27

nr 19 (407) | 18­31.10.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Legendy starego Stanislawowa (60)

Humor

żydowski

Porada

­ Panie Jakub ­ powiada lekarz do

schorowanego pacjenta ­ pan musisz zmie-

nić koniecznie powietrze.

­ Zmienić powietrze? ­ zainteresowal

się pacjent. ­ A po jakim kursie, panie

doktorze?

Ucieczka lwa

Dwaj przyjaciele z Kamionki Strumilo-

wej opowiadają sobie o najbardziej boha-

terskich wydarzeniach w swoim prowin-

cjonalnym życiu.

­ Pewnego dnia ­ opowiada pan Bu-

CMENTARZ WOJSKOWY W STANISLAWOWIE

RADZIECKA KIEROWNICZKA RUCHU DROGOWEGO NA SKRZYŻOWANIU

chla ­ przyjechala do Kamionki Strumi-

ULIC HALICKIEJ I BELWEDERSKIEJ

lowej menażeria. Nazajutrz więc posze-

dlem obejrzeć zwierzęta i zobaczylem,

miasteczko Stanislaw... w woj.

że wokolo nie ma nikogo z obslugi. Jakieś

mazowieckim. Sztabiści coś tam

IWAN BONDAREW

licho mnie pokusilo i zacząlem się dro-

poplątali i poleglych pod mazo-

czyć z lwem. Droczylem się, droczylem,

Dom z niespodzianką

wieckim Stanislawem przylą-

aż lew się zdenerwowal, trzasnąl calym

Opuszczając  Stanislawów

czono do strat w walkach o na-

cielskiem w klatkę i ta, pewnie już ze sta-

Niemcy pozostawili Rosja-

sze miasto. Ich imiona widnieją

rości, się rozleciala. Ja się przestraszylem,

nom mnóstwo ,,niespodzianek".

na plytach naszego cmentarza

na szczęście lew także. No, ale co mialem

Wiele zakladów przemyslo-

wojskowego.

robić? Zacząlem uciekać, a lew za mną...

wych i magazynów byly zami-

Ciekawe, czy są zdublowane

Czulem już jego oddech na plecach i wie-

nowane i sowieckim saperom

na polskim cmentarzu?

trzeba bylo dobrze się napraco-

dzialem, że jeśli czegoś nie zdolam wymy-

Niemiec i jablko

wać, aby usunąć materialy wy-

ślić, to za chwilę będzie po mnie. Zatrzy-

buchowe. Jeżeli na obiektach

Po II wojnie światowej w Sta-

malem się nagle, odwrócilem się do lwa,

przemyslowych można bylo się

nislawie (radziecka nazwa mia-

spojrzalem mu prosto w oczy. Lew aż za-

KOŚCIÓL PARAFIALNY

czegoś takiego spodziewać, to

sta ­ red.) byla wielka liczba jeń-

parl się nogami w ziemię, zatrzymal się...

miny w budynkach mieszkal-

Do takich uciekinierów nie

i malych, wysoko umieszczo-

ców niemieckich. Rozbierali

i nie wytrzymal, uciekl!

nych wyjawić bylo trudniej.

miano zaufania, uważano ich za

nych oknach ­ prawie forteca.

ruiny, odbudowywali zniszczone

­ Podziwiam twoją odwagę ­ powiada

W swoich wspomnieniach

zdrajców. Czasami aresztowa-

Po drugie, w dzień, gdy partyj-

obiekty przemyslowe ­ pracowali

pobladly z emocji pan Blime ­ ja na two-

plk Lapotyszkin opisal intere-

na rzecz dobra i rozkwitu miasta.

no ich i wysylano na Syberię,

niacy zajmowali swe gabinety,

im miejscu mialbym już ze strachu pelne

sujący epizod tej ,,cichej wojny".

Jeden z obozów jenieckich

jednak chlopak mial ,,szczęście".

w kościele odprawiano nabo-

spodnie...

