16

nr 20 (408) | 31.10.­14.11.2022

Rozmowy Kuriera

www.kuriergalicyjski.com

O XXII edycji Dialogu Dwóch Kultur w Krzemieńcu,

w Warszawie oraz w Sulejówku

Rozmowa

Liceum Krzemienieckie, zalożo-

ne przez Tadeusza Czackiego i Hugo

ANNY GORDIJEWSKIEJ

Kollątaja w czasie zaborów, a później

z MARIUSZEM

zamknięte przez Rosjan po powsta-

OLBROMSKIM,

niu listopadowym. Przypomnijmy,

pisarzem i muzealnikiem,

że w tym to gimnazjum byl profeso-

animatorem dzialań

rem Euzebiusz Slowacki, ojciec Ju-

kulturalnych.

liusza. Maly Juliusz już od dziecka

bywal z ojcem w tej uczelni. A więc ta

Poprzednio rozmawialiśmy o Ja-

milość marszalka Józefa Pilsudskie-

nie Parandowskim i związkach

go do twórczości autora ,,Kordiana"

jego biografii oraz twórczości

przybrala bardzo konkretny i realny

ze Lwowem. Także z fascynacją

wymiar. W jakimś sensie jego po-

tego wybitnego pisarza epoką

stępowanie kontynuowal wlaśnie

romantyzmu. Będziemy pewno

Krzysztof Jaraczewski, wnuk.

w przyszlości kontynuować ten

Warto podkreślić,

temat. Ale wlaśnie zakończyl

że Muzeum Józefa

się XXII Dialog Dwóch Kultur,

spotkania pisarzy i naukowców

Pilsudskiego ma obecnie

SALA OBRAD W MUZEUM PILSUDSKIEGO

oraz artystów polskich i ukra-

świetne ekspozycje,

ińskich, które przed wielu już

Otóż nie. To pięknie, że przez minio-

które mogliśmy

laty zainicjowal Pan wspólnie

ne lata wytworzyla się w Krzemieńcu

w czasie Dialogu Dwóch

z żoną Urszulą, z rozwagą, ale

tak silna i dobra tradycja, że dyrektor

Kultur z rosnącym

i ogromnym zaangażowaniem

Muzeum Juliusza Slowackiego Tamara

zainteresowaniem

wspólorganizowal przez ponad

Sienina, prof. Afanasij Lomakowycz,

dwie dekady. Może więc poroz-

rektor Humanistyczno-Pedagogicz-

oglądać, a oprowadzal

mawiajmy na ten temat, a póź-

nej Akademii im. Tarasa Szewczenki

nas prof. Grzegorz

niej wrócimy do twórczości Jana

wraz z wladzami miasta, przy wspar-

Nowik, znakomity

Parandowskiego.

ciu wladz wojewódzkich, spoleczno-

historyk wojskowości,

Oczywiście, tym bardziej, że tego-

ści polskiej miasta, parafii katolickiej,

znawca biografii

roczny Dialog Dwóch Kultur prze-

zrealizowali ciekawy program. Za-

Józefa Pilsudskiego,

biegal w warunkach wyjątkowych,

chowal on tradycyjne części naszych

wicedyrektor Muzeum

bo w czasie toczącej się na Ukrainie

spotkań, jak na przyklad uroczystą

wojny. Ale jednak ­ mimo wszystko

mszę św. w kościele parafialnym za

w Sulejówku do

­ byl udany, mial bardzo bogaty, cie-

duszę Juliusza Slowackiego, zloże-

spraw naukowych.

kawy i aktualny program.

nie kwiatów pod pomnikiem Tarasa

Ale oczywiście Dialog

Szewczenki oraz na grobie matki au-

Dwóch Kultur jest

Zawsze te spotkania, których

tora ,,Księdza Marka" ­ Salomei, na

PROF. WALENTYNA SOBOL, PREZENTUJE KSIĄŻKĘ FILIP ORLIK (1672­

organizowany nie

celem jest budowanie porozu-

Cmentarzu Tunickim. Później przy

1742) I JEGO ,,DIARIUSZ"

tylko przez Muzeum

mienia między elitami kultu-

pięknej wrześniowej pogodzie odbyly

ry, nauki i sztuki obu narodów,

się spotkania naukowe i artystyczne

otwartym, z okazji odzyskania nie-

jest wspólorganizatorem tych wyda-

Pilsudskiego. Od wielu

wzajemne ubogacanie się, roz-

w Muzeum Slowackiego. Na inaugu-

podleglości przez Polskę, przez pre-

rzeń. Oczywiście, nieprzypadkowo,

lat do wspóltworzenia

poczynaly się w Krzemieńcu

rację tych spotkań nagralem i prze-

zydenta RP Andrzeja Dudę, rodzinę

bo Józef Pilsudski byl wielkim mi-

tego przedsięwzięcia

na Ukrainie, gdzie przyszedl

kazalem listownie swe wystąpienie,

marszalka Pilsudskiego, zaproszo-

lośnikiem i znawcą twórczości Slo-

wlącza się Zarząd

na świat 4 września 1809 roku

które zostalo wyemitowane na po-

nych gości. W gmachu zaprojekto-

wackiego od wczesnej mlodości. Jego

Glówny Stowarzyszenia

Juliusz Slowacki i tam się przez

czątku spotkania. Tegoroczny Dialog

wanym przez Krzysztofa Jaraczew-

,,Dziela zebrane" wyslala mu matka,

Pisarzy Polskich.

jakiś czas wychowywal, a póź-

Dwóch Kultur przebiegal w Krzemień-

skiego, wnuka Józefa Pilsudskiego.

gdy przebywal na zeslaniu. Znal wiele

niej wracal tam z Wilna, gdzie

cu w dniach 4­6 września.

