17

nr 20 (408) | 31.10.­14.11.2022

Rozmowy Kuriera

www.kuriergalicyjski.com

prof. Grzegorza Nowika z Muzeum Jó-

Uczestniczą też w nich przedstawi-

zefa Pilsudskiego trzech ogromnych

ciele wladz zarówno ukraińskich

tomów dokumentów ,,Bitwa o Ukrainę.

jak i polskich. Z Ukrainy przybyla

1 I ­ 24 VII 1920, wydanych w War-

do Warszawy delegacja z Krzemień-

szawie w latach 2016­2021.

ca, z Muzeum Slowackiego, z tamtej-

szej uczelni i miasta oraz naukowcy

Jaki byl program artystyczny

z wielu miast: z Kijowa, Lwowa, Dro-

tegorocznego Dialogu Dwóch

hobycza, Charkowa, Buczy. Przybylo

Kultur oprócz oczywiście, pre-

wiele poetek ukraińskich z różnych

zentacji literackich?

części Ukrainy, choć niektóre prze-

Bardzo ciekawy. W Muzeum Pil-

niosly się teraz do Polski i tu pracują,

sudskiego w dużej i o znakomitym

tu tworzą. Zabraklo na tegorocznych

oświetleniu sali wystawowej odbyl

spotkaniach poetów ukraińskich, ale

się wernisaż przejmującego, o ogrom-

z tego względu, że walczą, że są w woj-

nych rozmiarach dziela Ostapa Loziń-

sku. Wiele osób z Ukrainy ze względu

skiego ,,Trwoga". Jest to rodzaj ukraiń-

na sytuację w ostatniej chwili odwo-

skiej ,,Guernica", dziela namalowanego

lalo swój przyjazd. Te, które dotarly,

w 1937 roku przez Pabla Picassa jako

opowiadaly nam jak jechaly drogą do

rodzaj artystycznego manifestu prze-

granicy z Polską wśród spadających

ciw wojnie i jej brutalności. Nieżyjący

rosyjskich pocisków, wstrząsających

już artysta Ostap Loziński należal do

pojazdem wybuchów. W ciągu czte-

najciekawszych malarzy ukraińskich

rech dni trwania naszych spotkań

doby wspólczesnej. Zajmowal się

uczeni z wielu dyscyplin zaprezen-

towali 33 wyklady, odbylo się kilka-

glównie pisaniem ikon. Ale przedsta-

naście prezentacji nowych książek,

wione w Sulejówku dzielo, o którym

glównie poetyckich. Osobno wiersze

zajmująco mówili kuratorzy wystawy

W KOŚCIELE RZYMSKOKATOLICKIM W KRZEMIEŃCU

swe prezentowalo kilkunastu poetów

dr Katarzyna Jakubowska-Krawczyk

Jak wspomnialem, przez dwa następne

i poetek polskich i ukraińskich.

z Uniwersytetu Warszawskiego i Ma-

podsumowanie i perspektywy ba-

walczy w Charkowie. Następnego

dni byliśmy w Sulejówku w Muzeum

teusz Sora, robi rzeczywiście wielkie

dań. Trudno jest przywolać nazwiska

dnia podczas drugiej naszej lite-

Proszę powiedzieć, jakie byly

Józefa Pilsudskiego. Po powitaniu

wrażenie, sklania do glębokich re-

tak licznych prelegentów oraz tema-

rackiej konferencji, tym razem na

wiodące tematy tych spotkań..

wszystkich przez dra Roberta An-

fleksji. Mogliśmy też w Filharmonii

ty wszystkich wystąpień, ale wiele

wspólczesny temat: ,,Refleksje o po-

drzejczyka, dyrektora tego muzeum,

W bieżącym roku nasze spotkania

Narodowej w wypelnionej po brzegi

z nich bylo nadzwyczaj interesują-

ezji w dobie wojny" miala ona zresztą

odbyla się sesja naukowa na temat:

