15

nr 17 (405) | 16­29.09.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Legendy starego Stanislawowa

(59)

IWAN BONDAREW

Hitler kaput

Niewiele osób wie, że zanim

zwolniono Stanislawów od hi-

tlerowców, żolnierze Armii

Czerwonej najpierw zadzwonili

do nich.

26 lipca rozpoczęto atak na

miasto. Glówne sily stanowi-

li żolnierze 569 pulki strze-

leckiego, atakujący miasto od

poludnia. Gdy spojrzymy na

mapę, to teren ten odpowiada

okolicom dzisiejszego lotniska

i magazynów przy ul. Petlu-

ry. W tamtych czasach byly to

rozlegle pola. Dowódca pulku,

TELEFONISTA NIEMIECKI

podpulkownik Wasyl Fedo-

TABLICA PAMIĄTKOWA NA POCZĄTKU UL. DADUGINA

tow spisal później swe wspo-

slowiańskiego, ale zobaczyw-

­ W krótkim starciu wróg

mnienia w ,,W plomieniu walk".

szy wyryte slowa, krzyknąl:

zostal rozbity i zacząl się wyco-

itp. Wydawalo się, że życie

Wspomina on tam interesujący

,,Ach, ty bl..., i tu byl Hitler!".

w mieście powinno bylo za-

fywać. Żolnierze prześladowali

epizod.

Poczym rozbil w drobny mak

go. Nagle z okna wpól zniszczo-

mrzeć calkowicie, a ludność

­ Z niewielką grupą ofice-

tablicę swoją wierną PPSz-ą.

nego domu zaterkotal karabin

miejscowa ukryć się w piwni-

rów i żolnierzy posuwaliśmy się

maszynowy. Porażony kulą Da-

cach i tam czekać, kto zwycięży.

Jak zginąl Dadugin

przez wysokie zboże. Naszej pie-

dugin upadl na ziemię...

Niedawno zapoznalem się ze

choty nie bylo widać. Niespo-

Dzisiejsza ul. Konowalca

Niektórzy świadkowie mó-

wspomnieniami, które wywo-

dziewanie natknęliśmy się na

wcześniej nazywala się Dadu-

wią, że Dadugin chlapnąl okolo

laly u mnie wiele pytań. Mam

telefonistę z niemieckiego punk-

gina, który byl kapitanem i za-

trzech setek i bryczką ruszyl do

na myśli wspomnienia do-

tu dowodzenia artylerią. Śmier-

ataku na pozycje niemieckie.

Przed sowieckim szturmem

stępcą politycznym dowódcy

wódcy 841 pulku strzeleckiego

telnie przestraszony hitlerowiec

Od razu zostal zastrzelony.

na Stanislawów Niemcy umoc-

batalionu i zginąl przy wyzwa-

gwardii pulkownika Kruglako-

nie czynil oporu. Telefon urywal

nili miasto, urządzając wiele

laniu miasta w lipcu 1944 roku.

Co odbylo się naprawdę

wa. Jego oddzial bezpośrednio

stanowisk ogniowych. Jedno

się. Nasz lącznościowiec powoli

We wspomnieniach świad-

w tych lipcowych dniach? W la-

wyzwalal miasto. Pulkownik

z nich mieścilo się na drugim

podniósl sluchawkę i, nie rozu-

ków różnie opisywana jest jego

tach 1960. w naszym Instytu-

pisze o atakach, kontratakach,

miejąc, co mówią z tamtej strony,

cie Pedagogicznym studiowala

piętrze gmachu, gdzie dziś mie-

śmierć. Dowódca pulku Wasyl

o ostrzale artyleryjskim i o licz-

córka kpt. Dadugina, która prze-

ści się redakcja gazety ,,Galicja".

dobitnie powiedzial:

Fedotow pisze:

nych ofiarach po obu walczą-

niosla się do Iwano-Frankiwska

Stamtąd przestrzeliwana byla

­ Zawiązaly się walki o każ-

cych stronach. Wspomina jak

Czy nie rozumiecie,

cala ulica Zosina Wola (ob. Kono-

dy budynek, o każdą ulicę. Seria

z Rosji. Studiowala na rosyjskiej

okolo pólnocy 27 lipca walki

panowie oficerowie?

