13

nr 20 (408) | 31.10.­14.11.2022

Zapiski wojenne

www.kuriergalicyjski.com

jutro o 7:30 odbiorę go z jego domu i razem

Wieczorem nie mogę rozpoznać mojego

do ośrodka wypoczynkowego w jakimś

pojedziemy na Charkowszczyznę.

Kijowa. Zwykle oświetlony tysiącami latar-

w lesie. Wydaje się, że to malownicze miej-

10 października. Wstaję o szóstej. Bez

ni i reklam, teraz pogrążony jest w niemal

sce, ale już prawie nic nie widać. Mamy

pośpiechu pakuję rzeczy. Zaspana żona

calkowitej ciemności. W centrum w oknach

domek z osobnymi pokojami, w których

podaje jedzenie. Za oknem slyszę syreny

hotelów pięciogwiazdkowych nie ma świa-

pracownicy wlączyli już grzejniki, i we-

alarmu. Nie zwracam na nie większej uwa-

tel, nie ma zwyklego oświetlenia cerkwi

wnątrz jest bardzo cieplo. W końcu kladę

gi ­ już się do tego przyzwyczailem. Po

św. Sofji czy św. Michala, nie jest widoczna

się spać, ale nie mogę zasnąć przez dlugi

pewnym czasie odbieram M. i wyjeżdżamy

z lewego brzegu stroma dzwonnica Lawry.

czas, czytając tragiczne wiadomości dnia.

z Kijowa.

Tylko reflektory samochodowe, tworzące

Jedno jest jasne: moskale chcą nas zastra-

Gdzieś kolo Boryspola moja żona dzwo-

węże ruchomego światla w ciemnej me-

szyć, ale sądząc z reakcji ludzi na porta-

ni do mnie i placząc mówi, że wlaśnie za

tropolii, dają znak, że Kijów żyje. To bardzo

lach spolecznościowych, jeszcze bardziej

oknem doszlo do potężnego wybuchu. Obu-

dziwne uczucie. Nie jest przyjemne. Jest to

rozzlościli Ukraińców. Wlożyli kij do ula.

dzil ją i bardzo przestraszyl. Rolety spadly,

raczej ściskający gardlo niepokój i gniew.

Okolo drugiej w nocy budzi mnie potężna

a w moim gabinecie pęklo szklo. Mówię jej,

Ale w tym wszystkim czuję wielką dumę

eksplozja gdzieś wiele kilometrów stąd. Na

żeby natychmiast zabrala kotkę i wyszla na

z Kijowa, który się nie poddaje, kijowianie

początku wydaje się, że spadla jakaś duża

korytarz. W tym samym czasie czytam czat

trzymają się, starają się pomagać sobie na-

bomba, ale M. mówi rano, że nic nie slyszal.

naszego budynku, gdzie sąsiedzi już piszą,

wzajem, pomagać energetykom. W tej ciem-

11 października. Wyjeżdżamy do Iziu-

że ich okna zostaly wybite, a odlamki wle-

ności jaśnieje nasza determinacja w walce

mu. Idealna nowa droga zaczyna się w Sa-

cialy nawet do mieszkań ­ eksplozja byla

i dążeniu do zwycięstwa.

wincach, za Balaklią. Mieli czas na budowę

okolo 400 metrów od domu.

Obecnie przygotowuję material na wy-

przed wojną. Dalej trasa Charków ­ Do-

Czuję rozdarcie. Chcę wrócić, ale wów-

stawę, która, mam nadzieję, zostanie poka-

nieck, którą zwiedzalem z wyprawą ,,Ne-

czas ta dlugo oczekiwana podróż zostanie

zana zarówno w Polsce jak i na Ukrainie. Jest

zajmana Ukraina" dwa lata temu. Asfalt

odwolana. Postanawiam jechać dalej. Radio

dwujęzyczna i dedykowana obywatelom

tutaj wygląda niczym szklo.