­ W jednym z domów wyja-

mieścil się w dawnych koszarach

Zdegradowano go do szeregowca

żeństwa. Możliwie liczono się

­ Ty glupi, a jak ty myślisz, dlaczego

wiliśmy ,,niespodziankę" ­ stan-

kawalerii przy ul. Armii Czerwo-

i skierowano do oddzialu ochro-

z tym, że pobożni UPO-wcy nie

lew tak szybko uciekl...?

dardowy  pięciokilogramowy

nej (obecnie mieści się tam szkola

ny komendy w Stanislawowie.

ruszą świątyni. I rzeczywiście ­

pakiet materialu wybuchowego.

policji). W dzień Niemcy praco-

Byla jesień 1944 r.

kościola nikt nigdy nie zaatako-

Naj...

Wmontowano go w dolną szu-

wali na obiektach, a po poludniu

Oddzial

pelnil

slużbę

wal. A jednak komuniści w Sta-

­ Jaki naród jest najbardziej nieszczę-

fladę biurka, które wsunięto po-

przebywali na wewnętrznym

w ochronie wojskowej komen-

nislawowie nie mieli spokoju.

śliwy na świecie?

między piec i ścianę i oblożono

dziedzińcu koszar. Jeńców kar-

dy, sztabu garnizonu, więzie-

­ Żydzi.

Ulica Związkowa

innym wyposażeniem mieszka-

miono źle. Aby jakoś urozmaicić

nia. Ochraniali nie tylko obiek-

­ Dlaczego?

nia. Drut do zaplonu uczepiono

jedzenie niektórzy robili drobne

ty wojskowe. W tym czasie

W naszym mieście jest szereg

­ Bo wyszli z raju, a żyją w piekle.

do gwoździa w fundamencie pie-

wyroby i wymieniali je na jedze-

w mieście nie bylo spokojnie.

ulic, które zawdzięczają swe na-

Różnica

ca i przy próbie usunięcia rzeczy

nie u miejscowej dziatwy.

W dzień niby wszystko toczylo

zwy blędom tlumaczy. Przed 1939

lub wysunięcia biurka mial na-

Wymiana odbywala się przez

się normalnie, panowala wla-

rokiem Stanislawów byl polskim

­ Jaka jest różnica między Żydem-

stąpić wybuch. Jednak tak się

plot. Ktoś z Niemców wyciąl

dza sowiecka, ale nocą slychać

miastem, ale po ,,zlotym wrze-

-wiecznym tulaczem a Prusakiem?

nie stalo. Doświadczeni sape-

drewniany gwizdek i dawal znak,

bylo strzaly i żaden czlonek

śniu" rozpoczęto masowe zmia-

­ Żyd-wieczny tulacz wie, że nigdzie

rzy, przewidując pulapkę wroga,

że jest coś do wymiany. Kolo plotu

partii nie czul się bezpieczny.

ny nazw ulic, kontynuowane po

swego zakątka ziemi nie znajdzie, a Prusak

akurat przechodzil chlopak i mial

unieszkodliwili ,,niespodziankę".

Panicznie obawiano się OUN-

zwolnieniu miasta od Niemców.

na odwrót ­ pewny jest, że każdy zakątek

w ręku duże jablko. Znakiem za-

Za zwolnienie naszego mia-

-UPA. Chronili się przed nimi

Któreś ulice otrzymywaly za

ziemi do niego należy!

sta kilka jednostek uzyskalo

proponowal Niemcowi owoc. Ten

sowieci bardzo oryginalnie.

patronów wodzów światowego

Kiedy ma umieć

zgodzil się i podal chlopakowi

Każdego wieczoru calość

proletariatu i innych bohaterów

honorową nazwę ,,Stanislaw-

Pan Hirsz przez kilka lat posylal swoje-

zabawkę. Chlopcu zrobilo się żal

wladz miejskich wraz z urzęd-

Kraju Rad. Ale byly uliczki (prze-

ska". Byl wśród nich 113 bata-

go syna Jonasa na naukę do slynnego talmu-

dorodnego jablka, więc chwycil

nikami i sekretarzami partii

ważnie na peryferiach), których

lion sapersko-inżynieryjny.

dysty. Jednakże, ku wielkiemu zmartwieniu

wlącznie, chronila się w polskim

nazwy po prostu dublowano po

zabawkę i szybko uciekl.

