29

nr 18 (406) | 30.09.­17.10.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Klasztor oo. trynitarzy w Stanislawowie

Trynitarze,

w którym urządzono osiem cel

świętych. W tym roku odbyla

a wlaściwie Zakon Trójcy

i salę wykladową.

się też uroczysta translacja do

W 1718 roku za rządów o. An-

oltarza glównego wizerunku

Przenajświętszej, dawniej

toniego, Pawel Nitoslawski, pul-

Chrystusa. W 1755 roku w Lu-

Zakon Świętej Trójcy od

kownik wojsk królewskich, po-

blinie zmarl dobrodziej zakonu

Wykupu Niewolników ­

grążony w chorobie, postanowil

Franciszek Ksawery Nitoslaw-

katolicki zakon, zalożony

wybudować trynitarzom ko-

ski. Jego cialo jako mecenasa zo-

w 1193 roku, w dobie

ściól murowany. Obiecal im 30

stalo przewiezione do Stanisla-

wypraw krzyżowych,

tys. zlotych i od razu przekazal

wowa, gdzie spocząl w kościele

na ten cel 3 374 zlote ,,ut in fu-

trynitarzy. W 1758 klasztor ulegl

przez św. Jana z Mathy

turo vere ponantur fundamenta

pożarowi. Naprawiono go dzięki

i św. Feliksa de Valois,

ecclesiae". Nitoslawski nawet

wsparciu finansowemu Kata-

a następnie zatwierdzony

rzyny Kossakowskiej kasztela-

wstąpil do klasztoru. W 1719

w 1198 bullą papieża

nowej kamieńskiej i staraniom

roku zostal zalożony kamień

Innocentego III Operante

ministra o. Ignacego.

węgielny pod budowę kościo-

divine dispositionis. Od

Po zajęciu Galicji przez Au-

la i po kilku latach przystąpio-

HERB TRYNITARZY

ODSZUKANY SZKIC KLASZTORU

strię w 1772 roku, papież Kle-

no do jego aktywnej budowy. Po

1236 roku istnieje też żeński

TRYNITARZY W STANISLAWOWIE

mens XIV bullą z dnia 21 lipca

Trynitarze noszą habit w ko-

śmierci Pawla Nitoslawskiego

zakon ­ trynitarianki.

1773 roku z powodów politycz-

Zakon powstal w celu uwal-

lorze bialym, przepasany skó-

26 stycznia 1727 roku, budowę

nej dzialalności zniósl Towa-

niania (wykupu) niewolników

rzanym  czarnym  paskiem,

świątyni finansowal jego syn,

PETRO HAWRYLYSZYN

T

rzystwo Jezusowe. Po dziesię-

chrześcijańskich z rąk muzul-

na habicie ­ bialy szkaplerz

Franciszek Ksawery. 5 lipca

ciu latach od kasacji jezuitów,

eologia Trójcy Świętej

manów podczas wypraw krzyżo-

z czerwono-niebieskim krzy-

1732 roku Aleksander Dzialyń-

dekretem cesarza Józefa II 17

u źródel nazwy zakonu

wych. Obecnie trynitarze spra-

żem oraz bialy kaptur. Plaszcz

ski, dziekan kolegiaty, dokonal

marca 1783 roku zostal zniesio-

Przenajświętszej Trójcy

wują glównie duszpasterstwo

ciemnobrązowy lub czarny. Ko-

intromisji zakonników do no-

ny zakon oo. trynitarzy. Doko-

od Wykupu Niewolników nie

więźniów, ale także opiekują się

lory szkaplerza mają poszcze-

wego kościola i umieścil w nim

nując kasacji dwóch zakonów,

ma swoich korzeni w żadnym

osobami chorymi i uzależniony-

gólne znaczenia: biel, początek

Najświętszy Sakrament. Świą-

Austria zasilila swój skarb,

traktacie teologicznym św. Jana

mi. Na ziemie polskie trynitaria-

wszystkich barw, oznacza Boga

tynia otrzymala wezwanie św.

konfiskując mienie kościolów

de Math, gdyż nie pozostawil on

nie zostali sprowadzeni za czasów

Ojca, niebieska pozioma belka

Piotra i Pawla. 27 października

i klasztorów.

po sobie żadnego takiego dzie-

Jana III Sobieskiego, w okresie

krzyża symbolizuje zbawczy

1736 roku nastąpila ekshumacja

K lasztor  stanislawowski

la. Pochodzenie tej nazwy ści-

wojen tureckich.

charakter Syna Bożego, a czer-

cial zakonników i dobrodziejów

najprawdopodobniej zostal za-

śle wiąże się z historią życia

Zakon trynitarzy dzialal na

wona pionowa belka - żarli-

klasztoru pochowanych w pod-

mknięty. W 1785 roku do daw-

świętego, dla którego w Trójcy

terenie Polski w latach 1685-

wość Ducha Świętego.

