29

nr 17 (405) | 16­29.09.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

ludwisarni Zygmunta Mozera

W pendentywach Carl Jobst

w roku 1855.

namalowal wielkie medaliony

Perspektywiczny portal wej-

z przedstawieniami ewange-

ścia do świątyni flankowany

listów z ich symbolami, czy-

kolumnami wzbogaca stylowa

li św. Mateusza z aniolem, św.

mozaika przedstawiająca pól-

Lukasza z bykiem, św. Marka

postać Chrystusa blogoslawią-

z lwem i św. Jana z orlem. Obok

cego w otoczeniu bizantyzują-

każdej postaci znajdują się in-

cego ornamentu i z wersetem

skrypcje w języku cerkiewno-

z Ewangelii (Mt 11, 28) w języku

slowiańskim z imionami świę-

cerkiewnoslowiańskim. Na wy-

tych. Wolną przestrzeń czaszy

sokim poziomie artystycznym

kopuly wypelnia wielobarw-

mozaikę w 1900 roku wyko-

na polichromia ornamentalna,

nala firma ,,Tiroler Glasmalerei

a pendentywy ­ tlo zlote ze zlo-

und Mosaik Anstalt" w Inns-

tymi gwiazdami. Wlaśnie w tle

brucku (Austria). Ta mozaika

zlotym przedstawiono postacie

stala się jedną z pierwszych

ewangelistów.

realizacji dzialu mozaikowe-

W absydzie za oltarzem glów-

go zaslużonej firmy tyrolskiej

nym znajduje się wielofigurowa

z Innsbrucku. Komitet para-

kompozycja, która przedstawia

fialny i architekt Gustaw Sachs

,,Hold Trzech Króli". Centralną

początkowo planowali umiesz-

postacią polichromii jest Matka

czenie w supraporcie portalu

Boska, która trzyma przed sobą

postać patrona świątyni, jednak

malego Jezusa. Dookola ­ barw-

sprawa wezwania cerkwi przez

ne figury wschodnich mędrców

pewien czas nie byla zatwier-

i pastuszków.

dzona przez wladze (wybierano

Część wyposażenia cerkwi

między patronatem św. Jerzego

zostala wykonana przez lwow-

PLEBANIA ­ SIEDZIBA ARCYBISKUPA

i Trójcy Świętej). Dlatego posta-

skie firmy i miejscowych arty-

nowiono wybrać postać Chry-

W latach 80. XX wieku w okna

W czaszy kopuly centralnej

,,prazniczków"  usytuowane

stów. Kamienny oltarz glówny

stusa blogoslawiącego, aby nie

nawy podczas konserwacji wi-

artysta namalowal wielki me-

są po sześć z każdej strony na

zostal wykuty w firmie kamie-

dalion z pólpostacią Chrystusa

traży witrażysta Igor Szwec

przeciągać czasu zlożenia za-

dwóch poziomach. W rzędzie

niarskiej Ludwika Tyrowicza.

Pantokratora, otoczony deko-

mówienia. Krajoznawca Pawel

wykonal dwie wstawki figural-

apostolskim postacie aposto-

Szaty i naczynia liturgiczne

Grankin w referacie wyglo-

ne. Jedna przedstawia św. Jerze-

racją ornamentalną i cytatem

lów przedstawiono parami,

zamówiono u Michala Dymeta,

z Ewangelii w języku cer-

szonym na konferencji Stowa-

go (Georgija), druga ­ św. Helenę.

podobnie proroków nad nimi,

wlaściciela ,,skladu i sklepu to-

kiewnoslowiańskim.  Chry-

rzyszenia ,,Ars Vitrea Polona"