donosi, że w centrum Kijowa dochodzi do po-

ukraińskim polskiego pochodzenia, którzy

Przy wjeździe do Iziumu żolnierze

tężnych wybuchów; ciocia dzwoni i mówi, że

od 2014 roku do dziś oddali życie za Ukrainę

na punkcie kontrolnym mówią, że mogę

na Trojeszczynie w pobliżu elektrocieplowni

i, jestem przekonany, również za Polskę. Bo,

przejść, ale mój towarzysz nie może, po-

unosi się gęsty czarny dym ­ moskale usilują

Ze zdziwieniem zauważam, że teraz jest tak

jak sądzę, jest coraz mniej Polaków, którzy

nieważ nie ma akredytacji. Otóż informacja

humanitarną. To, czego sami nie chcieli

trafić w elektrownię. Tata mówi przez tele-

samo: owoce są sprzedawane na stolach, są

wątpią, że po pokonaniu Ukrainy rosja pój-

o tym, że Polakom wolno wchodzić wszę-

jeść".

fon, że siedzi z sąsiadami w piwnicy i slychać

kolejki do kiosków z kawą, idą jacyś biznes-

dzie dalej ­ na zachód, dążąc do odbudowy

dzie bez problemów, okazala się przesadą.

Wieś już od wczoraj ma prąd. Ludzie

eksplozje. Radio dalej informuje o atakach

meni w garniturach. A miejsce trafienia zaled-

swojego obrzydliwego imperium.

Zostawiam M. w towarzystwie wojsko-

bardzo nam dziękują i pytają o mobilny in-

rakietowych na Lwów, Charków, Mikolajów,

wie godzinę temu znajdowalo się od pięćdzie-

Niestety, jest wielu takich obrońców,

wych, a sam na pól godziny jadę do miasta.

ternet. Każdy chce wiedzieć, jakie są wie-

Dnipro, Odessę, Równe, Chmielnicki, Kro-

sięciu do siedemdziesięciu metrów stąd.

którzy zaplacili najwyższą cenę za naszą

Tu jest jeszcze bardziej pusto niż

ści i kiedy wojna się skończy.

pywnicki, Żytomierz, Tarnopol. Nie przypo-

Z innej strony trochę lepiej widać znisz-

wspólną wolność. Wielu z nich zginęlo

w Balaklii. Most zostal wysadzony, więc

Po rozdaniu wszystkiego, co przywieź-

minam sobie takiego nalotu. Wydaje się, że

czony budynek, nie ma już dymu. A od tylu

w ciągu ośmiu lat wojny, której Zachód

przeprawiam się przez rzekę na bardzo

liśmy, wracamy do domu inną drogą. Chcę

nawet 24 lutego byl spokojniejszy.

­ wieżowiec, mocno uszkodzony przez

wolal nie zauważać. Na przyklad dowódca

niepewnym i śliskim pontonie, z którego

zobaczyć centrum Charkowa, ale okazuje

Tymczasem jesteśmy już w obwodzie

eksplozję rakiety 10 października. Nie za-

plutonu snajperskiego M. pod pseudonimem

latwo zjechać do wody. Na przeciwnej,

się, że na calej Ukrainie od kilku godzin trwa

charkowskim. Chcemy dostać się do Iziu-

zdroszczę ludziom, którzy tu mieszkają.

,,Adam", który wybral sobie na cześć swo-

historycznej stronie podjeżdżam do sobo-

alarm. Podobny do wczorajszego. Ale więk-

mu, a po drodze do Balaklii ­ pierwszego

Za kilka dni dowiem się, że w starej

jego polskiego dziadka. W styczniu 2015

ru Przemienienia Pańskiego z 1684 roku.

szych zniszczeń już nie ma, mimo, iż trafili

stosunkowo dużego miasta, wyzwolonego

kamienicy zginęlo pięć osób. Wśród nich

roku jako ostatni opuścil z podleglymi już

Na szczęście jest nienaruszony, chociaż

w elektrownię ladyżeńską i wystrzelili dro-

podczas niedawnej wrześniowej ofensy-

byla mloda para, która nie miala nawet

calkowicie zniszczone lotnisko w Doniecku.

w pobliżu znajduje się budynek doszczęt-

ny kamikadze. M. nie chce ryzykować, więc

wy. Mostu nad Siwerskim Dońcem wciąż

trzydziestu lat. Zginęli, obejmując się...

