14

nr 15 (403) | 16­29.08.2022

Wspomnienia

www.kuriergalicyjski.com

Zmiany polityczne po 1991 roku i ich wplyw na sytuację religijną

w archidiecezji lwowskiej

Nominacja dotychczasowego administratora apostolskiego

w Lubaczowie biskupa Mariana Jaworskiego na metropolitę

archidiecezji lwowskiej (cz. 4)

stanislawowskiej.  Bp  Iwan

Margitycz ­ biskup pomocni-

MARIAN SKOWYRA

czy diecezji mukaczewsko-uż-

Pierwsza ustawa o wolności

gorodzkiej. Bp Josyf Holowacz

religijnej

­ biskup pomocniczy diecezji

mukaczewsko-użgorodzkiej. Bp

W nowej sytuacji spolecz-

Jan Martyniak, mianowany or-

no-religijnej na plaszczyźnie

dynariuszem przemyskim, któ-

państwowej 23 kwietnia 1991

ry od 1989 roku byl biskupem

roku przyjęto nową ustawę

pomocniczym prymasa Polski

,,O wolności religijnej i religij-

dla wiernych obrządku grec-

nych organizacji", regulującą

kokatolickiego mieszkających

stosunki państwowo-kościel-

w Polsce. Ponadto w Rzymie

ne. W następnych latach doko-

mieszkal kardynal Miroslaw

nano szeregu zmian i dopelnień

Iwan Lubacziwski, który w 1991

w powyższej ustawie (ostatnie

roku przybyl do Lwowa.

w grudniu 1996 roku) i w takiej

Warto przy tej okazji dodać,

formie obowiązuje do dnia dzi-

że Kościól greckokatolicki na

siejszego. Również przyjęta 28

terenie Ukrainy zacząl odra-

czerwca 1996 roku Konstytucja

dzać się wraz z przyjściem do

Ukrainy w punkcie 35 stanowi-

wladzy Michaila Gorbaczo-

la: ,,Każdy czlowiek ma prawo do

wa. Moskwa wówczas podję-

wolności światopoglądu i wy-

la rozmowy w sprawie udzia-

znania religijnego jakiejkolwiek

lu papieża w uroczystościach

religii, lub prawo nie wyznawać

Millenium Chrztu Rusi. Nie

żadnej; bez przeszkód celebro-

BP MARIAN JAWORSKI (OD PRAWEJ) I O. RAFAL KIERNICKI W CZASIE MSZY W KATEDRZE LWOWSKIEJ,

zakończyly się one jednak suk-

wać samodzielnie lub grupowo

1990 R.

cesem, gdyż papież domagal się

obrzędy religijne i obrzędy rytu-

obsadzając wakujące biskup-

światowej byly próby dzialal-

spotkania także z katolikami

alne, prowadzić dzialalność reli-

stwa  rzymskokatolickie  na

ności duszpasterskiej kaplanów

obrządku wschodniego, a ci po-

gijną. Realizowanie tego prawa

Ukrainie. Metropolitą lwow-

poza Zbruczem. Ale to się zmie-

zostawali ciągle jako nielegalni.

może być ograniczone prawem

skim obrządku lacińskiego zo-

nilo zależnie od losów wojny po-

Wówczas nastąpily waż-

jedynie w interesach ochrony

stal mianowany biskup Marian

między Związkiem Radzieckim

ne wydarzenia na Ukrainie,

porządku spolecznego, zdro-

Franciszek Jaworski, dotychcza-

a Niemcami. Rok 1945­1946

po tym jak dwaj tajni biskupi

wia i moralności spoleczeństwa

sowy administrator apostolski

naznaczony zostal repatriacją

uniccy Pawlo Wasylyk i Iwan

lub obrony praw i swobód in-

archidiecezji lwowskiej z sie-

ludności polskiej z terenów wlą-

Semedij ujawnili się i wystą-

nych ludzi". Również państwo-

dzibą w Lubaczowie, biskupem

czonych do Związku Radziec-

pili z publicznym apelem o lega-

wy prawodawca ustanawial,

w Kamieńcu Podolskim zostal ks.

