26

nr 19 (407) | 18­31.10.2022

Z przedwojennej prasy

www.kuriergalicyjski.com

Ostatnie chwile Marii Konopnickiej we Lwowie

Sejm RP ustanowil rok

2022 Rokiem Marii

Konopnickiej. Ostatnie

chwile swego życia

wielka poetka spędzila

we Lwowie i tu zmarla

8 października 1910 r.

Przypomnijmy sobie jej

ostatnie dni, opisywane

w prasie z tego okresu.

OPRACOWAL

KRZYSZTOF SZYMAŃSKI

WYPROWADZENIE ZWLOK Ś.P. KONOPNICKIEJ Z ZAKLADU KISIELKI

,,Nowości Literackie" dono-

czy tu do snu wiecznego twa

Goszczyński, Grottger,

sily w wiadomościach za ,,Ku-

Tej, która Milością swą caly na-

ziemska uloży się powloka, duch

W smutku też pochylamy

Bartusówna i tylu

rierem Warszawskim":

ród zlączyć pragnęla.

twój pozostanie między nami,

się nad Jej trumną i w smut-

innych. A pójdzie za

15 września ­ Marja Konop-

Już przed drugą popolu-

dopóki żywi będziemy. A żywi

ku kladziemy pierwszą garść

tobą nie tylko nasz

nicka wyruszyla z Żarnowca

dniu zebraly się ogromne tlu-

będziemy, gdyż nie umiera na-

kwiatów wspomnienia u stóp

ból, ale i żal bratniego

w swą sześciogodzinną podróż

my przed kościolem Bernardy-

ród, który z lona swego takich

tej trumny, w której spoczę-

narodu ruskiego, który

do Lwowa. W stolicy Galicji

nów. Mlodzież szkolna i straż

jak ty wydaje bojowników. Je-

ly  doczesne  szczątki  nie-

odczul również stratę

stan jej zdrowia znacznie się

pożarna uformowaly szpaler

dynem, odpowiedniem miej-

śmiertelnej chwaly obywa-

pogorszyl. 2 października z ho-

wokól kirem obitej mównicy.

scem, w którem zwloki wiel-

telki, natchnionej wieszczki

ciebie".

telu przeniesiono ją do doroż-

Punktualnie o wpól do trzeciej

kiej poetki spocząć powinny na

i szczodrej rozdawczyni nadziei

ki i zawieziono do sanatorium

Wśród bicia dzwonów ru-

otwarto glówne drzwi kościo-

wieczny spoczynek, są Groby

i wiary w zwycięstwo prawdy

Kiselki. W liście do córki Zofii

szyl olbrzymi kondukt, liczą-

la, a rodzina, przedstawiciele

Zaslużonych na Skalce".

i sprawiedliwości.

poetka napisala, iż ma moc-

cy kilkadziesiąt tysięcy glów,

Po nim przemawiali pp.: po-

wladz i delegacye udali się do

Niech odpoczywa w pokoju

no spuchnięte nogi, a także

wnętrza, gdzie prowincyal oo.

na cmentarz Lyczakowski. Na

sel Bojko, dr. Zofia Golińska-

po trudach i pracy żywota, któ-

obrzękniętą twarz i że pisanie

ulicach, któremi przechodzil,

Bernardynów Norbert Goli-

-Daszyńska, A. Neumanowa,

ry byl wierną slużbą Ojczyźnie

przychodzi jej z trudem: ­ Zdaje

plonęly latarnie, okryte kirem.

chowski, w otoczeniu kleru za-

posel Hudec, akademik Glu-

i sztuce ­ umilowanym glęboko,

się, kochana Zosiu, że koniec się

Otwierala go kapela Czwarta-

konnego odprawil egzekwie.

ziński, Soblówna, Rattinger i A.

rozumnie, szlachetnie.

zbliża. Lekarz polecil mi zawia-

ków, następowaly delegacye

Zagórski.

Po przyniesieniu trumny

domić was o tym.

zakladów, instytucyi, stowa-

chór ,,Lutni" odśpiewal ,,Pieśń

Mrok już ogarnąl cmentarz.

11 października 1910 r.

rzyszeń i mlodzież. W pocho-

Zapalono pochodnie. W bla-

żalobną" Rutkowskiego, a wokól

w dzień pogrzebu ustala pra-

Lwów, 5-go października.

dzie niesiono kilkadziesiąt

skach ich krwawych spusz-

mównicy ustawili się uczestni-

ca w warsztatach polskich

­ Stan zdrowia Marji Konop-

wieńców, pokryte nimi byly

cy pogrzebu. Nie braklo między

czono trumnę do grobu na dlugi

i szkolach, każdy śpieszyl zlożyć

nickiej pogorszyl się bardzo.

także dwa rydwany żalobne.

nimi i przedstawicieli instytu-

sen. Raptem tlum zaintonowal

ostatni hold i poslugę wieszczce

Lekarze obawiają się katastro-

Za karawanem, zaprzężonym

cji ruskich. Szczególnie licznie

Aniol Pański, potem Choral,

narodowej. Tysięczne tlumy za-

fy. Przyjechala córka wiel-

w trzy pary koni, postępowa-

Boże coś Polskę i Pieśń Legio-

reprezentowany byl świat ar-

legly ulice i place. O godzinie pól

kiej poetki, p. Laura Pytliń-

la najbliższa rodzina, syno-

nów. W takt tych pieśni, hu-

tystyczny i literacki.

do trzeciej po ustawieniu trum-

ska, artystka teatru Wielkiego

wie i córki. Szli obaj synowie

czących daleko po cmentarzu

ny na katafalku w glównej na-

Nieprzejrzane fale

z Warszawy.