ziemiach dawnego, drewniane-

nego kościola jezuickiego prze-

Jedyny Bóg stanowil centrum

1907. Obszar jego dzialalności

W Stanislawowie Trynitarze

go kościola oraz ich ponowny

niesiono organy. W gmachu

duchowości. Z jednej strony

ograniczal się do wschodnich

osiedlili się z inicjatywy An-

pochówek w krypcie pod pre-

klasztoru w 1786 roku umiesz-

przeżywal rozmach wiary try-

ziem Rzeczypospolitej. Tryni-

drzeja Potockiego, kasztelana

zbiterium świątyni murowanej.

czono więzienie, a później czę-

nitarnej wobec wojowniczego

tarze byli zakonem żebraczym.

krakowskiego i hetmana polne-

W 1729 roku rozpoczęto bu-

ściowo sąd. Kościól ulegl po-

muzulmańskiego monoteizmu,

Ich zadaniem bylo wykupywa-

go koronnego. 16 października

dowę murowanego klasztoru,

ważnemu uszkodzeniu podczas

z drugiej bolal nad ludzkim

nie Polaków z niewoli tatarskiej

1690 roku wydal on akt funda-

polożonego na ,,a tergo eccle-

pożaru w 1868 roku, po czym

cierpieniem  ofiar  niewoli.

(jasyru). Nierzadko zakonnicy,

cyjny, w którym zobowiązal się

siae", w którym mialo się mie-

zostal rozebrany. W miejscu

Trójca Święta i krzyk uwięzio-

gdy już brakowalo pieniędzy,

wystawić drewniany kościól

ścić sześć cel. Prace budowlane

kościola powstal plac Trynitar-

nych zostaly ściśle zlączone

sami oddawali się w ręce Tata-

i klasztor oraz zapisal 17 tys.

ukończono w okresie pelnienia

ski. W 1883 r. więzienie prze-

z jego niepokojem duchowym.

rów w zamian za uwalnianego

zlotych na utrzymanie sześciu

poslugi o. Ludwika, który 20

nosi się do nowo zbudowanego

Jak pisze badacz ks. Kazimierz

z niewoli. W latach 1688-1783

zakonników. W niespelna rok,

sierpnia 1738 roku polożyl ka-

gmachu ,,Dąbrowa", a w 1911 ­

Wójtowicz: ,,Postawienie pod

polscy trynitarze wykupili 517

jeszcze przed śmiercią fun-

mień węgielny pod drugą, dwu-

na ulicę Bilińskiego (ob. Sacha-

znakiem Trójcy Świętej dzie-

jeńców.

datora, 31 sierpnia 1891 roku,

kondygnacyjną część klasztoru

rowa) przenosi się sąd.

la wyzwolenia chrześcijań-

Domy zakonne trynitarzy

zostaly wzniesione drewniane

,,in fronte ecclesiae". Prace byly

W okresie międzywojennym

skich jeńców bylo prawdziwie

zostaly zalożone w miejsco-

budowle. Z początkiem lata te-

wykańczane  pod  nadzorem

w budynku klasztornym mie-

profetycznym znakiem wobec

wościach (w kolejności chro-

goż roku w pobliżu bramy wjaz-

ministra o. Teodora. Przy ko-

ścilo się seminarium (później

muzulmanów, którzy ,,wierzą

nologicznej): Lwów, Kraków,

dowej do palacu stanąl drew-

ściele trynitarzy dzialaly dwa

liceum) nauczycielskie męskie.

w jedność". W rzeczywisto-

Stanislawów,

Beresteczko,

niany kościól pod wezwaniem

bractwa ­ Świętego Szkaplerza

Za czasów radzieckich w gma-

ści bowiem muzulmanie uwa-

Warszawa, Halicz, Antokol

św. Trójcy i Najświętszej Maryi

Przenajświętszej Trójcy, zalożo-

chu tym mieścil się wojewódzki

żali chrześcijan za heretyków

i Werki (dziś dzielnice Wil-

Panny.

ne w 1718 roku oraz Serca Jezu-

urząd handlu, a na placu Tryni-

i wrogów ich wiary wlaśnie

na), Kamieniec Podolski, Or-

Rozpoczęte wcześniej wspar-

sa, erygowane w 1738 roku.

tarskim ,,rynek kolchozowy".

dlatego, że ,,wierzyli w Trójcę",

sza, Luck, Tomaszów Lubel-

cie dla oo. trynitarzy kontynu-

W kościele znajdowaly się

Przez dluższy czas nie mie-

to znaczy byli ,,trynitarzami".

ski, Brześć, Lublin, Krotoszyn,

owal syn Andrzeja Potockiego,

cudami slynące obrazy z przed-

liśmy mniej-więcej dokladnego

Zarówno  charyzmat  jak

Brahilów, Bursztyn, Szum-

Józef. I tak 18 grudnia 1691 roku

stawieniem Chrystusa upa-

wizerunku klasztoru i kościo-

i nazwa zakonu ściśle się ze

bar, Czolhan, Babinowicze.

