15

nr 13­14 (401­402) | 29.07­15.08.2022

Rozmowy Kuriera

www.kuriergalicyjski.com

Gluchoniemych, który wprowadzil

język polski w nauce dzieci gluchych

i opracowal pomoce dydaktyczne

ulatwiające naukę dla nich (nieste-

ty na wlasny koszt). Podobnie myślę

o Antonim Mejbaumie (1854­1916),

pochodzącym z Warszawy kierow-

niku Zakladu, który doprowadzil do

jego największego rozwoju, utwo-

rzenia Bursy Rzemieślniczej dla

nieslyszącej mlodzieży czy opraco-

wania podręczników nauki języka

polskiego dla nieslyszących. Proszę

sobie wyobrazić, że absolwenci tej

szkoly te podręczniki trzymali u sie-

bie i korzystali z nich w późniejszym

życiu ­ jak widać to byla udana ini-

cjatywa! Jego grób znajduje się w polu

ROMAN PETRYKIEWICZ

19 Cmentarza Lyczakowskiego, w ro-

używanego w innych miastach

dzinnym grobie Kulczyckich (rodzi-

ANTONI MEJBAUM

w Polsce?

ny jego żony, również nauczycielki

Koniecznie w tym momencie muszę

Eleonory z Ruebenbauerów). Bardzo

już tak nie jest) istnieją nalecialości

wyjaśnić, że język migowy, wbrew

ciekawa może być informacja, że An-

z dawnego lwowskiego języka migo-

powszechnemu przekonaniu, nie

toni byl teściem syna znanego histo-

wego, ale to już naprawdę pojedyncze

jest jeden i ten sam na calym świecie.

ryka Ludwika Kubali.

znaki.

Tak samo jak języki foniczne, różni

Pragnąlbym również odwiedzić

Czym byl sport dla osób nie-

się w różnych krajach czy nawet re-

grób córki Tomasza Chocholouška ­

slyszących w przedwojennym

gionach. Obecnie generalnie w calej

Bogumily Bożenny Wilkosz, o której

Lwowie?

Polsce jest jeden Polski Język Migo-

mam informację, że żyla jeszcze we

wy, ale jak pojedziemy na Kaszuby

Lwowie w 1944 roku i na tym ślad

Sport, oprócz wspanialej rozrywki,

czy Śląsk, zauważymy pojedyncze

urywa się. Nie wiadomo, czy jest po-

jaką zapewnial, byl również szansą

znaki, które są inne. Z tym, że gene-

chowana we Lwowie. Byla to bardzo

dla nieslyszących na sukces, zwlasz-

ralnie teraz tak dużych różnic w za-

zaslużona nauczycielka, która kon-

cza tych, którzy nie mieli dobrych

sadzie nie ma, kiedyś między regio-

tynuowala misję swego ojca i wy-

wyników w nauce, ale za to cecho-

nami byly one większe. Tak bylo np.

wali się dużą sprawnością fizyczną.

chowala pokolenie świetnych dzia-

TABLICA PAMIĄTKOWA POŚWIĘCONA GLUCHYM OBROŃCOM

z warszawskim i lwowskim językiem

laczy nieslyszących.

Dalo się zauważyć, że osoby z elit

LWOWA I OJCZYZNY

migowym. Różnica byla podobno na

lwowskiego środowiska nieslyszą-

Proszę opowiedzieć o ducho-

tyle spora, że przybywający do Lwo-

cych częściej byly w zarządzie klubu

ogólnopolski mecz nieslyszących we

gluchych lwowiaków byla zauważo-

wieństwie w slużbie gluchym.

na przez znamienite postaci z histo-

wa w XIX wieku z Warszawy ks. Teo-

sportowego czy zajmowaly się spra-

Lwowie, czyli rozgrywka z pilkarza-

O kościele św. Antoniego, ka-

fil Jagodziński, znający biegle język

wami organizacyjnymi niż aktyw-

rii Polski, np. Adama Grzymalę-Sie-

mi Warszawskiego Klubu Sportowe-

plicy, języku migowym.

migowy, potrzebowal pomocy tlu-

dleckiego, Kornela Makuszyńskiego

nie uprawialy sport. Lwowski Klub

go Gluchoniemych, która skończyla

macza. Dużo podobieństw do lwow-

Sportowy Gluchoniemych ,,Świt"

czy Romana Abrahama! Slawny An-

Każde duże miasto ma ,,kościól glu-

się z dobrym wynikiem, bo 4:6 (1:2)

skiego języka migowego możemy

powstal w 1925 roku i mial niema-

dla lwowiaków. Uprawiano również

toś Petrykiewicz mial nieslyszącego

chych", czyli siedzibę duszpaster-

brata Romana Leona Petrykiewicza,

stwa nieslyszących. We Lwowie byl

zauważyć w Krakowie, z wiadomego

le sukcesy na polu aktywności fi-

narciarstwo. Bardzo ciekawa jest hi-

powodu ­ częstych kontaktów mię-

zycznej. Najpopularniejsza wśród

po wojnie znanego prezesa Zarządu

to kościól św. Antoniego znajdujący

storia oryginalnego sztandaru tego

dzy tymi miastami. Tym bardziej, że

Glównego Polskiego Związku Glu-

się niedaleko Zakladu dla Glucho-

gluchych lwowiaków byla sek-

klubu, który znajduje się w Polskim

wśród gluchych krakowian bylo dużo

cja pilki nożnej, która brala udzial

chych, również bylego żolnierza

niemych, tutaj odbywaly się komu-

Związku Gluchych Oddziale Dol-

absolwentów czy, po wojnie, ekspa-

w rozgrywkach z lwowską Pogonią

obrony Lwowa i AK okręgu lwow-

nie i msze święte w języku migowym.