walca). Zaznając ciężkich strat,

z karabinu maszynowego pora-

filologii. Historyk Bogdan Ha-

w mieście ustaly:

zila bohatera-komunistę Pawla

wryliw wypytywal dziewczynę

Armia Czerwona zalegla. Oficer

Powiem wam po

Nasze bataliony,

o okoliczności śmierci jej ojca.

polityczny dowiedziawszy się

Dadugina...

niemiecku: Hitler kaput!

atakujące z różnych

Przekazala opowieść jego towa-

o wstrzymaniu ataku rzucil się

Natomiast pulkownik Smol-

rzyszy broni.

do żolnierzy. Aby przyspieszyć

ny wspomina:

Pulk Fedotowa wdarl się do

stron miasta, spotkaly

dojazd ruszyl do żolnierzy fak-

Stanislawowa i jego dowód-

się w okolicach browaru.

tycznie bryczką, ale pozostawil

cę wyznaczono na pierwszego

Pracownicy zakladu

ją poza polem ostrzalu. W czasie

wojskowego komendanta mia-

wyszli nam naprzeciw,

ataku ktoś musi stanąć pierw-

sta. Już po wojnie Wasyl Fedo-

witali serdecznie

szy i z krzykiem ,,Hurra!" rzu-

tow zostal honorowym obywa-

i częstowali piwem.

cić się na wroga ­ dalej dziala

telem miasta.

już instynkt. Tym pierwszym

Okazuje się, że wojna-

Tu mieszkal Hitler

byl kpt. Dudugin. Jego pierw-

wojną, a browar

Jednym z narodowych bo-

szego skosila seria, ale pode-

pracowal pelną mocą i to

rwal żolnierzy, którzy wpadli

haterów Polski jest Agaton

na trzy zmiany.

do budynku i uciszyli karabin

Giller (1831­1887). W mlodo-

­ Piwo musi być!

maszynowy.

ści zeslano go na Syberię, a po

powrocie stanąl na czele an-

Piwo dla zwycięzców

Żywa woda

tyaustriackiego powstania, po

którego upadku wyjechal na

Podczas lektury wspomnień

Na malowniczym brzegu

emigrację. W 1884 roku za-

weteranów o szturmie Sta-

miejskiego jeziora stoi niewiel-

mieszkal w Stanislawowie.

nislawowa stają przed oczy-

ki pawilon, przypominający

Pan Giller wlączyl się czynnie

ma krwawe ataki i kontrataki,

trochę chińską pagodę. Bije tu

w życie spoleczności miasta

wybuchy pocisków, ogień bro-

źródlo, którego woda, jak się

i niebawem zostal zalożycie-

ni automatycznej, jęki rannych

uważa, ma wlaściwości lecz-

ALTANKA NAD BRZEGIEM MIEJSKIEGO JEZIORA

lem, wydawcą i pierwszym re-

nicze i jest ekologicznie czysta,

daktorem naczelnym ,,Kuriera

dlatego można zobaczyć tam

Stanislawowskiego".

co dnia ludzi z wiadrami i bu-

Mieszkal u swej siostry przy

telkami, kanistrami i innymi

ob. ul. Iwana Franki, w budynku

naczyniami. Źródlo wyplywa

przypominającym szopę (póź-

z góry, na której leży plac spor-

niej na tym miejscu wzniesiono

towy Wojskowego Towarzy-

lewe skrzydlo szpitala). Po jego

stwa Sportowego.

śmierci wdzięczni mieszkańcy

Otóż, jeżeli wierzyć slo-

miasta wmurowali tam tabli-

wom starszych mieszkańców,

cę pamiątkową z tradycyjnym

na tym wlaśnie wzgórzu byla

napisem gloszącym, że w tym

wspólna mogila żolnierzy nie-

miejscu w takich i takich latach

mieckich, poleglych przy obro-

mieszkal wybitny syn narodu

nie Stanislawowa. Dokumen-

polskiego Agaton Giller.

talnego potwierdzenia nie ma,

Przy wyzwoleniu miasta

ale najbardziej zaciekle walki

w lipcu 1944 roku grupa so-

w lipcu 1944 roku toczyly się

wieckich żolnierzy przecho-

wlaśnie w okolicy parku.

dzila ul. Franki. Jeden z nich

Mój znajomy twierdzi, że

zaparzona tą wodą herbata jest

zauważyl tablicę. Podszedl do

bardzo smaczna. Myślę, że i ro-

kamienicy. Nie znal polskiego

sól na niej by się udal.

ani historii bratniego narodu

PANORAMA UL. KAMIŃSKIEGO