W walkach o Stanislaw

Minęlo wiele lat. Chlopiec

kościele ­ kolegiacie. Wewnątrz

ukraińsku. Zdarzaly się wów-

ojca, Jonas nie robil żadnych postępów. Ile-

Interesującą historię opo-

chronili ich NKWD-ziści, a na

czas sytuacje śmieszne. Na przy-

wyrósl i zostal znanym lekarzem.

kroć ojciec chcial się pochwalić uczonością

wiedzial mi dyrektor muzeum

ulicy kolegiatę otaczali żolnie-

klad: ulicę Golębią (Голубинa)

Ale do dziś śni mu się niemy wy-

syna, tylekroć narażal się na kompromita-

,,Bohaterowie Dniepru" Jarema

rze z oddzialu komendy. Wiele

najpierw Niebieską (Голубa),

rzut w oczach glodnego jeńca.

cję. Zrozpaczony udal się wreszcie do ra-

Kwaśniuk. Opracowując doku-

a potem Blękitną.

bezsennych nocy spędzili żol-

bina i opowiedzial mu o swoich klopotach.

Najlepszy schowek

menty żolnierzy Armii Czer-

nierze na deszczu i wietrze, ale

Jeszcze lepiej bylo z ulicą Da-

­ Rebe, co to jest? Mój syn uczy się

wonej, którzy spoczęli na cmen-

Tę historie opowiedzial mi

nikt ich nie zaatakowal.

szawską ­ od nazwy miejsco-

i w dzień, i w nocy, a nic nie umie.

znany lwowski przewodnik

wości ze zlożami gazu, Dasza-

tarzu wojskowym, zauważyl

Po latach dziadek zaintere-

Rabin chwycil się za brodę, podumal

interesujący fakt. Dwunastu

Mykola Majdański. W czasie

sowal się, dlaczego sowieci tam

wy. W czasach Niezależności

chwilę i powiada:

żolnierzy, przeważnie szerego-

wojny jego dziadek byl lejtnan-

ochrzczono ją imieniem jakie-

się ukrywali? Przyczyn bylo

­ Mój kochany! Jeżeli twój syn uczy się

wi i sierżanci, zginęli na obrze-

tem Armii Czerwonej. Dostal się

kilka. Po pierwsze, jest to sta-

goś Daszewskiego.

przez caly dzień i przez calą noc, to kiedy

żach miasta. Wydawaloby się, że

do niewoli, ale uciekl do swoich.

ra budowla o grubych murami

Ale to nie wszystko. Mam na

on ma co umieć?

to nic dziwnego, bo walki o mia-

myśli ulicę Związkową, której

nazwa przed wojną pochodzi-

sto toczyly się zaciekle. Uwagę

Chodzący rozum

zwrócila jedna data ­ 10 sierp-

la od ,,Związków Zawodowych".

­ Powiedz mi, gdzie siedzi rozum? ­

nia 1944 r. Jak wiadomo, miasto

W tlumaczeniu powinna no-

pyta nauczyciel malego Laiba.

zostalo wyzwolone od Niemców

sić nazwę ,,Профспілкова". Ale

­ On wcale nie siedzi ­ odpowiada re-

27 lipca. Z kim oni walczyli?

któryś z urzędników pozostawil

zolutnie uczeń.

Wszyscy należeli do 260

starą nazwę, więc stala się ulicą

­ No to gdzie jest? ­ dziwi się

dywizji strzeleckiej, a, jak się

lącznościowców. W ten sposób

nauczyciel.

okazalo, ta jednostka udzialu

iwanofrankiwscy lącznościow-

­ Za interesami? Dlaczego?

w walkach o Stanislawów nie

cy oprócz swego zawodowego

­ Bo jak by on tylko siedzial, to on

brala! Jak więc ci polegli zna-

święta (16 listopada) mają też

by nie byl żaden rozum ­ wyjaśnia maly

leźli się na naszym cmentarzu?

swoją ulicę. Związków Zawo-

filozof.

Jest to bardzo ciekawe! Jed-

dowych jednak nie pominięto

JANUSZ WASYLKOWSKI

nostka ta nie walczyla na na-

­ mają swą niewielką uliczkę

OBYŚ ŻYL W CIEKAWYCH CZASACH

szych terenach, lecz wyzwalala

w okolicach ul. Bandery.

JEŃCY NIEMIECCY