I zginąl kilka miesięcy później w pobliżu wsi

nie zniszczony przez eksplozje.

omijamy Charków obwodnicą.

nie wyremontowano i musimy pokonać

kobieta byla w ciąży. Pracowala jako som-

Opytne (gdzie nadal toczą się zacięte walki),

Ogólnie rzecz biorąc, w mieście nie ma

Za szybą samochodu miga światlami

ogromny objazd, po strasznych drogach,

melier w znanej winiarni. Wyjechala z Kijo-

ratując dwóch żolnierzy, których otoczyla

tak wielu zniszczeń, jak sobie wyobraża-

jeden z miejskich cmentarzy, na którym

w ulewnym deszczu. Ale z okien widzimy,

wa w lutym, ale postanowila wrócić latem.

nieprzyjacielska grupa dywersyjno-roz-

lem. Ale nic nie dziala, nie świeci, nie po-

powiewają setki ukraińskich flag. To gorz-

Może nawet ją widzialem.

jak ludzie z wiadrami chodzą w lesie, zbie-

poznawcza. Mieszkal w Kociubińskim pod

rusza się. Tylko samochody wojskowych

ka cena za to, że miasto się nie poddalo...

Spod gruzów wyciągnięto na wpól ży-

rając grzyby. Ten widok dziala na nas tro-

Kijowem i tam zostal pochowany.

saperów jeżdżą tam i z powrotem.

Ciemność

wego przestraszonego kota. Mówiono, że

chę uspokajająco w tym okropnym dniu.

Albo zupelnie świeża opowieść o sanita-

Wchodzę na górę Krzemieniec ­ najwyż-

Październik 2022

należal do tej nieszczęsnej pary.

Ataki już się skończyly, dziennikarze

riuszce wojskowej J. z Kamianki na Czerkasz-

szy punkt miasta. Wieje wiatr, leje deszcz.

17 października. Jak zawsze robię po-

Podpisalem już petycję o odbudowie tej

w radiu podsumowują straszliwą liczbę za-

czyźnie. Zaginęla 23 kwietnia 2022 r. we wsi

Docieram do bab polowieckich, zebranych

ranny reportaż dla radia. Za oknem jest

kamienicy, bo stojąc obok dymiących ruin

bitych i rannych. Wiadomo już, że rakieta

Kozacza Lopań na pólnoc od Charkowa, usi-

z pobliskich kurhanów jeszcze w czasach

alarm, i podczas transmisji na żywo slyszę

prezydent Kijowa Witalij Kliczko powiedzial

spadla w Kijowie na skrzyżowaniu bulwa-

lując ratować spod kul ciężko rannego żolnie-

carskich. Jedna z nich zostala doszczętnie

wybuchy. Jeden i zaraz po nim drugi. Mó-

ludziom z telewizji, bez żadnej ekspertyzy,

ru Szewczenki i Wolodymyrskiej. Akurat

rza. Wedlug żolnierzy z jej jednostki, wrogi

zniszczona przez wybuch miny. Zbliżam się

wię o tym wszystkim do mikrofonu slu-

że kamienicy nie da się uratować. Mimo, że

w poniedzialek w godzinach szczytu, kie-

snajper, ignorując znak czerwonego krzyża,

do monstrualnych rozmiarów sowieckiego

chaczom w Polsce, którzy dzięki Bogu nie

zniszczeniu ulegla tylko jedna czwarta. Ak-

dy wszyscy jadą do pracy. Wygląda na to,

który byl wyraźnie widoczny na mundurze

pomnika żolnierzy II wojny światowej. Nie-

wiedzą, co to jest nalot wrogich pocisków

tywiści kijowscy natychmiast utworzyli pe-

że ocalal nasz ladny Szklany most, obok

J., strzelil jej w glowę. Ciala nie odnaleziono,

które rzeźby z brązu są rozbite odlamkami

na rodzinne miasto.

tycję na stronie Rady miejskiej z żądaniem

którego uderzyl kolejny Iskander. Ogrom-

gdy Kozacza Lopań zostala ostatecznie wy-

i leżą na ziemi. Czy ten znak rosyjsko-so-

Mój polski przyjaciel P. pisze do mnie

odbudowy budynku i niedopuszczenia do

ny lej w miejscu placu zabaw dla dzieci ­

zwolona we wrześniu. Nie ma jej wśród więź-

wieckiego miru naprawdę tu pozostanie? To

z niepokojem w messengerze: ,,Czy jesteś

przejęcia tego miejsca przez nastawionych

nasz ulubiony z córką ­ obok Muzeum Cha-

niów, nie ma jej na żadnych listach. Rodzice

ślad pozostawiony przez okupantów, który

bezpieczny?" Tak, przyjacielu, nic mi nie

na zysk deweloperów (o kontakty z nimi

nenków. Wszędzie wybite szyby, spalone

obawiają się, że okupanci po prostu spalili ją

mówi: ,,To jest nasza ziemia, nie jesteście

jest, w przeciwieństwie do mojego Kijowa,

podejrzewany jest Kliczko). W poprzednich

samochody, trupy... Podobnie w Dnieprze.

