5

nr 18 (406) | 30.09.­17.10.2022

Wydarzenia

www.kuriergalicyjski.com

Michal Dejnega: W swoich pracach opowiadam to,

co przeżywam od początku wojny

Spacerując od parku im. Tarasa

Od początku wojny Ukraińcy sta-

Szewczenki w stronę centrum

li się wobec siebie jak bracia, uwi-

dawnego Stanislawowa, można

docznil się wielki patriotyzm po-

zobaczyć wiele pięknych

czynając od dzieci i mlodzieży aż

przedwojennych kamienic.

do tej babci i dziadka, którzy swoje

W jednej z nich znajduje

ostatnie pieniądze oddają na potrze-

się pracownia Michala

by wojska. Teraz każdy pyta jeden

Dejnegi, artysty-plastyka

drugiego, czym może pomóc. I to jest

z Iwano-Frankiwska. Jest on

najcenniejsze.

zarazem bylym wieloletnim

Bylo przykro, kiedy przybywają-

dyrektorem Muzeum Sztuki

cy do miasta uchodźcy rozmawiali

Przykarpacia (znajdującym się

wylącznie po rosyjsku. Nie moglem

w budynku dawnej kolegiaty

tego pojąć. Wobec calego zla, które

pw. Najświętszej Maryi Panny)

Rosja popelnia teraz na Ukrainie ­

oraz bylym wicedyrektorem

nadal rozmawiać po rosyjsku. Uwa-

Palacu Potockich w dawnym

żam za wstyd, że ktoś, kto cale życie

Stanislawowie. W pracowni

mieszka na Ukrainie, nie potra-

pana Michala znajduje się wiele

fi powiedzieć slowa po ukraińsku.

kolorowych, ukazujących

Podoba mi się w Polsce, że każdy

radość życia obrazów.

obywatel może powiedzieć: jestem

W rozmowie MICHAL

Polakiem. Przed wojną nie każdy

DEJNEGA opowiedzial jak po

obywatel Ukrainy mógl powiedzieć,

wybuchu pelnowymiarowej

że jest Ukraińcem.

wojny zmienilo się życie

Obecnie w mieście nie ma tego cha-

w Iwano-Frankiwsku, oraz

osu, który byl w końcu lutego. Ro-

wojny na Ukrainie. Oto jeden z obra-

Po trzech dniach zrozumialem, że

W pierwszych dniach wojny przy-

jak twórczość pomaga

zumiemy, że wojna nie skończy się

zów, namalowany po wybuchu wojny.

trzeba coś robić, w jakiś sposób po-

chodzilem tutaj, do swojej pracowni,

przeżywać te trudne czasy.

jutro, pojutrze. I każdy stara odna-

W centralnej części kompozycji stoi

magać. Pomagaliśmy naszym przy-

siadalem i nie moglem nic robić. Jed-

Rozmawiala z nim KARINA

leźć się w nowej rzeczywistości.

nak później zrozumialem, że trzeba

zagubiony chlopak, a po obydwie stro-

jaciolom ze wschodniej Ukrainy. Do

WYSOCZAŃSKA.

Gdyby nie pomoc naszych sąsiadów

ny od niego ­ anioly, które trzymają go

Stanislawowa przyjechala dyrektor

pomagać. Uczestniczylem w aukcjach

z Polski, byloby jeszcze trudniej,

za rękę i jak gdyby mówią: ,,Nie bój

Muzeum Sztuki z Czernichowa wraz

charytatywnych, które zbieraly kosz-

To wlaśnie tutaj, nieopodal

zwlaszcza osobom starszym. Mają

się dziecko, wszystko będzie dobrze".

z dziećmi i wnukami. Po kilku dniach

ty dla naszych żolnierzy. Moje obrazy

rynku dawnego Stanislawowa,

male emerytury, a ceny wzrosly.

Rosja zawsze byla czerwona, nawet

pojechali dalej do Polski. Na Ukrainie

byly na aukcji w Kolomyi, siedem ob-

powstają Pana obrazy?

Kiedy widzę babcię, która idzie uli-

razów we Wloszech. Pomagalem każ-

Związek Radziecki. Więc w glębi po-

musieli jednak zostawić tatę synowej.