wyraźnie podzielily się na dwie czę-

sali wysluchać świetnego koncertu

cych. Po zakończeniu tej części obrad

bardzo ciekawe wystąpienie na te-

,,Wspólne drogi Polski i Ukrainy na

ści. Pierwsza miala charakter wy-

w wykonaniu Narodowej Orkiestry

w godzinach wieczornych odbyl się

mat: ,,Śpiewem wskazywać morder-

przestrzeni dziejów". Rozpoczęla ją

lącznie literacki i zostala zrealizowa-

Kameralnej Ukrainy. W programie

na Placu Zamkowym pod kolumną

ców" Sierhija Żadana, ukraińska oda

Dorota Janiszewska-Jakubiak, dyrek-

na w Warszawie w Domu Literatury,

znalazly się utwory kompozytorów

króla Wladyslawa III Wazy niezwy-

do wolności".

tor Narodowego Instytutu Polskiego

ukraińskich, jak i repertuar między-

glównej siedzibie wszystkich pisarzy

kly wieczór literacki.

No wlaśnie, jak przebiegala ta

Dziedzictwa Kulturowego za Granicą

narodowy. Publiczność nagradzala

w Polsce oraz na Placu Zamkowym

Proszę coś na ten temat więcej

część konferencji poświęco-

,,Polonica" refleksjami na temat ochro-

artystów oklaskami na stojąco. Na-

pod Kolumną Króla Zygmunta III

powiedzieć...

na zagadnieniom wspólczesnej

ny obiektów zabytkowych w czasie

sze spotkania ubogacila też swoim

Wazy. Calość tegorocznego spotkania

poezji w obliczu kataklizmu ja-

wojny na terenie Ukrainy. Bardzo

koncertem fortepianowym Maria

zainaugurowala swym wystąpie-

To bylo wyjątkowe spotkanie,

kim jest obecna wojna?

ciekawe byly wystąpienia. Bogato

Baka-Wilczek, w której wykonaniu

niem Malgorzata Gosiewska, wice-

w szczególnym czasie toczącej się

ilustrowane zdjęciami w tym zakre-

pięknie zabrzmialy utwory Frydery-

marszalek Sejmu RP. Nieprzypadko-

wojny. No i w szczególnym miejscu,

Część konferencji poświęcona lite-

sie tematycznym mieli też inni pra-

ka Chopina i innych mistrzów epoki

wo, bo na poprzednie edycje naszych

jakim jest kolumna króla Zygmunta

raturze wspólczesnej miala wyraźny

cownicy tej instytucji: dr Magdalena

romantyzmu. Artystka z Krakowa jest

spotkań kierowala ona swe listy, za-

III Wazy, o której pisal Juliusz Slo-

związek z toczącą się na Ukrainie

Gutowska, która mówila o ochronie

stalym uczestnikiem naszych spotkań

wsze wyrażala swe poparcie i zainte-

wacki w ,,Uspokojeniu", a w 1927

wojną. Zwracano uwagę na zmia-

cmentarzy. Z kolei dr Karol Guttmejer

od wielu lat.

resowanie tymi wydarzeniami.

roku przemawial pod nią nad pro-

nę języka poezji wobec toczących

snul refleksje na temat: ,,Od badań na-

Warto wspomnieć, że jej wielora-

chami autora ,,Króla ducha" prof.

się dzialań. Mówil na ten temat prof.

Proszę zatem może o jakąś końco-

ukowych do publikacji książkowych"

kie wsparcie w ostatnim okresie dla

Ignacy Mościcki, prezydent Rzeczy-

Jurij Kowaliw z Uniwersytetu im.

wąrefleksjęotychspotkaniach...

przedstawiając najciekawsze książki

Ukrainy mialo różnorodny wyraz,

pospolitej Polskiej, kiedy to trumna

Tarasa Szewczenki w Kijowie. Z ko-

wydane przez POLONIKĘ, a związa-

Byly one niezwykle istotne ze wzglę-

między innymi, poprzez jej wyjazd

z prochami Slowackiego wędrowala

lei prof. Ludmila Sirik z Uniwersy-

ne w ochroną zabytków. Szczegól-

du na istniejącą sytuację na Ukrainie,

do walczącego Mariupola w czasie

z Paryża przez Warszawę na Wawel.

