18

nr 13­14 (401­402) | 29.07­15.08.2022

Zapomniane nazwiska

www.kuriergalicyjski.com

Bonifacy Jan Stiller ­ zalożyciel kurortu w Morszynie

Pierwszym, który poświęcil

w stopniu feldfebla Bonifacy

Stillerowi i jego dzielu

Stiller (okolo 1846­1847 roku)

znaczące i sensowne

osiada we Lwowie. Przez pe-

opracowanie historyczne, byl

wien czas pracuje jako konduk-

dr Witold Karol Ziembicki

tor dyliżansów pocztowych,

(1874­1950), lekarz, historyk

kursujących na trasie Lwów ­

medycyny, przedstawiciel

wolne miasto Brody.

wielu pokoleń lekarskiej

W 1851 roku zawiera zwią-

rodziny Ziembickich. Przy

zek malżeński z lwowianką

opracowaniu biografii

Magdaleną Kruszelnicką. Mal-

Bonifacego Jana Stillera

żonkowie zamieszkują przy ul.

dr Ziembicki wykorzystal

Św. Jana 423 ¼. Obecnie na miej-

księgi metrykalne kościola

scu tej posesji stoją budynki nr

numer nie istnieje); Zyblikiewi-

w Pomorzanach i kościola

24 i 26 przy prosp. Szewczenki

cza 27 (ob. Iw. Franki 59); Halic-

bernardynów pw. św. Andrzeja

i nr 5 przy ul. Woloszyna (dawna

ka 21 ­ budynek Stromengera,

we Lwowie oraz dokumenty

Koralnicka). Po zalożeniu rodzi-

Ballabana lub Miejskiej Kasy

dotyczące wlasności Stillerów,

ny Stiller okazal się wspanialym

Oszczędności na rogu z ul. Wa-

protokoly posiedzeń

handlowcem. Wszystko zaczę-

lową; dzialki przy ul. Akade-

Galicyjskiego Towarzystwa

lo się od otwarcia niewielkiego

mickiej 4, Chorążczyzny 6 (póź-

Lekarskiego i inne. Opieral się

sklepiku, ale we wspanialej loka-

niejszy gmach Segala), terenów

również na wspomnieniach

lizacji ­ w budynku krawca Jana

za rogatką Żólkiewską ­ Ga-

osób, które dobrze znaly

Wieczyńskiego przy pl. Ferdy-

brielówka. Jednak Ferdynan-

Bonifacego Stillera i przez

nanda. Później ­ na początku XX

dówka uważana byla za najko-

wiele lat pozostawaly w z nim

w. ­ budynek na ówczesnym już

rzystniejsze nabycie Stillera.

przyjaźni. Takimi osobami

pl. Mariackim nr 10 należal do

Najbardziej dochodowymi

byli prezes Galicyjskiego

przedsiębiorcy i kupca, wlaści-

we Lwowie w II polowie XIX

Stowarzyszenia Myśliwych

ciela fabryki fajansu ,,Pacyków"

wieku byly przedsiębiorstwa

Seweryn Krogulski, Zofia

Kazimierza Lewickiego. Obec-

budowlane ­ przynosily one

Besiadecka, malżonka również

nie w miejscu tego domu, któ-

fantastyczne dochody. Liczne

lekarza lwowskiego Alfreda

ry stal do lat 1990. i splonąl, stoi

cegielnie lokalizowaly się prze-

Besiadeckiego.

opuszczony nowoczesny gmach

ważnie w miejscach występo-

W ZAKLADZIE LECZNICZYM W MORSZYNIE ZACHOWAL SIĘ

bankowy, który z chwilą wy-

wania gliny, w którą bogate byly

DOMNIEMANY PORTRET BONIFACEGO JANA STILLERA, ZDJĘCIE 1894 R.

budowania go w 2005 roku cal-

lwowskie okolice. Najstarsze

IRYNA KOTLOBULATOWA

kowicie zrujnowal historyczny

cegielnie byly na Kulparkowie,

TEKST

kompleks zabudowy obecnego

Snopkowie, wzdluż ulic Zielo-

ARCHIWUM IRYNY KOTLOBULATOWEJ

pl. Mickiewicza.

nej, Stryjskiej i Drogi Sichow-

ZDJĘCIA

S

Sklep,  gdzie  sprzedawa-

skiej. Okolo polowy XIX wieku

woją  pracę  Ziembicki

no herbatę, przyprawy, kawior

na mapach Lwowa oznakowa-

opublikowal w czasopi-

i inne delikatesy, z sukcesem

no trzy największe cegielnie:

śmie Polskiego Towarzy-

prowadzila malżonka Magda-

Dubsa, w pobliżu stawów na

stwa Przyrodników im. M. Ko-

lena Stillerowa, a dochód z tego

styku ul. Issakowicza, Wulec-

pernika ,,Kosmos", wydanym

byl początkiem kapitalu do in-

kiej i Drogi Wuleckiej (ob. Hor-

z okazji XV zjazdu polskich le-

nych projektów rodziny. Boni-

baczewskiego, Sacharowa i Ks.