Konopnickiej, prowadząc swe

Lyczakowskim, rozchodzono

wie kościola bernardyńskiego

ludności w potokach

siostry pp. Mickiewiczową

się powoli do domów, a tam na

rozpoczęly się egzekwie żalobne;

i Pytlińską-Zawiejską, pp. Kró-

7 października do umiera-

świeżej mogile konaly w chlo-

w kościele zjawili się: namiest-

cudnego, jesiennego

jącej matki przyjechali syno-

likowscy, dalej reprezentacye

dzie jesiennym stosy kwia-

nik dr Bobrzyński, marszalek

slońca i opadających

wie. Córka Zofia, nim dojechala

kraju i miasta, senat uniwer-

tów, wieńców ­ ostatnich, jakie

hr. Badeni, grono poslów sejmo-

liści drzew skweru.

z glębi Rosji, bylo za późno

sytecki i nieprzejrzane tlumy

kornie rzucono pod stopy wiel-

wych z L. hr. Pinińskim na czele.

Pierwszym mówcą byl

publiczności.

kiej pieśniarki.

wiceprezydent miasta

U wrót cmentarnych mlo-

Następnego dnia na pierw-

Dopiero dnia 22 październi-

dr. Tadeusz Rutowski,

szej stronie ,,Kuriera Lwow-

dzież akademicka wzięla trum-

Niestety podnioslość ce-

ka w ,,Nowościach Ilustrowa-

nę na ramiona i poniosla ją do

skiego" grubą czcionką podano:

remonii zaklócil zakaz arcy-

nych" (tygodnik) przedstawiono

który podnióslszy

tymczasowego miejsca spo-

,,Lwów, 8-go października. ­

biskupa Bilczewskiego, który

wzruszającą relację z pogrzebu

w krótkiem,

czynku: do grobowca śp. pre-

Marja Konopnicka zmarla dzi-

prasa relacjonowala:

poetki:

serdecznem

zydenta miasta, Michalskiego.

siaj o godz. 5 i pól zrana".

Zapowiedziany udzial du-

przemówieniu jej

Pogrzeb ś. p. Konopnickiej

Tu, po odprawieniu przez du-

chowieństwa w organizacji po-

znaczenie, jako poetki

Takiego pogrzebu, jak zlo-

chowieństwo modlów żalob-

I dodano krótki, lecz bardzo

grzebu i mowa biskupa Bandur-

i obywatelki, pożegnal

żenie do grobu zwlok wielkiej

treściwy artykul o zmarlej, cha-

nych przemówil pierwszy Jan

skiego zostaly odwolane. Zakaz

ją imieniem stolicy.

naszej poetki, Lwów dawno nie

rakteryzujący jej dzialalność:

Kasprowicz. Znakomity po-

arcybiskupa  byl  skutkiem

widzial. Bylo to manifestacyjne

eta scharakteryzowal świetnie

Literaturze polskiej stala się

tego, iż w kolach klerykalnych

,,Zaniesiem ją tam

zlączenie się wszystkich sta-

twórczość Konopnickiej, zakoń-

krzywda nowa, krzywda wiel-

zwrócono uwagę, iż Konopnic-

do mogily na ziemi

nów i narodowości, które przy-

czywszy piękne to przemówie-

ka, krzywda nieoplakana. Pę-

ka nie byla prawowierną ka-

lwowskiej, a powitają

byly w tysiącznych rzeszach,

nie slowami: ,,W tymczasowym

kly struny na harfie, której glos

toliczką. Zakaz oglosil arcybi-

ją tam bratnie duchy:

aby oddać ostatni hold i poslugę

brzmial pelnym, doskonalym

ponoć skladamy cię grobie. Ale

skup Bilczewski. Skutkiem tego

dźwiękiem pieśni natchnionej,

i biskup Bandurski odmówil

poczętej z milości ziemi i czlo-

udzialu w pogrzebie. (...)

wieka, dojrzalej w bólu, wyko-

lysanej przez niedolę narodu.

Kilka lat po śmierci Ma-

Umarla Marja Konopnicka.

rii Konopnickiej trumnę z jej

Jasny, gorejący plomień jej du-

cialem przeniesiono do nowe-

cha zaćmil podmuch śmierci,

go grobu na cmentarzu Lycza-

która przedwcześnie stanęla

kowskim, ufundowanego przez

u wezglowia poetki. Niezlom-

kobiety Polonii amerykańskiej.

ne, żelazne prawo natury po-

Popiersie nagrobne wykona-

lożylo pieczęć milczenia na jej

la Luna Drexlerówna. Na co-

ustach, odebralo im cudotwór-

kole wyryto fragment wiersza

czą moc zapalania serc ludzkich

poetki:

slowom, które jak blyskawica,

Proście wy Boga o takie mogily,

rozcinalo mrok dni dzisiejszych

Które lez nie chcą, ni skarg, ni

i oczom, spragnionym światla

żalości,

ukazywalo jutrznię sloneczną

Lecz dają sercom moc czynu,

na horyzoncie.

zdrój sily

W ciężkiej żalobie piszemy

Na dzień przyszlości...

te slowa i w ciężką żalobę po-

grąży się cala Polska na wieść

o agonii Wielkiej Przewodnicz-

Zostala zachowana orygi-

ki narodu.

nalna pisownia

PRZEWIEZIENIE ZWLOK Ś.P. KONOPNICKIEJ Z SANATORIUM KISIELKI DO KRYPTY OO. BERNARDYNÓW