tetu im. Marii Curie Sklodowskiej

nym wydarzeniem bylo wystąpienie

także międzynarodową. Pozwolily

szczególnie nasilonych tam walk. Co

To bylo w czerwcu 1927 roku. Nasz

w Lublinie wskazywala na ,,Utyli-

dyrektor Muzeum Juliusza Slowac-

spojrzeć wstecz w przeszlość, na wspól-

oczywiście wymagalo wielkiej de-

wieczór poetycki w dniu 11 paź-

tarne traktowanie przez rosyjskie

kiego w Krzemieńcu Tamary Sieniny,

ną historię, wspólne karty zmagania

terminacji i odwagi. Zostalo też od-

dziernika nosil tytul ,,Wiersze dla

imperium ukraińskiej literatury

której wypowiedź na temat: ,,Ważny

się o wolność. Pozwolily ukazać nowe

tworzone nagranie video wypowie-

wolnej Ukrainy". Już te slowa wiele

w kontekście relacji ukraińsko-pol-

fakt polsko-ukraińskiego przymie-

osiągnięcia historyków w tym zakre-

dzi dyrektor Departamentu Kultury

mówią. Spotkanie w cieniu kolum-

skich". Zaprezentowano też nowe

rza: renowacja tablicy pamiątkowej

sie, jak również historyków literatury.

i Turystyki Obwodowej Administra-

ny i pod flagami polską i ukraiń-

książki poetyckie, które mają zwią-

i krzyża poświęconych poleglym żol-

Nie mialy one wylącznie charakteru

cji Wojskowej w Tarnopolu Switlany

ską byl manifestacją solidarności

zek z obecną sytuacją na Ukrainie.

nierzom 18 Dywizji Piechoty Wojska

teoretycznego, lecz pozwolily, z jed-

Bajtaluk ­ przemówienie inaugura-

środowisk twórczych obu narodów

Poetka z Poznania Teresa Tomsia za-

Polskiego oraz żolnierzom Ukraiń-

nej strony, zaprezentować solidarność

cyjne do uczestników Dialogu Dwóch

z broniącą swej wolności Ukrainą.

prezentowala almanach poezji ,,Czas

skiej Armii Ludowej pod Komnatką

artystów i naukowców z obu krajów,

Kultur. Jeśli chodzi natomiast o te-

Na początku spotkania powiedzia-

pojąć ten świat, czas ukoić ból" oraz

na Ziemi Krzemienieckiej". Jej wypo-

przedstawić nowe utwory o charakte-

maty literackie to nasze obrady byly

lem kilka slów wlaśnie o znaczeniu

wlasne wiersze.

wiedź zakończyla się przekazaniem

rze antywojennym pisane często no-

skoncentrowane wokól 200. rocznicy

dla polskiej kultury miejsca, w jakim

Ja zaprezentowalem

w ozdobnej szkatulce ziemi z pola bi-

watorskim językiem. Z drugiej strony,

Romantyzmu, która to rocznica w li-

się znajdowaliśmy. Następnie zosta-

swe utwory z książki

twy. Ciekawe spostrzeżenia bogato

pozwolily przedstawić cale spektrum

teraturze polskiej wiąże się z wyda-

ly zaprezentowane przez aktorów

ilustrowane zdjęciami przedstawila

historii tej dawnej i najnowszej, a także

niem ,,Ballad i romansów" Adama

wiersze Juliusza Slowackiego i Tara-

,,Przeminą dymy,

mgr Helena Haśkiewicz, pracownik

dzialań w zakresie ochrony zabytków

Mickiewicza w Wilnie. Jak wiemy,

sa Szewczenki. A później zabrzmia-

rozkwitną róże.

merytoryczny Muzeum J. Slowac-

na Ukrainie i pomocy w tym zakresie

to wlaśnie Kresom zawdzięczamy

ly wiersze recytowane z pamięci,

Wiersze o walczącej

kiego w Krzemieńcu, w wypowiedzi:

ze strony Polski. Ważną inicjatywą

najwspanialsze dziela romantyzmu,

bądź czytane na przemian przez kil-

Ukrainie", a Olga

,,Muzeum Juliusza Slowackiego jako

bylo wspólne podjęcie uchwaly o za-

bo z tych terenów pochodzili najwy-

kunastu poetów i poetek polskich

Olchowa z Narodowego

kulturalno-oświatowe centrum dla

miarze opracowania Polsko-Ukraiń-

bitniejsi twórcy tego nurtu: Adam

i ukraińskich. Poprzedzala je zawsze

Uniwersytetu im. T.