Tak. Jest to miejsce, gdzie mogę być

cą, dźwigając caly ciężar świata ­

demu, komu moglem pomóc. Pelniąc

wstaje czerwona postać, która zalewa

Musi poddawać się dializie i powie-

sam ze sobą i z tą muzą, która przyla-

jest to najtrudniejsze. Tacy jak one

jakieś dobre dziela nie czujemy się

krwią wszystko dookola, i tę zieleń,

dzial, że chce umierać na Ukrainie, że

tuje do mnie. Wtedy zaczyna się pro-

już w dzieciństwie doświadczyli

zagubieni, lecz pożyteczni, komuś po-

i ludzi. W lewym górnym rogu jest na-

nie wyjedzie stąd. To bylo pożegnanie

ces twórczy. Kiedyś zajmowalem się

okropności wojny i teraz, w tak po-

malowany pocalunek Judasza. Jest on

bolesne, ze lzami w oczach. Wtedy zo-

trzebni i to jest najważniejsze.

gobelinami. Skończylem Lwowską

ważnym wieku, znów przeżywają to

też symboliczny. Rosja zawsze mówi-

baczyliśmy, że ta wojna toczy się nie

Czy obecne wydarzenia na

Akademię Sztuk Pięknych. Potem

samo. To najbardziej boli.

la, że jesteśmy braćmi. Teraz widzimy,

tylko na wschodzie, ale też u nas, na

Ukrainie zmienily styl Pana

bylem 15 lat dyrektorem Muzeum

Ludzie są teraz bardziej skupieni, ale

jak ten brat pocalowal brata. W sztuce,

zachodniej Ukrainie.

twórczości?

Sztuki Przykarpacia. Gobeliny to

nie są obojętni wobec innych. Space-

w każdym obrazie jest glębszy sens.

Później zobaczylem te okropne ko-

dość żmudna praca, potrzebują dużo

rując ulicami miasta, patrzę na każ-

Trzeba być gotowym, by go zrozumieć.

lejki na granicy. Zawsze mówię, że

Moja twórczość zawsze byla kolorowa.

czasu. Więc zacząlem malować.

dego i myślę sobie: co on przeżywa

Kocham życie i ono też mnie kocha.

W tych pracach jest moja filozofia, jak

historia Ukrainy i Polski byla róż-

Wkrótce zrozumialem, że malarstwo

w tej chwili. Czasem mlodzież w mie-

spostrzegam świat, w którym dziś

na. Jednak to, co dzieje się teraz, jak

Chcialem, by moja radość byla obecna

jest mi bliższe. To dlugi proces, za-

ście cieszy się, ma jeszcze w sobie

również w mojej sztuce. Teraz jednak

żyjemy.

koledzy i nawet nieznajomi ludzie

nim powstanie gotowy obraz. Czasem

radość. Jednak starsi ludzie, którzy

z Polski pomagają i przyjmują u siebie

widzę, że od początku wojny powstają

Jak Pan wspomina pierwsze dni

maluję, szkicuję, a potem widzę, że coś

wiedzą, co znaczy wojna, idą na-

obrazy raczej smutne. Chcialem na-

w domach uciekinierów, to napraw-

wojny na Ukrainie?

trzeba zmienić i zaczynam od nowa.

malować kwiaty i widzę, że nie ma już

prawdę smutni, zagubieni. Ale Stani-

dę w glowie się nie mieści. Wtedy się

Nie dziwie się, że Leonardo da Vinci

slawów wciąż żyje.

w nich tyle radości, że już zakradl się

Początkowa faza wojny zalamala

widzi, że największą wartością w ży-

swoją ,,Madonnę" malowal 20 lat.

chyba każdego. Nasi rodzice, pra-

ciu są ludzie, koledzy i przyjaciele,

smutek. Życie jest trudne, ale też pięk-

Dziękuję Panu za rozmowę

babcie przeżyli wojnę. Pamiętam, jak

którzy zawsze są gotowi zrozumieć

ne. Trzeba potrafić je kochać.

Jakie motywy dominują w Pana

i życzę, żeby tak oczekiwa-

opowiadali o tych czasach. Wówczas

i pomóc.

twórczości?