Nota bene Krzysztof Jaraczewski byl

utworów Slowackiego na pamięć, cy-

studiowal, do matki Salomei.

W ubieglym, a także w bieżącym

z nami w Krzemieńcu podczas po-

towal je nawet w rozkazach wojsko-

A jeszcze później, już na emi-

A druga część tych spotkań

roku nasze dzialania zdecydowanie

przednich edycji Dialogu Dwóch

wych. Myśl Slowackiego inspirowala

gracji, powracal nieustannie do

przebiegala w Polsce?

wsparl prof. Bartosz Korzeniewski

Kultur. Razem, między innymi, skla-

często jego dzialania. Nieprzypad-

tego miasta sercem i pamięcią.

z Uniwersytetu Adama Mickiewicza

Tak, w późniejszym okresie w dniach

daliśmy kwiaty na grobie Salomei

kowo to wlaśnie Józef Pilsudski do-

w Poznaniu, dyrektor Ośrodka Badan

Tak, warto też podkreślić, że Slowacki

11­14 października, w dwóch miej-

Slowackiej. Byl taki okres, gdy na-

prowadzil do sprowadzenia prochów

nad Przeszlością Zbiorową i Studiów

przywolywal Krzemieniec i opisywal

scach. W Warszawie w Domu Litera-

sze spotkania nie mialy wsparcia

Juliusza Slowackiego do wolnej Pol-

Muzealnych. Przez wiele lat wspie-

swą rodzinną ziemię w wielu znako-

tury, okazalym gmachu usytuowa-

finansowego i na moją prośbę to on

ski z Paryża w czerwcu 1927 roku. To

rala nasze dzialania Fundacja ,,Po-

mitych utworach, że wspomnę choćby

nym w samym sercu stolicy. Tuż przy

podjąl decyzję o wlączeniu się Mu-

on zaraz po zakończeniu zwycięskiej

moc Polakom na Wschodzie". Po raz

jego piękny wiersz ,,Godzina myśli",

Zamku Królewskim. A także w Mu-

zeum Pilsudskiego do tego przed-

wojny z bolszewikami, po traktacie

pierwszy we wspólfinansowanie

zaczynający się od slów: ,,Tam ­ pod

zeum Józefa Pilsudskiego w Sule-

sięwzięcia i pomocy. Od siedmiu lat

ryskim, wskrzesil specjalnym roz-

i organizację Dialogu Dwóch Kultur

okiem pamięci ­ pomiędzy gór szczy-

jówku, w nowoczesnym, uroczyście

Muzeum Pilsudskiego w Sulejówku

kazem slynne gimnazjum, a później

wlączyl się w tym roku Instytut Lite-

tem. Piękne rodzinne miasto wieżami

ratury w Krakowie kierowany przez

wytryska". Niezwykle jest to, że jego

dra hab. Józefa Ruszara. No i trady-

rodzinny dom po latach udalo się od-

cyjnie nasze usilowania życzliwie

restaurować i powstalo tam Muzeum

potraktowala również Dorota Jani-

Juliusza Slowackiego z ciekawymi

szewska-Jakubiak, tym razem jako

wystawami poświęconymi biografii

dyrektor Narodowego Instytutu Pol-

i twórczości autora ,,Kordiana". Zostalo

skiego Dziedzictwa Kulturowego za

ono uroczyście otwarte w 2004 roku,

Granicą ,,Polonica". Zatem można po-

ale dzialalność rozpoczęlo dwa lata

wiedzieć, że lista instytucji oraz osób

wcześniej. Tam wlaśnie przez ponad

wspóltworzących Dialog Dwóch Kul-

20 lat rozpoczynaliśmy Dialog Dwóch

tur nie tylko na Ukrainie, ale i w Pol-

Kultur, następnie odbywaly się sesje

sce ciągle się powiększa, co potwier-

naukowe, wieczory literackie, koncer-

dza, że przedsięwzięcie to znajduje

ty i wernisaże wystaw. A druga część

coraz większe uznanie.

naszych spotkań miala miejsce w Pol-

sce, w różnych miejscowościach. Ale

Kto przybyl na tegoroczne spo-

w tym roku po raz pierwszy od wielu lat,

tkania w Polsce?

ze względu na wojnę, nie pojechaliśmy

Nasze spotkania od wielu lat mają

do Krzemieńca. Uznalem, że nie mogę

charakter interdyscyplinarny. Bio-

narażać na niepewny los kilkadziesiąt

rą w nich udzial polscy i ukraińscy

osób, bo tyle każdego roku wyruszalo

pisarze i poeci, artyści, a także na-

we wrześniu z Polski do Krzemieńca.

ukowcy: literaturoznawcy, histo-

Zatem  tegoroczny  Dialog

rycy, historycy sztuki i muzealnicy,

Dwóch Kultur odbyl się wy-

konserwatorzy zabytków z bardzo

MILUSIN ­ DWOREK JÓZEFA PILSUDSKIEGO W SULEJÓWKU ZBUDOWANY PRZED WOJNĄ ZE SKLADEK

lącznie w Polsce?

wielu ośrodków w obu krajach.

LEGIONISTÓW DLA UKOCHANEGO PRZEZ NICH MARSZALKA