22

nr 18 (406) | 30.09.­17.10.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Budapeszteńska seria (1)

Są auta, których markę

wśród innych można

określić bezblędnie.

Na przyklad: BMW.

Podobnie jest ze starymi

stanislawowskimi

pocztówkami. Kartki

z widokami naszego

miasta drukowalo wiele

SOLANKA W DOLINIE

wydawnictw, ale jednej

ULICA KAZIMIERZOWSKA

z serii nie można pomylić

z żadną inną.

Fotograf pragnąl pokazać na

ilości austriackich pocztówek

tym zdjęciu nie podwórka, lecz

żadna nie jest jej poświęcona.

wieże i wysokie gmachy mia-

Gmach ukazywany jest jedynie

IWAN BONDAREW

sta. W prawym rogu widzimy

fragmentarycznie. Wladyslaw

Lipot ­ to Leopold!

wieżę kościola ormiańskiego,

Ciesielski, dziennikarz z końca

bardziej na lewo wieżę ratusza,

Zacznę od podziękowań. Ten

XIX wieku, odniósl gmach Kasy

dalej cztery minarety synago-

artykul nigdy nie ujrzalby świa-

do stylu belgijskiego: ,,Wyra-

gi i w glębi ­ katedra. Jest tu też

ta dziennego, gdyby dwaj iwa-

ża się on spokojnymi liniami

teatr miejski ­ jego kopula do-

nofrankiwscy  kolekcjonerzy

i równymi ksztaltami, wzdluż

brze widoczna jest po lewej.

Oleg Hreczanyk i Wolodymyr

i wszerz czysto, bez wykrzy-

Kolejna panorama miasta jest

Szulepin wspólnym wysilkiem

wień i wydlużonych zalamań".

mniej rozpoznawalna. Widoczna

nie sprowadzili do wspólne-

Gdy spojrzymy w górę, to

jest dzielnica żydowska, w miej-

go mianownika rozproszonych

można rozpoznać gipsowe figu-

scu ob. skweru Ruskiej Trójcy.

kartek i nie zgodzili się na publi-

ry ­ alegorie Pracy i Oszczęd-

STANISLAWÓW. WIDOK OGÓLNY

W centralnej budowli mieścil

kowanie serii. A są to prawdzi-

ności, dekorujące zwieńcze-

Dziś fotografowanie pejzażu

się kahal ­ samorząd żydowski,

we rodzynki z okresu rozkwitu

nie budynku. Zachowaly się

się jedynie do Budapesztu,

a poza nim ­ dach glównej syna-

imperium Austro-Węgier.

nie jest trudne ­ bierze się drona

do dziś. Naprzeciwko Kasy stoi

Munkacza (Mukaczowa) czy

gogi Stanislawowa, wybudowa-

Wy jątkowość

pocztów-

i naprzód! Przed ponad stu laty

dwupiętrowa kamienica, o któ-

Beregszaszu (Berehowa). Pro-

nej w XVIII wieku. Cala ta zabu-

ki powinna odpowiadać trzem

trzeba jednak bylo wspiąć się na

rej przeznaczeniu informuje

pagowal również widoki Galicji

dowa zostala zniszczona podczas

coś wysokiego, co stalo lub ro-

kryteriom: być dobrej jakości,

wielki metalowy szyld na da-

i Bukowiny. Zachowaly się też

II wojny światowej.

slo obok. Oczywiście, wcześniej

kosztować drogo i występo-

chu: ,,Hotel Imperial". Byl to nie

pocztówki z widokami Lwowa,

Interesujący jest w tym przy-

trzeba bylo umówić się z wlaści-

wać rzadko. Pocztówki, o któ-

tylko hotel, lecz pierwszy sta-

Tarnopola, Czerniowiec i Rawy

padku punkt fotografowania. Po

cielami, znaleźć klucze od stry-

rych będzie mowa, odpowiada-

nislawowski hotel klasy lux,

Ruskiej. Wśród podkarpackich

prawej mamy kamienicę Ho-

ją wszystkim trzem kryteriom.

chu, nie obawiać się stromego

który zostal otwarty w 1893

miejscowości autorowi przy-

rowitza z datą na frontonie: rok

Po pierwsze ­ są one niepo-

dachu... Z pewnością dlatego pa-

roku.

padla do serca Dolina, której

1910. W tym czasie najwyższym

wtarzalne. Dawniej praktyko-

noramiczne pocztówki spotyka

Na ulicy widać kilka fiakrów,

poświęcil calą serię kartek. Nas

budynkiem na początku dzi-

się rzadko. Natomiast seria pana

wano przekazywanie jednego

gdyż byla arterią transporto-

jednak najbardziej interesują

siejszego deptaku byl budynek

Weisza zawiera takie dwie!

negatywu różnym wydawcom.

wą, prowadzącą poza miasto, do

serie o Stanislawowie.

Hauswalda, ale nie ten naroż-

Zmieniano  jedynie  czcion-

Jest to pocztówka ,,Stanisla-

Lyśca i dalej w Karpaty. Pisa-

Dwie panoramy

ny, lecz stojący dalej po prawej

ki nadruku i gatunek papieru.

wów. Widok ogólny". Dziś przy

no o niej w tamtych czasach, że

­ dzisiejszy gmach przy ul. Nie-

W naszym przypadku mamy

ul. Hruszewskiego stoi au-

Slynna ,,żólta seria" ma nu-

,,latem Kazimierzowska aż drży

zależności 13. Zostal on wykoń-

wrażenie, że fotograf zniszczyl

striacki dwupiętrowy budynek

merację ciąglą, co znacznie

od ruchu powozów, przejeżdża-

czony w tym samym roku kilka

negatyw natychmiast po uka-

pod nr 20. To tam wdrapal się

ulatwia pracę badaczy: 6260-

jących po niej i tonie w tuma-

miesięcy wcześniej. To on chyba

zaniu się serii. Oznacza to, że ta-

fotograf, aby zrobić zdjęcie. Ale

nach kurzu".