kiego, a wraz z nią duszpasterzy

lizację swego Kościola. Wówczas

że ,,Kościól i religijne organiza-

Jan Olszański MIC (1919­2003),

wyjeżdżających ze swoimi pa-

grupa wiernych z Zachodniej

cje na Ukrainie są odlączone od

a w Żytomierzu ks. Jan Purwiń-

rafianami. Ordynariusz archi-

Ukrainy rozpoczęla strajk glo-

państwa, a szkola od Kościola.

ski (1934­2021).

diecezji lwowskiej arcybiskup

dowy w Moskwie, wspierając

Żadna religia nie może być wy-

Nie zostal mianowany or-

metropolita Eugeniusz Baziak,

dążenia do przywrócenia dzia-

znawana jako państwowa i jako

dynariusz dla diecezji luckiej,

biskup ordynariusz diecezji luc-

lalności Kościola greckokatolic-

obowiązująca".

KARDYNAL IWAN LUBACZIWSKIJ

gdyż do 1991 roku przetrwa-

kiej Zygmunt Szelążek ­ musieli

kiego, a przybyly do Moskwy 13

Od chwili promulgacji po-

wladze radzieckie Ukraińskie-

ly (ze 130 w 1933 roku) jedy-

opuścić swoje stolice biskupie,

czerwca 1988 roku kard. Agosti-

wyższego dokumentu, ze strony

go Kościola Katolickiego, któ-

nie dwie parafie, które zostaly

zlikwidowano kurie diecezjalne

no Casaroli (1914­1998) przeka-

większości Kościolów chrześci-

ry w czerwcu 1990 roku odbyl

wlączone de facto do archidie-

i seminaria duchowne. W 1991

zal Gorbaczowowi memorial Jana

jańskich zgloszono szereg za-

w Rzymie swój pierwszy od po-

cezji lwowskiej. Dla metropolity

roku tylko kilkunastu kaplanów

Pawla II, w którym papież postu-

strzeżeń. Z jednej strony promul-

nad 40 lat synod zwyczajny".

lwowskiego papież mianowal

­ przeważnie starszych ­ obslu-

lowal legalizację Kościola grec-

gowany dokument zmierzal do

Nominacje z 16 stycznia 1991

nadto dwóch biskupów pomoc-

giwalo wiernych w niewielu ko-

kokatolickiego w ZSRR.

ograniczenia wolności religijnej

roku odnośnie hierarchii Kościo-

niczych: o. Rafala Kiernickiego

ściolach, które nie byly pozamy-

Doszlo również do spotka-

oraz prawa należnego poszcze-

la greckokatolickiego dotyczy-

OFM Conv, proboszcza bazyliki

kane. Nie bylo żadnej prasy. Nie

nia kardynala z tajnymi unic-

gólnym wyznaniom, z drugiej

ly trzech ordynariuszy i siedmiu

metropolitalnej we Lwowie oraz

bylo żadnego kontaktu z odnową

kimi biskupami, a wiadomość

strony ­ nadawal prawo odpo-

biskupów pomocniczych, ponad-

ks. Marcjana Trofimiaka, pro-

życia religijnego po II Soborze

o tym rozszerzyla się po calej

wiedniej wykonawczej wladzy

to zostal mianowany biskup dla

boszcza w Krzemieńcu.

Watykańskim.

Ukrainie. Następnie 17 wrze-

państwowej do ingerowania

diecezji przemyskiej obrządku

O sytuacji, jaka panowala na

W ten stan rzeczy ­ w tę pu-

śnia 1988 roku we Lwowie mia-

w wewnętrzne sprawy Kościola.

greckokatolickiego.

tych terenach, tak pisal kard.

stynię życia kościelnego, wkro-

la miejsce wielka ukraińska de-

Również luki w prawie dopro-

Bp Wolodymyr Sterniuk, za-

Marian Jaworski w artyku-

czyl Kościól rzymskokatolic-

monstracja, której uczestnicy

wadzily do powstania na terenie

twierdzony zostal jako locum

le pt. ,,Kościól rzymskokatolic-

ki po 1991 roku ­ kiedy Ojciec

domagali się legalizacji Kościola

Ukrainy zwlaszcza na początku

tenens arcybiskupa większe-

ki w życiu niezależnej Ukrainy.