W ośmiu pólkoliście zamknię-

tradycyjnie w ksztalcie pólpo-

warów galanteryjnych i norym-

w 2011 roku we Wroclawiu za-

tych oknach kopuly znajdują się

stus blogoslawi wiernych i ten

staci w medalionach. Central-

bersko-drobiazgowych i wyro-

uważyl, że ,,zlote tlo, księga w le-

witraże ornamentalne, zlożone

fresk widać z każdego miejsca

ne miejsce w rzędzie apostol-

bów kościelnych". Większość

w świątyni. Dookola skrzy-

każdy z czterech jednakowych

wej ręce Chrystusa z wersetem

skim zajmuje monumentalny

towarów z jego sklepu pocho-

dlate Anioly, zwane chórami

z Ewangelii w języku cerkiew-

medalionów z równoramien-

obraz Chrystusa Pantokratora

dzila z produkcji firm tyrolskich

noslowiańskim i bizantyzujący

nymi krzyżami greckimi, oto-

Porządku, zajmujący się reali-

na tronie, trzymającego w le-

lub bawarskich. Warsztat sto-

czone wspólną szeroką bordiurą

zacją planu Bożej Opatrzności,

ornament w otoku kompozycji

wej ręce ewangeliarz, a prawą

larski braci Franciszka i Józefa

pośrednicy w dzialaniach laski

nawiązują do tradycji prawo-

wykonaną z elementów geo-

blogoslawiącego. Nad nim go-

Wczelaków (ul. Lyczakowska

slawnej, a figura Chrystusa po-

metrycznych, stylizowanych

Bożej. Niżej znajduje się osiem

lębica Ducha Świętego, jeszcze

27) wykonal wszystkie prace

okien wypelnionych witraża-

traktowana zostala raczej aka-

kwiatów i liści akantu. Zlociste

wyżej ikona Boga Ojca, ekspre-

stolarskie w świątyni i na ple-

mi, a między oknami osiem po-

krzyże w medalionach otoczo-

demicko". Jaskrawa czerwień

sywna, w rozwiewających się

banii. Ślusarz Jan Stankiewicz

staci proroków Starego Testa-

plaszcza Chrystusa i zloto nim-

no stylizowanym ornamentem

szatach. Ikonostas jest zwień-

dostarczyl kraty okienne, kute

ogrodzenie parceli i wyko-

mentu i praojców, mianowicie

bu efektownie wyróżniają się na

roślinnym. W ogólnej kolory-

czony wielkim równoramien-

nal inne prace ślusarskie. Piece

Izajasza, Jeremiasza, Ezechie-

styce witraży dominują kolo-

niebieskim tle mozaiki. Nie jest

nym greckim zloconym krzy-

kaflowe do plebanii zamówio-

la, Daniela, Abrahama, Izaaka,

znane nazwisko autora mozaiki,

ry żólto-brązowe w tle bialym,

żem z Ukrzyżowaniem. Obok

Mojżesza i Jakuba. Tambur ko-

no w firmie Franciszka Kubina.

co jak najbardziej koresponduje

raczej byl to ktoś z artystów ma-

na osobnych kolumienkach

puly zdobią medaliony z pól-

Malarz Franciszek Mucha wy-

larzy wspólpracujących z tyrol-

z bogatym zloceniem ikonosta-

namalowane są postacie Matki

postaciami proroków mniej-

konal malowidla dekoracyj-

su i malowidel ściennych.

ską firmą.

Boskiej i św. Jana Apostola.

ne w budynku plebanii. Pięć

szych. Umieszczenie postaci

Wykonanie ikonostasu Gu-

Jest pewne, że firmę ,,Tiroler

Ikonostas oddzielono

krzyży na kopuly świątyni za-

proroków symbolizuje ich rolę

Glasmalerei und Mosaik An-

staw Sachs zlecil wiedeńskie-

od nawy misternie kutą

jako pośredników między Bo-

mówiono u ślusarza Franciszka

mu malarzowi Fryderykowi

stalt" wybral i zlożyl jej zamó-

giem a ludźmi i ich miejsce

Rybotyckiego. Ulożono jednoli-

von Schillerowi, a drewnianą

wienie projektant lwowskiej

pozloconą metalową

w historii odkupienia ludz-

tą posadzkę ceramiczną w kolo-

strukturę, plaskorzeźby, or-

świątyni architekt Gustaw

balustradą. Przed

kości jako heroldów przyjścia

rach beżowych ze stylizowany-

namentykę, pilastry, ramy ob-

Sachs. On również wybieral

ikonostasem zawieszono

Mesjasza.

mi wzorami ornamentalnymi.