Stefan Barwinkiewicz, kano-

dającego pod krzyżem i św.

la. Jedynie architekt Zenowij

sobą lączą. Glównym celem

Po pierwszym rozbiorze Pol-

nik kolegiaty stanislawowskiej,

Feliksa de Valois, zalożyciela za-

Sokolowski,  wykorzystując

św. Jana de Matha bylo uka-

ski następowaly liczne kasa-

uroczyście wprowadzil trynita-

konu, przeniesione z drewnianej

metodę analogii, wykonal gra-

zanie braciom w wierze, któ-

ty różnych zakonów, w tym

rzy do nowego klasztoru. W 1693

świątyni. Pierwszy z nich za-

ficzne rekonstrukcje fasady

rzy znaleźli się w niewoli, iż

także trynitarzy. Ostatni try-

zalożyli nowicjat. 13 kwietnia

konnicy otrzymali w darze od

kościola i klasztoru trynita-

nie są pozbawieni nadziei.

nitarz na ziemiach polskich

1718 roku Józef Potocki z żoną

Józefa Potockiego. Po przenie-

rzy. Rekonstrukcja opiera się

Obok tego jednak przyświecal

przebywal do 1907 roku. Wraz

Wiktorią z Leszczyńskich po-

sieniu wizerunku do kościola

na wzorcach wspólnot tryni-

mu również inny cel ­ ukaza-

z przyjazdem do Polski w 1986

większyl sumę fundacyjną o 20

murowanego Stanislaw Potocki

tarzy w Kamieńcu Podolskim

nie chrześcijan w zupelnie in-

roku o. Jerzego Kępińskiego

tys. zlotych, zabezpieczonych na

ufundowal dlań oltarz boczny

i Lucku. Jednak metoda ta nie

nym świetle, niż to, które mie-

doszlo do restytucji tego zako-

dobrach Medyka i Skoryki. Za-

w prezbiterium. W oltarzu zna-

daje dokladnego wizerunku,

li muzulmanie. Ojciec Święty

nu w kraju.

pis ten umożliwil zwiększenie

lazl swoje miejsce również wi-

ponieważ nie ma należytego

Jan Pawel II w swoim liście do

Wspólcześnie zadaniem za-

liczby zakonników z sześciu do

zerunek św. Feliksa.

potwierdzenia źródel. Dopie-

Ministra Generalnego Zakonu

konu jest ,,wykupywanie" ludzi

trzynastu. Ze względu na maly

W 1752 roku za rządów o. Ra-

ro w 2015 roku szkic kościola

Trójcy Świętej z okazji 800-le-

z rozmaitych rodzajów niewoli

rozmiar miejsca zajmowanego

faela pomalowano oltarz glówny,

św. Piotra i Pawla i zabudowań

cia aprobaty reguly napisal,

­ zewnętrznej i wewnętrznej,

przez klasztor, Potoccy podaro-

wystawiono ambonę o rzeźbio-

klasztornych zostaly znalezio-

wskazując, że ,,poprzez Zakon

również uzależnień od alkoho-

wali zakonowi również przyle-

nej dekoracji, a wnętrze kościo-

ne przez profesora Uniwersy-

Trynitarzy  chrześcijaństwo

lu, narkotyków, Internetu itp.

gający doń teren ze spichlerzem,

la zostalo ozdobione obrazami

tetu Przykarpackiego w Iwa-

rozpoczęlo kontakty huma-

Jedyny dom zakonny w Polsce

no-Frankiwsku  Myroslawa

nitarne ze światem islamu",

znajduje się w Krakowie. Obec-

Woloszczuka w materialach

podkreślając równocześnie ich

nie Zakon trynitarzy na świe-

Czeslawa Chowańca w Biblio-

szczególne zadanie we wspól-

cie sklada się z siedmiu pro-

tece Polskiej w Paryżu.

czesnym świecie: ,,zadaniem

wincji, trzech wikariatów oraz

Prawie sto lat trynitarze

dzisiejszych uczniów św. Jana

dwóch delegatur. Ojcowie try-

tworzyli historię naszego mia-

z Mathy i Feliksa de Valois jest

nitarze są obecni w następują-

sta. Niestety obecnie większość

bycie (...) zwiastunami Tajem-

cych krajach: Wlochy, Hiszpa-

klasztorów i kościolów nie ist-

nicy Trynitarnej, pomagając

nia, Francja, Niemcy, Austria,

nieje. Natomiast zachowana

jako apostolowie w wyzwo-

USA, Kanada, Meksyk, Gwa-

część dawnego klasztoru oo.

leniu czlowieka, który pozo-

temala, Portoryko, Kolumbia,

trynitarzy jest przebudowana

staje więźniem mniej widocz-

Brazylia, Peru, Boliwia, Chile,

i mieszczą się w niej sklepy oraz

nych, ale bardziej tragicznych

Argentyna, Indie, Madagaskar,

ZACHOWANE SKRZYDLO KLASZTORU. IWANO-FRANKIWSK, UL.

biura różnych firm.

i przygnębiających niewoli".

Polska oraz Kongo.

STAROZAMKOWA, 2