24

nr 17 (405) | 16­29.09.2022

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

Ród Kossaków i Stanislawów (cz. 2)

Kontynuujemy naszą

opowieść o rodzinie

malarzy Kossaków,

której losy w pewnym

stopniu powiązane byly

z Pokuciem.

IWAN BONDAREW

Artystyczne talenty

porucznika kawalerii

Dzielo  Juliusza  Kossaka

kontynuowal jego syn Woj-

,,POGOŃ 6 PULKU ULANÓW ZA BOLSZEWIKAMI", JERZY KOSSAK

ciech (1856­1942), który też

byl batalistą. Jego ulubionym

okresem historii byly wojny

KAROL KOSSAK

napoleońskie. Znawcy sztu-

ki bardzo przychylnie wypo-

Jaroslaw Lukawiecki, Mychaj-

wiadają się o Kossaku mlod-

lo Zorij i mój ojciec Lew Baran.

szym, ale jednak swego ojca nie

Chociaż byli wtedy bardziej

PORUCZNIK JERZY KOSSAK

prześcignąl.

dekoratorami, a nie artystami.

Pochlonięty życiem Hu-

Jako artysta Kossak byl do ni-

Przedstawicielem

culów, stale malowal ich posta-

czego ­ najlepiej udawaly mu

trzeciego pokolenia

cie, utworzyl znany cykl ,,Hu-

się hasla ­ wspomina Wolody-

culi w drodze". Znawcy sztuki

myr Baran.

artystycznej dynastii

określili go jako ,,malarza Hu-

Wasyl Dutka twierdzi, że

byl jedyny syn

culszczyzny". Oprócz tego ma-

jedną z prac Karola Kossaka

Wojciecha, Jerzy

lowal ulanów (jakże by bez

można bylo oglądać w Gmachu

(1886-1955), który też

nich?), polowania i scenki ro-

oficerów w Iwano-Frankiw-

tradycyjnie malowal

dzajowe z życia wiejskiego.

sku jeszcze w latach 1980. Gdy

konie, a mial ku temu

W 1933 roku artyści pol-

Gmach zakończyl swe istnie-

scy w Stanislawowie zaloży-

nie, obrazu już tam nie bylo.

wszelkie podstawy.

li towarzystwo artystyczne

Dzięki tej pracy Karol przez

,,JEŹDZIEC", AKWARELA Z KOLEKCJI MUZEUM SZTUKI PRZYKARPACIA

W czasie I wojny światowej

,,Orion", wśród którego czlon-

dlugi czas mieszkal w Stanisla-

Jerzy Kossak walczyl na fron-

ków znalazl się również Ka-

popiersie Stalina ze wspania-

,,Czerwonoarmiści na posto-

wowie, ale kontaktów z Tata-

cie wloskim w stopniu porucz-

rol Kossak. ,,Orionowcy" regu-

lymi wąsami. Czekista aż zdjąl

ju", czy ,,Dziewczę rozmawia

rowem nie urywal. Gdy w 1941

nika pulku ulanów armii Au-

larnie wystawiali swoje prace

czapkę, przeprosil gospodarza

z żolnierzem-pogranicznikiem".

r. przyszli Niemcy, też chcieli

stro-Węgier. Po wojnie szybko

na sprzedaż. Wprawdzie, jak

i zostawil go w spokoju. Biedak

Gdy w 1940 roku w Stanislawo-

odebrać mu willę. Wedlug ro-

stal się popularnym batalistą.

twierdzą świadkowie, rzadko

nawet nie domyślal się, że po-

wie powstala spóldzielnia mala-

dzinnych przekazów, gdy ofi-

Obok prac historycznych two-

znajdywali kupców.

mylil ,,wodza światowego pro-

rzy ,,Radziecka sztuka", to na jej

cer niemiecki obejrzal akwa-

rzyl obrazy najnowszej historii

Artysta z Kosowa, Wasyl

letariatu" z... dziadkiem artysty,

przewodniczącego mianowa-

rele na ścianach, powiedzial:

walk Rzeczypospolitej ­ życie

Dutka, badający życie Karola

slynnym Juliuszem Kossakiem.

no towarzysza Kossaka. Mie-

,,Widzę, że jest pan malarzem.