razów, carskie wrota ­ Carlo-

artystów wykonawców ikono-

monumentalny zlocony

wi Vormundowi, rzeźbiarzowi

stasu i dekoracji wnętrz cerkwi

brązowy świecznik,

również z Wiednia. Ikonostas

i plebanii.

dzielo wysokiej klasy

podzielono na cztery kondy-

artystycznej. Wartość

Witryna literacka

Niewielką i kameralną

gnacje. Carskie wrota, plasko-

budowy i malowania

przestrzeń

rzeźbiony ornament i ramy

ikonostasu wynosila

obrazów obficie pozlocono.

cerkwi zdobi

9690 koron.

wokaliza

w Norwegii

Carskie wrota ozdobiono me-

wielokondygnacyjny

staliśmy pod dębem w czasie

dalionami z postaciami czte-

ikonostas z carskimi

pamięci Jacka Chwedczuka

burzy

Projekt monumentalnej po-

rech Ewangelistów i sceną

wrotami i drzwiami

(syn dyrektora Opery Baltyckiej

calą noc

lichromii świątyni na zamó-

Zwiastowania NMP. W dol-

diakońskimi.

bratanek rektora Akademii

pioruny bily w niego

wienie architekta Gustawa

nej kondygnacji obok carskich

Po bokach niedużej

Muzycznej w Krakowie)

lecialy iskry drzazgi konary

Sachsa wykonal wiedeński ar-

wrót umieszczono najważniej-

odlupywaly się od pnia

tysta malarz Carl Jobst (1835­

sze obrazy, mianowicie Zba-

nawy znajdują się

często

1907). On również w 1902 roku

wiciela z Ewangelią i Matki

kolumny które

u schylku nocy

śpiewaleś mi wokalizę

przybyl do Lwowa i do paź-

Boskiej z Chrystusem Emanu-

podtrzymują boczne

gdzieś przed brzaskiem

Sergiusza Rachmaninowa

dziernika skończyl wszystkie

elem. Obok diakońskich drzwi

galerie, czyli chór

ty ją lubileś

a może to bylo już o świcie

prace w cerkwi. W rezultacie

­ obrazy św. Georgija (św. Je-

muzyczny.

ja lubię nadal

powiedzialeś

powstala jednolita polichromia

rzego) i św. Mikolaja. Wszyst-

przeżyliśmy to

twój ojciec dyrygowal ją

wysokiej klasy artystycznej,

kie cztery ikony wykonano

to przeżyjemy i wieczność

na koncertach

Niewielkie kanciaste okna

zharmonizowana z architek-

w tradycji wschodniej, ale po-

wujek gral na organach

w nawie, również okna nad

turą świątyni, ikonostasem

traktowano raczej akademicko

nie pomylileś się dużo

i witrażami. Malarz starannie,

chórem i w centralnej kopu-

i podkreślono monumentalnie,

teraz milczysz

zaledwie

le wypelniono witrażami, które

a nawet skrupulatnie obmy-

zwracając szczególną uwagę na

o jedno życie

ojciec nie trzyma w ręku batuty

Gustaw Sachs zamówil w pra-

ślil program ikonograficzny

bogactwo szat, jaskrawe kolory

zaledwie o jedną ostateczność

wujek nie jest rektorem

cowni insbruckiej ,,Tiroler Gla-

polichromii, która wypelnia

i zlocenia.

nie gra

smalerei und Mosaik Anstalt".

centralną kopulę, pendentywy,

Nad carskimi wrotami wy-

żyją w nieskończoności nocy

ściany boczne i absydę za olta-

Glównym elementem rysunku

różnia się wśród tzw. ,,pra-

JERZY MARCINIAK

i dnia

witraży w nawie i nad chórem

rzem i sklada się z medalionów

zniczków" (12 wielkich świąt

LUND, 2022.08.04

proroków, świętych pańskich,

są powtarzające się rozety or-

ulożonych w porządku roku

śpiewam sam

namentalne, ozdobione bordiurą

scen figuralnych z Ewangelii

liturgicznego) obraz ,,Ostat-

w tonacji smutku

ze stylizowanych liści akantu.

i dekoracji ornamentalnej.

nia wieczerza". Inne ikony