osób czasowo przemieszczonych z te-

skiej Encyklopedii, która by w sposób

Mickiewicz i Juliusz Slowacki, by

krótka informacja o biografiach

renów dzialań wojennych: nowe wy-

kompetentny i zgodny z prawdą uka-

wymienić tylko tych dwóch spośród

twórców, ich osiągnięciach literac-

Szewczenki w Kijowie,

zwania, realia naukowo-oświatowe

zywala związki kultury i historii Pol-

bardzo wielu naprawdę znakomitych.

kich. Większość wierszy byla pre-

czlonkini Narodowego

i komunikacyjne. Badaczy dziejów

ski i Ukrainy, nasze wspólne dziedzic-

Wyklad inauguracyjny w tej części

zentowana w obu językach. Wieczór

Zrzeszenia Pisarzy

i relacji historycznych między obu

two. Budowala w ten sposób konkretną

sesji naukowej na temat ,,Fryderyk

wspólprowadzila ze mną dr Wiera

Ukrainy, poetka,

narodami mogla szczególnie zainte-

wiedzę i byla powszechnie dostępna.

Chopin, a i Stefan Witwicki" wyglo-

Meniok z Drohobycza, dyrektorka

dziennikarka,

resować wypowiedź prof. Walentyny

Na początku przyszlego roku ukaże się

sil prof. dr hab. Andrzej Fabianowski

Centrum Polonistycznego i organi-

mówila na temat:

Sobol z Uniwersytetu Warszawskiego,

z tych spotkań rocznik pod tą samą na-

z Uniwersytetu Warszawskiego. Ze

zatorka slynnych Festiwali Bruno

,,W poszukiwaniu

która przedstawila swe rozważania

zwą co calość spotkań, który będzie za-

strony ukraińskiej swymi refleksja-

Schulza w tym mieście, która ogrom-

na temat ,,Polsko-ukraińskie relacje

wieral wszystkie teksty wygloszonych

mi na temat: ,,Krzemieniecka" spu-

nie mi pomogla w realizacji tej części

nowego języka

w ego-dokumencie Filipa Orlika. Wy-

referatów oraz dokumentację fotogra-

ścizna polskiego romantyzmu w kon-

naszych spotkań. Przede wszystkim

poetyckiego

powiedź byla polączona w prezentacją

ficzną wydarzeń.

tekście wojny rosyjsko-ukraińskiej"

jako tlumacz nie tylko mego przemó-

w okresie wojny" oraz

wspaniale wydanej książki ,,Filip Or-

podzielil się prof. dr hab. Afanasij Lo-

wienia, ale i wielu utworów poetów

zaprezentowala swe

Bardzo dziękuję za rozmowę.

lik (1672­1742) i jego Diariusz w opra-

makowycz, rektor Humanistyczno-

ukraińskich na język polski oraz

wiersze na temat wojny.

cowaniu z rękopisów wlaśnie przez

Ja również.

-Pedagogicznej Akademii im. Tarasa

polskich na ukraiński. Zaprezen-

panią profesor. Wspomniane dzielo to

Szewczenki w Krzemieńcu. Z kolei

towala też w obu językach wiersze

Dialog Dwóch Kultur spon-

A  jak  przebiegala  druga

owoc żmudnej pracy badawczej trwa-

Akademik NANU Ukrainy, prof. Ro-

znakomitego poety ukraińskiego

sorowalo Ministerstwo Kultury

część spotkań o charakterze

jącej ponad 20 lat. Wyjątkowo ważnym

styslaw Radyszewski ­ ,,Ukraiń-

Serhija Żadana, który nie mógl przy-

i dziedzictwa Narodowego.

historycznym?

wydarzeniem byla prezentacja przez

ska szkola" w polskim romantyzmie:

być do Warszawy, ponieważ obecnie