Jak zmienilo się życie miesz-

ny przez nas wszystkich pokój

myślalem sobie, że w moim życiu

i radość znów powrócily na uli-

kańców dawnego Stanisla-

To wlaśnie twórczość poma-

Maluję portrety, krajobrazy, abstrak-

nigdy nic takiego się nie powtórzy.

ce dawnego Stanislawowa i ca-

ga Panu przeżywać te trudne

wowa po wybuchu wojny na

cje. Teraz w swoich pracach opowia-

I nagle takie zalamanie ­ zaczęla się

lej Ukrainy.

Ukrainie?

czasy?

dam to, co przeżywam od początku

wojna.

Dawny Stanislawów w czasie wojny na Ukrainie

Mieszkańcom dawnego

Ukrainy. ­ Poznalam ludzi ze

Polaków wyjechalo z miasta,

Stanislawowa slowo ,,wojna"

Wschodu. Znam dziewczynkę

a ci, co zostali ­ nie tracą na-

kojarzylo się z okropnymi

z Doniecka i chlopaka z Ma-

dziei na lepsze jutro.

historiami z dzieciństwa,

riupola. Rozmawialam z nimi.

­ Mlodzież w mieście cza-

które opowiadali im ich

Po prostu serce pęka, kiedy

sem się cieszy, ma jeszcze w so-

dziadkowie. Stanislawów

opowiadają co musieli przeżyć.

bie radość. Jednak ludzie starsi,

przeżyl okupację sowiecką

Komuś rozwalili dom, komuś

którzy wiedzą, co znaczy woj-

i niemiecką podczas obydwóch

babcia zmarla pod wybuchami.

na, są naprawdę smutni, zagu-

wojen światowych. I chociaż

To naprawdę smutne i trudne do

bieni. Tyle można powiedzieć

teraz na terenie obecnego

zrozumienia. Ale mam nadzie-

o Stanislawowie. Stanislawów

Iwano-Frankiwska nie toczą

je, że ci ludzie będą mogli spo-

jednak żyje ­ opisuje sytuację

się walki, wojna jednak

kojnie żyć w naszym mieście,

w mieście Michal Dejnega, Po-

dotknęla mieszkańców miasta.

że zbudują swoje życie na nowo

lak mieszkający w dawnym

­ powiedziala Alina Czirkowa,

Stanislawowie.

Polka z Iwano-Frankiwska.

Od wybuchu pelnowymia-

TEKST I ZDJĘCIE

Pozostali w Iwano-Fran-

rowej wojny na Ukrainie Iwa-

wojna może się toczyć na taką

Hawrylyszyn,  mieszkaniec

KARINA WYSOCZAŃSKA

kiwsku Polacy nie tracą na-

no-Frankiwsk zostal dwa razy

skalę. Wszyscy chyba myśleli,

Iwano-Frankiwska.

Od początku wojny mia-

dziei, że już niebawem ta krwa-

ostrzelany. Rosjanie zbom-

że to już przeszlość. Oczywi-

Pomnik Adama Mickiewi-

wa wojna się skończy i że będą

bardowali miejscowe lotni-

ście, byla wojna w Donbasie,

sto  przyjmuje  uchodźców.

cza, ulubione miejsce spotkań

mogli spotykać się ze sobą jak

Obecnie w trzystutysięcznym

sko. Bylo to wielkie zaskocze-

ale do niej ludzie, niestety, się

miejscowych Polaków, od stóp

Iwano-Frankiwsku

schro-

kiedyś, na ulubionej kawie przy

nie dla mieszkańców miasta.

przyzwyczaili. A tymczasem

do glowy jest zabezpieczony

odsloniętym już pomniku Ada-

­ Jesteśmy dość daleko od Ro-

gdzie Rosja, a gdzie Iwano-

nienie znalazlo ponad 40 ty-

przed ostrzalami. Zaslonięte są

sięcy uciekinierów wojen-

ma Mickiewicza.

sji. Mieszkamy na Zachodniej

-Frankiwsk... i nagle przylatu-

również witraże w dawnej ko-

nych z ostrzeliwanych miast

Ukrainie. Nikt nie myślal, że

ją rakiety ­ powiedzial Petro

legiacie. Wielu miejscowych