6279. Stąd wniosek, że istnialo

slużyl za punkt fotograficzny.

kie ujęcie nigdy się nie powtó-

czy jest ono bardzo udane?

Kolejna fotogeniczna ulica

okolo dwudziestu pocztówek

Na pierwszym planie widzi-

rzy na innych widokówkach.

(nasi kolekcjonerzy posiada-

­ to Sobieskiego (ob. Strzelców

Ulice imienia królów

my wewnętrzne podwórko za-

Po drugie ­ seria nigdy więcej

ją trzynaście z nich, plus dwie

Siczowych). Nosila imię króla

nie byla emitowana powtórnie.

w wersji elektronicznej).

budowy między dzisiejszymi

W starym Stanislawowie bylo

Jana III Sobieskiego, który byl

Niemniej ważna jest kwe-

ulicami Kurbasa i Melnyczuka.

pięć ulic, które byly najczęściej

wspanialym wodzem i regular-

Kolekcjonerzy znają przypad-

Piętrowy budynek w środku

fotografowane. Są to obecne: Nie-

nie bil Turków i Tatarów.

stia, kiedy ta seria się ukaza-

ki, gdy te same komplety stani-

­ to willa Hune Jonasa otoczo-

zależności, Halicka, Szewczenki,

la. Oleg Hreczanyk dokladnie

Malo kto obecnie wie, że

slawowskich pocztówek byly

na ladnym ogródkiem. Później

Strzelców Siczowych i Mazepy.

,,klonowane" prawie co roku. Te

przestudiowal stemple poczto-

w Stanislawowie istnialy dwa

dobudowano tam piętro i w bu-

we i określil, że najstarsza z tej

W czasach austriackich ta ostat-

pasaże. Oprócz znanego zakladu

pocztówki wydrukowano tylko

dynku umieszczono żydowskie

serii pochodzi z 1911 roku. Jest

nia nazywala się Kazimierzow-

Gartenbergów, byl jeszcze pasaż

jeden raz, co zdarza się rzadko

oznaczona numerem ostatni se-

gimnazjum, po nim ­ szkolę nr

ską na cześć króla Kazimierza III

Egera, widoczny na pocztów-

i odpowiednio kosztuje.

9. Teraz willa, obudowana ze

Wielkiego. Jej początek tworzyly

rii ­ 6279, co świadczy o tym,

ce. Mieścil się w dwupiętro-

Rozpoznać je można latwo

wszystkich stron, jest w sta-

ladne zabudowania, co przycią-

że seria zostala wydana od razu

wej kamienicy po lewej, która

­ wszystkie są drukowane na

nie awaryjnym i czeka ją roz-

w calości.

galo fotografów.

miala przelotowe przejście i ol-

takim samym żóltawym pa-

biórka. Nie lepsza sytuacja jest

Nie będziemy trzymać się

Po lewej widzimy Miej-

brzymie podwórze z licznymi

pierze, widok otacza wypukla

numeracji, tym bardziej, że nie

z kamienicą w ksztalcie litery

ską Kasę Oszczędności ­ jed-

sklepami.

ramka, a w dole ­ bardzo ladny

,,L" po prawej. Dziś też jest to ru-

ną z najstarszych instytucji

ma wszystkich pocztówek, lecz

Po lewej od pasażu stoi

artystyczny podpis po polsku,

ina, a kiedyś nazywano ją ,,ma-

skompletujemy je wedlug tema-

finansowych naszego miasta.

gmach Regensztajfa, wybudo-

ukraińsku i niemiecku. Na od-

lomiasteczkowym palacem".

Interesujące jest, że z wielkiej

tów. Zaczniemy od pejzaży.

wany w 1827 roku. Przez dluż-

wrocie widnieją lacińskie litery

szy czas uważany byl za naj-

,,W.L.Bp.", pod którymi ukryl się

wyższy budynek przedmieścia

wydawca.

Stanislawowa (leżal poza obrę-

Nasi kolekcjonerzy dobrze

bem fortecy stanislawowskiej).

się naglowili, by odkryć osobę

Gmach ten zostal niestety roze-

wydawcy. Zenowij Żerebec-

brany w czasie ,,rewaloryzacji"

ki jako pierwszy przypuścil,

w polowie lat 2010.

że pod tym podpisem ukrywa

Na tej pocztówce, jak i na in-

się ,,Weis Leopold, Budapest".

nych, obecna jest grupa ludzi,

Ta teza zostala potwierdzo-

a pośród nich wielu gimnazja-

na przez stronę kolekcjonerów

listów w typowych mundur-

postcards.wikidot.com. Jednak

kach. Kolekcjonerzy posiadają

wedlug nich te inicjaly mialy

kilka wersji takiego skupiska

oznaczać ,,Weisz Lipot". Wla-

ludzi przed obiektywem ­ prze-

ściwie zasadniczej różnicy tu

chodnie rzadko widzieli foto-

nie ma, bowiem Lipot ­ to wę-

grafa z kamerą i podchodzili

gierska wersja imienia Leopold.

z ciekawości. Możliwe, że fo-

Zgodnie z logiką, węgier-

tograf sam proponowal ludziom

ski wydawca mialby wydawać

ustawić się do zdjęcia, aby

pocztówki z widokami Węgier,

,,ożywić" kadr, co jest bardziej

ale Weisz wydawal je w olbrzy-

prawdopodobne.

mich ilościach i nie ograniczal

DZIELNICA ŻYDOWSKA