Święty Jan Pawel II odnowil-

greckokatolickiego. Ten postulat

lat 90. szeregu dotychczas nie-

go Lwowa dla Ukraińców, kar-

Zarys problematyki": ,,Zmiany

struktury diecezjalne, mianując

byl również promowany przez

znanych sekt, noszących na-

dynala Miroslawa Lubacziw-

polityczne najpierw wewnątrz

ordynariuszy dla archidiecezji

wplywowych ówczesnych dy-

wet znamiona totalitarne, które

skiego. Bp Sofron Dmyterko

Związku Radzieckiego za Gor-

lwowskiej, diecezji kamieniec-

sydentów ukraińskich.

dawaly udręczonym kryzysem

zatwierdzony jako ordynariusz

baczowa, a potem ogloszenie su-

ko-podolskiej,  żytomierskiej

Temat ten byl również oma-

Ukraińcom zludną nadzieję lep-

dla Stanislawowa. Bp Iwan Se-

werenności Ukrainy 24.08.1991

i administracji w Mukaczewie

wiany w czasie historycznego

szej przyszlości lub przeciwnie,

medij ­ ordynariusz Muka-

roku wyznaczają także cenzu-

na Zakarpaciu".

spotkania Gorbaczowa z papie-

wieścily zbliżający się koniec

czewa-Użgorodu. Bp Filemon

rę nowej egzystencji Kościola

żem Janem Pawlem II. Dopiero po

świata. Przykladem tego byla

Potwierdzenie nominacji

Kutczaba mianowany bisku-

rzymskokatolickiego na Ukra-

tym spotkaniu Rada ds. Religii

dzialalność tzw. Bialego Bractwa.

biskupów Kościola

pem pomocniczym archidie-

inie ­ jego rolę i zadania.

przy sowieckim rządzie wydala

Odnowienie struktur

greckokatolickiego

cezji lwowskiej. Myhajlo Sa-

Rok 1991 ­ w którym zosta-

komunikat nakazujący rejestro-

Kościola

Papież zatwierdzil także no-

bryha ­ mianowany biskupem

la proklamowana niezależność

wanie wspólnot greckokatolic-

rzymskokatolickiego

pomocniczym  archidiecezji

minacje na stolice biskupie dla

kich na identycznych zasadach

państwa Ukrainy wyznaczyl

W mozaice stosunków pań-

grekokatolików. Jak podawalo

lwowskiej. Bp Julian Woronow-

jak inne Kościoly chrześcijań-

sytuację, która byla zasadniczo

ski ­ biskup pomocniczy ar-

stwowo-religijnych oraz licz-

L`Osservatore Romano 2­3(1991),

skie, a jej widoczny znak na-

różna od tej, która byla do 1939

nych przemian spolecznych, 16

,,Decyzje ogloszone 16 stycz-

chidiecezji lwowskiej. Bp Irenej

stąpil 16 stycznia 1991 roku, po

roku, czy do roku 1945. Do 1939

stycznia 1991 roku papież Jan

nia staly się możliwe po przy-

Bilyk, mianowany biskupem

formalnym odnowieniu przez

roku Kościól rzymskokatolicki

pomocniczym diecezji stani-

Pawel II odnowil struktury Ko-

wróceniu oficjalnych stosun-

papieża Jana Pawla II struk-

na tych ziemiach istnial de fac-

ściolów katolickich: rzymskoka-

ków między Stolicą Apostolską

slawowskiej. Bp Pawlo Wasylyk

tur hierarchicznych Kościola

to w granicach Rzeczypospoli-

­ biskup pomocniczy diecezji

tolickiego i greckokatolickiego,

i ZSRR oraz po legalizacji przez

greckokatolickiego.

tej Polskiej. W okresie II wojny