karzy i przyrodników, który

facy Stiller uważnie śledzil ko-

Olgi); cegielnia na ul. Pelczyń-

odbyl się w lipcu 1937 roku we

niunkturę rynku i pragnienia

skiej kolo stawu Pelczyńskiego

Lwowie. Ten numer czasopisma

klientów ­ w materialach in-

(ob. Witowskiego) ­ z produkcji

w calości jest poświęcony Mor-

formacyjnych o Lwowie z roku

tej cegielni wystawiono gma-

szynowi i różnym aspektom

1857 B. Stiller figuruje też jako

chy i bastiony cytadeli lwow-

wykorzystania  tamtejszych

wlaściciel sklepu z galanterią,

skiej; cegielnie na Snopkowie.

wód leczniczych. Od tej chwili

gdzie nabyć można bylo towary

Miasto szybko rozbudowy-

NA PIERWSZYM PLANIE BUDYNEK NR 28, ZA NIM NR 26, GDZIE

opracowanie dr Ziembickiego

z Norymbergi ­ drobną galan-

walo się i produkcja cegly byla

W 1851 ROKU MIESZKAL B. STILLER, ZDJĘCIE 1862 R.

stalo się podstawą wielu tek-

terię, urządzenia gospodarstwa

wspanialym biznesem, ci zaś,

stów opisujących Morszyn, jego

domowego, zabawki (od 1860 r.).

przynosila niezly dochód. Bez-

1866­1871. Swą dzialalność

którzy produkowali jakościo-

historię oraz unikatowe możli-

Po kolejnych kilku latach jest już

dzietna para prowadzila skrom-

skoncentrowal w sekcji bu-

wą ceglę, szybko bogacili się.

wości lecznicze, które posiada

wlaścicielem sklepu z instru-

ne życie, a wszystkie zarobione

Z czasem firmy budowlane two-

dowlanej rady miejskiej. Na ten

ten podkarpacki kurort.

mentami muzycznymi (1866),

pieniądze wkladala w kolejne

okres przypada jego zaintere-

rzyli budowniczy lub architek-

a następnie sklepu z bronią

interesy, a przede wszystkim

ci, aby skoncentrować w jed-

sowanie się nową dzialalnością

Balneologiczny

(1870), który mieścil się w gma-

w kupno nieruchomości.

­ po zlożeniu mandatu radnego

nych rękach nadzór nad calym

kurort istnieje już od

chu przy ul. Karola Ludwika 1.

W 1866 roku Bonifacy Stil-

zostaje wlaścicielem wielu nie-

procesem budowlanym. Często

Stąd widać, że Bonifacy mial

ler zostaje obrany na radnego

w cegielnie wkladano pieniądze

ruchomości we Lwowie: Ferdy-

póltorej wieku i stal

wspaniale rozeznanie kupiec-

m. Lwowa i staje się jednym ze

nandówki pod górą św. Jacka;

uzyskane z innych źródel. Tak

się kulminacją życia

kie i że dzialalność jego sklepów

100 rajców miejskich kadencji

bylo i z Bonifacym Stillerem.

Gibówki; Snopkowska 1 (ob. ten

dzialalności Bonifacego

Zawzięty i pragmatyczny han-

Stillera. Z czasem

dlowiec, szybko ocenil potencjal

jego zalożyciel zostal

zlóż pierwszorzędnej gliny na

zapomniany, więc

zakupionych terenach i wlasne

możliwości. Wobec tego zostal

warto przedstawić

jednym z zalożycieli nowego

życie i dzialalność

prężnego przedsiębiorstwa.

tego utalentowanego

W 1870 roku Stiller wszedl do

przedsiębiorcy,

Pierwszej spólki maszynowej

dobroczyńcy

produkcji cegly i wyrobów ce-

i filantropa.

glanych. Wśród jego akcjonariu-

szy byly wplywowe osoby: wla-

Bonifacy Jan Stiller urodzil

ściciele Galicyjskiego Zakladu

się w 1823 roku w miejsco-

Kredytowego Rolnictwa bracia

wości Pomorzany w pow. zlo-

Zygmunt i Mikolaj Romasz-

czowskim, należącym w róż-

kanowie, architekt Józef Engel

nych okresach do Radziwillów,

i inni. Malżeństwo Stillerów

Pruszyńskich, Potockich. Jego

wnioslo 5 z 8 części kapitalu po

ojciec Antoni Sztüller byl za-

6 tys. zl. jako terenów i budowli.

rządcą browaru należącego do

Cegielnia, która funkcjonowala

Erazma Pruszyńskiego i Ele-

przy ul. Snopkowskiej 1 i oko-

onory Joanny Balog.

licach, otrzymaly nazwę Stille-

Niewiadomo,  jakie  wy-

rówki. Leżala ona na poludnio-

ksztalcenie otrzymal Bonifacy

wych stokach góry św. Jacka

­ te dokumenty są nieznane. Po

i wybrano ją nieprzypadkowo.

ukończeniu slużby wojskowej

Góra św. Jacka o wysokości 320

MORSZYN, BUDYNEK KĄPIELOWY, 1927 R.