w mobilnych rosyjskich krematoriach, zacie-

tu wlaścicielami. Wyzwalamy ją, a tych,

który już drugi raz jest pod zmasowanym

latach ci ludzie zniszczyli już w tym miejscu

Pięści mimowolnie zaciskają się z wście-

rając ślady zbrodni.

którzy nie są posluszni ­ zabijamy". Nie

ostrzalem wroga. Podobno jeden z irań-

kilka starych domów, wznosząc tam ohyd-

klości. Dzięki Bogu, wszyscy moi żywi.

A inny polskiego pochodzenia Ukrainiec

możemy go zostawić na Ukrainie, bo poko-

skich dronów Szahed-136 zostal zestrze-

ne i nieodpowiednie wieżowce, co zepsu-

Dojeżdżamy już do Balaklii. Na drodze

imieniem I., pochodzący z Drohobycza, po

nani gwalciciele rosyjscy będą próbowali

lony w centrum (zrobila to policja z broni

lo historyczny wygląd tej części miasta.

jest coraz więcej spalonych samochodów

prostu ukryl przed rodzicami najpierw swój

przebić się tu ponownie, aby na falszywych

strzeleckiej), ale drugi trafil w swój cel.

W stanie wojennym nie wolno nam chodzić

i jakiegoś sprzętu. To tędy linia frontu

udzial w Rewolucji Godności na kijowskim

zgromadzeniach i wiecach skladać kwiaty

Ubieram się, alarm minąl. Muszę udać

na protesty, ale my ­ ja też zaliczam siebie

przechodzila od kwietnia do 8 września.

Majdanie, a potem w wojnie z rosją. Powie-

swoim ,,bohaterom".

się na miejsce wybuchu.

do tych dzialaczy ­ jesteśmy bardzo źli na

Wszędzie są zerwane druty, na poboczach

dzial, że jedzie do stolicy na zarobki, i że

Muszę wracać ­ M. czeka. Nie mam

Na tej ulicy ruch samochodowy jest za-

moskali. Więc zdecydowanie odradzamy

wiszą tabliczki z napisem ,,Miny!".

slużyl w batalionie ,,Ajdar". Dowiedzieli się

czasu ani szukać miejsca, w którym ostat-

blokowany. Wychodzę z samochodu i idę

prezydentowi wyburzenie tego budynku.

Miasto wita nas pustymi ulicami, po

o tym dopiero po jego śmierci. We wrześniu

nio przeprowadzono ekshumacje, ani na

w kierunku dymu. Docieram do policyjnej

Kilka dni później na Ukrainie zaczęly się

których gdzieniegdzie jeżdżą wojskowe

2014 r. zostal ranny i schwytany przez se-

odnalezienie wysypiska spalonego sprzę-

taśmy, za którą przechodzą tylko ratownicy.

przerwy w dostawie prądu. Wszystkie obec-

i bardzo rzadko stare cywilne samochody.

paratystów i moskali w obwodzie lugań-

tu kacapów. Musimy być dziś w Kijowie

Okolo jedna trzecia starej kamienicy z po-

ne zmasowane naloty rosyjskich rakiet mają

W parku przy dziecięcych zjeżdżalniach

skim. Byly filmy, w których sam chodzil po

o 18:30, bo M. ma autobus do swojej Lodzi.

czątku XX wieku ulegla zniszczeniu. Jest in-

na celu zniszczenie naszej infrastruktury

szczególnie przygnębiająco wygląda uszko-

szpitalu, ale po kilku dniach byl już martwy,

Jedziemy do wsi Czystowodiwka.

formacja, że pod gruzami są ludzie. Stamtąd

energetycznej, aby pogrążyć kraj w ciem-

dzony napis ,,Kocham... kleję". Chcę tu zna-

zaś 70% jego ciala zostalo oparzone. Kiedy

Wczoraj od policjanta w Balaklii dowie-

nadaję na żywo w radiu i opowiadam to, co

ności i zimnie, a w efekcie zmusić go do per-

leźć nocleg, bo jutro bliżej stąd do Iziumu,

po niewiarygodnie trudnych staraniach ro-

dzialem się numeru telefonu wójta tu-

widzę, oczywiście nie wchodząc w szcze-

traktacji pokojowych na warunkach kremla.