codzienne Legionów, porażka

Kossaka, przekazal wspomnie-

Z pewnością jest to tylko ro-

ścila się ona w niewielkiej willi

Nasz führer też jest malarzem,

armii Tuchaczewskiego, wal-

nia jego córki. Gdy do Galicji

dzinna legenda, ale ,,pan" Ka-

w miejscu obecnego placu przed

dlatego cenimy ludzi sztuki

ki z Budionnym pod Lwowem

przyszli sowieci, chcieli wy-

rol zrozumial jej sens i szybko

hotelem ,,Nadija".

i nie skrzywdzimy pana". Swe

w 1920 r. Często bohaterami

siedlić rodzinę artysty i urzą-

stal się ,,towarzyszem" Karo-

Znawca sztuki Wolodymyr

obrazy z czerwonoarmistami

jego dziel byli ulani. Na przy-

dzić w jego domu obóz pio-

lem. Od tej chwili tworzy takie

Baran określa Karola Kossaka

na ten czas Karol zdążyl chyba

klad: ,,Pogoń 6 Pulku ulanów

nerski. Raptem oficer NKWD

dziela, jak ,,Spotkanie Armii

niezbyt pochlebnie jako ,,czlon-

schować.

za bolszewikami". Interesujące,

zobaczyl na biurku artysty

Czerwonej na Huculszczyźnie",

ka KPZU" (Komunistycznej

W 1943 r. ktoś podpalil tata-

że w okresie międzywojennym

Partii Zachodniej Ukrainy).

rowską willę i w ogniu zginęly

ten pulk stacjonowal w Stani-

­ Siedzial on w polskim

wszystkie prace artysty. Ro-

slawowie w koszarach przy ul.

więzieniu, ale jego widok bu-

dzina przeniosla się do Stani-

Gwardii Narodowej, noszącej

dzil wielkie wątpliwości, czy

slawowa, a w 1944 r., gdy front

wówczas nazwę Legionów.

otrzymal wyrok za politykę.

zbliżal się do miasta, postano-

W Muzeum sztuki Przykar-

Wysoki, chudy, o sposobie za-

wila wyjechać do Polski. Gdy

pacia są dwie niewielkie prace

chowania przestępcy, któremu

pociąg ruszyl, nagle zatrzymali

(34x25,5 cm) Jerzego Kossaka

do pelnego wizerunku brako-

go Niemcy, zabrali wszystkich

­ ,,Jeździec" i ,,Ulan", powstale

walo tatuażu na czole. Kossak

mężczyzn i dokądś ich popro-

w 1930 roku. Pierwsza przed-

mieszkal na poddaszu, pil nie-

wadzili. Po dwóch dniach bar-

stawia oficera z okresu napole-

milosiernie i bral lapówki od

dzo wychudzony, z krwawymi

ońskiego, druga ­ ulana Wojska

malarzy za przydzielanie im

pęcherzami na rękach, Karol

Polskiego z okresu międzywo-

oficjalnych zamówień. Sklad

dolączyl do rodziny. Okazuje

jennego. W 1981 r. obie akware-

spóldzielni można bylo nazwać

się, że Niemcy zmusili pasaże-

le zostaly tu przekazane z Mu-

gwiezdnym. Jej czlonkami byli

rów pociągu kopać okopy dla

zeum krajoznawczego. Jak tam

Osyp Sorochtej, Emil Dubrawa,

obrony przed czerwonymi.

się znalazly ­ na razie nie udalo

się ustalić.

Malarz Huculszczyzny

Jerzy Kossak mial dwie córki,

dlatego slynne tradycje rodziny

przedlużyl jego stryjeczny brat,

Karol Kossak (1896­1975), syn

Stefana.

Jeżeli jego zaslużeni krewni

czasem odwiedzali Przykar-

pacie, to Karol przez dluższy

czas mieszkal na Huculsz-

czyźnie. W mlodości uczyl się

u swego wuja Wojciecha, po-

tem ­ I wojna światowa, front,

ciężka kontuzja, demobiliza-

cja. Przez jakiś czas miesz-

kal we Lwowie, a w 1934 roku

przeniósl się do Tatarowa,

gdzie mial willę.

,,ULAN", AKWARELA Z KOLEKCJI MUZEUM SZTUKI PRZYKARPACIA

,,HUCULI W DRODZE", JEDNA Z PRAC Z CYKLU KAROLA KOSSAKA