do sukni męskich

mniej jednak znamy z nazwisk

we Lwowie pomnika Jana Ki-

lińskiego (odsloniętego w 1894)

Lwowie do jednego z naj-

go stroju męskiego, sukni ko-

stosują się mody:

niemalo krawców, którzy zapi-

i zalożenia parku jego imienia.

starszych stowarzyszeń rze-

biecej i ornatu dla duchownego.

Francuskie bronią szyku,

sali się w dziejach Lwowa ­ nie

Na  koniec  przypomnieć

mieślniczych ­ istnial już

tyle dzięki swojemu rzemio-

warto, że mistrzowie krawiec-

z pewnością na początku XV w.

slu lecz dzialalności na innych

cy byli autorami podręczników.

W hierarchii mieszczaństwa

polach. Na początek przypo-

mnijmy Szymona z Brzezin,

Ostatnim bodajże, jaki uka-

krawcy tworzyli wraz z szew-

zal się przed wybuchem woj-

cami, mlynarzami, mularzami,

humanistę, wychowanka Uni-

ny, byl wydany w lutym 1939

siodlarzami warstwę średnią

wersytetu Krakowskiego, ojca

poety Szymona Szymonowica,

r. ,,Uniwersalny podręcznik

ludności rzemieślniczej, choć

krawiectwa", napisany przez

nie brakowalo wśród nich ludzi

który ok. 1540 r. przeniósl się

lwowianina Wladyslawa Do-

bardzo majętnych. W najstar-

na stale do Lwowa, gdzie ob-

brzańskiego, wychowanka Za-

szej księdze miejskiej Lwowa

jąl stanowisko rektora szkoly

kladu w Drohowyżu, a później

z lat 1382­1389 odnajdujemy

katedralnej. Paral się Szymon

jednego z jego nauczycieli (po

10 nazwisk krawców. W 1425

starszy kupiectwem i... kra-

wojnie wiceprezes Instytu-

w przysiędze wierności skla-

wiectwem. Zamożnym lwow-

tu Naukowo-Rzemieślniczego

danej królowi Wladyslawowi

skim krawcem byl też jego stra-

i prezes Zakladu Doskonalenia

Jagielle i jego następcom przez

szy syn ­ Andrzej.

Rzemiosla w Gdańsku). Książka

burmistrza,  rajców,  lawni-

Z czasów późniejszych nie

sposób nie wspomnieć Francisz-

slużyć miala instruktorom za-

ków, cechmistrzów i cale mia-

ka Balutowskiego (1813­1886),

wodowych szkól doksztalcają-

sto Lwów wymienieni zostali

cych oraz przygotowującym się

z imienia i nazwiska dwaj ce-

jednego z fundatorów Miej-

LWÓW, SZKOLA KRAWIECKA ­ INSTRUKTORZY I UCZNIOWIE. DRUGI

do egzaminów czeladniczych

chmistrze krawieccy: Petrus

skiego Muzeum Przemyslowe-

OD LEWEJ SIEDZI FRANCISZEK MICHALSKI, INSTRUKTOR KROJU

i mistrzowskich.

Rhutenus i Ioannes Heilesborg.

go i jego ,,gorliwego opiekuna"