ale jedyny lokalny hotel nie przyjmuje. Po-

dzicom zwrócono cialo syna, sekcja zwlok

tejszej wsi, on zaś poradzil mi, żebym tu

góly, gdzie dokladnie jestem w Kijowie ­

Nie znam i nie slyszalem o ani jednej osobie,

licjanci, których spotykam, dobrodusznie

ustalila, że umarl wlaśnie wskutek oparzeń,

przyjechal, bo pomoc nie przychodzi do

bardziej szczególowe informacje mogą być

która wzywalaby do uleglości rosjanom.

proponują nocleg na swoim posterunku,

które zostaly mu zadane podczas tortur.

nich zbyt często.

wykorzystane przez wroga do ponownego

Natomiast rozpoczynają się patriotyczne

ale mam tylko jeden śpiwór, a oni nie mają

Mam teraz bardzo trudną pracę. Muszę

Malownicze wzgórza, duży staw

i bardziej precyzyjnego uderzenia.

,,wyścigi" w oszczędzaniu energii elektrycz-

koców ­ moskale wszystko zabrali ze sobą.

dzwonić do krewnych, prosić ich o zgodę,

i domy. Nie rozbite. Kilka osób już czeka na

,,Witam Pana serdecznie" ­ podchodzi

nej. Rano i wieczorem są do nas kierowane

Postanawiamy zrobić zdjęcie na centralnym

zdjęcia i sluchać opowieści o ich dzieciach,

poczcie. Nadal nie ma tu lączności mobil-

do mnie nieznany dziennikarz. ­ ,,Uslysza-

prośby, aby nie wlączać pralek i zmywarek,

placu i wrócić do zarezerwowanego nocle-

matkach i mężach, których nie udaje się

nej, ale wszyscy jakoś już wiedzą, że przy-

lem, że jest tu ktoś z Polski i postanowi-

kuchenek elektrycznych, czajników i bojle-

gu czyli 50 kilometrów na zachód, dokąd

odzyskać. Jest to niezwykle trudne psy-

jechala pomoc humanitarna.

lem się przywitać". Mówię mu, że jestem

rów. Wedlug urzędników rządowych system

rosjanie nie dotarli. Przypadkowo widzi-

chicznie. Ale jednocześnie bardzo ważne

,,Kto tu tylko nie stacjonowal: rosjanie,

wlaściwie z Kijowa, że nie jestem Pola-

elektroenergetyczny zostal już zniszczony

my w mieście nawet kawiarnię, w której

jest, aby opowiedzieć o ich życiu i śmierci,

buriaci, dagestańczycy, czeczeni ­ mówi

kiem, ale szczerze ściskam mu rękę.

w 30-40%. Dlatego nie można obejść się bez

wielokolorowe żarówki ladnie się palą, ale

aby ludzie, nie tylko w Ukrainie i w Polsce,

mężczyzna, któremu oddaję paczkę. ­

Prawie nic stąd nie widać, więc postana-

prewencyjnych wylączeń światla (a więc

nie ma czasu, by się zatrzymać ­ za oknem

jasno zobaczyli, że więcej pieniędzy, które

Mieszkali w szkole, dopóki nasi jej nie

wiam przejść jedną przecznicę i zbliżyć się do

i wody). Ludzie reagują ze zrozumieniem, na-

zmierzch, a droga nie jest latwa.

trzeba zaplacić za gaz i prąd, nie można

zbombardowali. Wszyscy w niej zostali

miejsca wybuchu z drugiej strony. Po drodze

prawdę oszczędzają, a nawet żartują w inter-

Już po ciemku, po niekończących się

równać z bólem odczuwanym przez dzieci

zabici. Zwloki zabrali ze sobą. Do naszych

necie (gdy jest prąd), że zadzwonią do SBU,

mijam ulicę, która zawsze jest bardzo zatlo-

i krewnych bohaterów, w których żylach

kilometrach ciąglych dolów, niewidocz-

ludzi we wsi nie strzelali, tylko strzelali

jeśli uslyszą, że sąsiad wlączyl pralkę.

czona samochodami, zawsze jest tu ruch.

nych, bo wypelnionych wodą, docieramy

plynęla krew ukraińska i polska.

nam nad glowami. Przywozili też pomoc