nośląskim we Wroclawiu, o czym

skiego! Swoją radość wyrażal w opra-

Duszpasterze gluchych zawsze zna-

triantów ze Lwowa. Obecnie w Ukra-

czy Lechią ­ bez większych sukce-

również opowiadam szczególowo

ińskim Języku Migowym używa-

sów, ale przynoszących przyjemność

cowaniach znamienity Józef Bialynia

li perfekcyjnie język migowy z ra-

w książce.

nym we Lwowie (podobno w Kijowie

Cholodecki, którego nieslyszący syn

cji swego powolania, jako narzędzie

z rozrywki. W 1928 roku mial miejsce

Proszę opowiedzieć o udziale

Olgierd też bral udzial w walkach.

pozwalające najszybciej dotrzeć do

osób nieslyszących w obronie

Smutne jest to, że w opracowaniach

umyslów gluchych dzieci i wpajać

Ojczyzny.

dotyczących tej tematyki bardzo

im religię katolicką. Drugi powód

rzadko, a jak już, to zdawkowo wspo-

byl bardziej praktyczny ­ podczas

Dziękuję za to pytanie, bo to bardzo

mina się o tym. W ogóle ten fakt jest

kazania czy mszy świętej odleglość

ważny aspekt w historii ogólnopol-

nieodpartym dowodem patriotyzmu

między gluchymi uczestnikami

skiego środowiska nieslyszących.

wśród gluchych jako normalnych

a księżmi byla tak duża, że uniemoż-

Udzial w obronie Ojczyzny gluchych

czlonków spoleczeństwa polskiego!

liwiala czytanie z ruchu warg (po

lwowiaków podczas wojen polsko-

prostu z daleka nie bylo widać ust).

-ukraińskiej i polsko-bolszewickiej

Czy Pan chcialby coś powie-

Zresztą księża byli katechetami

byl wręcz inspiracją dla mlodsze-

dzieć od siebie?

i czlonkami rady pedagogicznej Za-

go pokolenia w II Rzeczypospolitej,

Serdecznie dziękuję za taką moż-

kladu dla Gluchoniemych, mającymi

gdyż niósl przekaz ,,skoro oni mogli,

liwość. Mam ogromną prośbę do

na co dzień bezpośrednie kontak-

to ja też mogę". Często mówi się o Plu-

czytelników. Gdyby ktoś posia-

ty z gluchymi. Wśród takich można

tonie Gluchoniemych w Powstaniu

dal u siebie jakiekolwiek materia-

wymienić np. ks. Karola Mosinga

Warszawskim, ale zapomina się przy

ly archiwalne (zdjęcia, dokumenty,

(1815­1886), ks. Ignacego Czeslawa

tym, że historia gluchych obrońców

ulotki) dotyczące środowiska nie-

Pogonowskiego (1847­1912) czy po-

Lwowa miala ogromny wplyw na

slyszących, szczególnie z okresu

chowanego już w polskim Tarno-

powstańców. Zresztą czemu mówię

KAPLICA ZAKLADU DLA GLUCHONIEMYCH WE LWOWIE

przedwojennego lub zaraz po wojnie,

wie o. Eustachego Losia (1911­1975).

tylko o gluchych; przecież zasluga

to bardzo proszę o kontakt. Tak jak

Niestety nie mamy podobizn dwóch

wspomnialem wcześniej, ze względu

wymienionych księży ­ jeśli ktoś

na szczuplość materialów każdy ślad

takie posiada, to bylbym ogromnie

bylby niezmiernie cenny dla dalszego

wdzięczny za wiadomość.

opracowania historii środowiska nie

Jednym z duchownych niemających

tylko we Lwowie, ale również w in-

na co dzień takiego kontaktu, ale

nych miastach.

będących pod wrażeniem osób glu-

chych byl znany o. Aniol Madejewski

Jestem pod wrażeniem książ-

(1873­1951). Istnieje źródlo pisane,

ki Pana autorstwa o ,,Gluchym

wedlug którego chwalil podczas swe-

Lwowie". Bardzo dziękuję za

go kazania nieslyszącego Alfreda de

przekazanie tej publikacji wraz

Sichelburga Garapicha za wydanie

z dedykacją. Wzbogaci ona bez

broszury pt. ,,Kościól Święty to dzie-

wątpliwości moją bibliotekę

lo Boże. Czemu świat go prześladu-

o Lwowie i Kresach.

je?" w 1912 roku. Informacje na temat

Dziękuję za mile slowa. Dla mnie to

duszpasterstwa gluchych bylyby za-

zaszczyt, a wręcz radość, że książka

pewne bardzo ciekawe, niestety źró-

trafila do osoby spoza środowiska

dla milczą.

nieslyszących, czyli spelnia rolę roz-

Czy to prawda, że lwowski

powszechnienia wiedzy o wspanialej

język migowy różnil się od

historii gluchych wszędzie!

ZAKLAD GLUCHONIEMYCH WE LWOWIE