24

nr 20 (408) | 31.10.­14.11.2022

Z pamiętnika podróżnika

www.kuriergalicyjski.com

Kościól Wniebowzięcia NMP w Jazlowcu

odkrywa swoje tajemnice

Nowy Kurier Galicyjski

już drukowal material

o odnalezieniu unikalnych

napisów w kościele

Wniebowzięcia NMP

w Jazlowcu. Znalezisko jest

unikatowe, bo niektóre

napisy pochodzą z XVI-XVIII

wieków. Przyrównać je można

do wspólczesnych graffiti.

Są to wydrapane w tynku

sentencje lub po postu imiona

i nazwiska pewnych osób.

Wcześniej podobne napisy

odnajdywano w cerkwiach

okresu książęcego. Kościól

w Jazlowcu jest pierwszą

RZEŹBIONE OBRAMIENIE DRZWI WEJŚCIOWYCH

FRESK Z PODPISEM KOWALSKI ­ NA PRÓŻNO SZUKAĆ WLAŚCIWEGO

świątynią katolicką z taką

KOWALSKIEGO WŚRÓD POLAKÓW, JAK I KOWALCZUKA WŚRÓD

ilością napisów ­ jest ich tu

wyjawiono również podczas

niespodzianki. Na przyklad ­

UKRAIŃCÓW

okolo 300­400.

prac konserwatorskich w kapli-

podpisy znanych postaci hi-

cy zamkowej na zamku w Lubli-

storycznych. Nigdy nie należy

z Tatarami, podczas wypadu oso-

nie. Te datowane są XV wiekiem

wątpić, że uda się odnaleźć tekst,

biście zdobyl zielony proporzec

TEKST I ZDJĘCIA

i znajdowaly się pod kolejnymi

rzucający nowe światlo na wy-

wroga. Znana jest tragedia jego

DMYTRO POLUCHOWYCZ

J

warstwami tynku. Stąd więk-

darzenia historyczne lub uzu-

matki, Katarzyny Boryslaw-

ak wyjaśnil swego cza-

szość tych napisów jest obecnie

pelniający już znane fakty.

skiej, herbu ,,Szreniawa", córki

su jeden z najlepszych

niewidoczna dla oka ludzkiego.

Tak  wlaśnie  stalo  się

podkomorzego podolskiego Pio-

specjalistów na Ukrainie

W przypadku kościola Wnie-

w Jazlowcu.

tra Boryslawskiego. Gdy kobieta

w kwestii średniowieczno-re-

bowzięcia NMP w Jazlowcu

Tym razem niespodziewanie

dostala się do niewoli tatarskiej,

nesansowych napisów, doktor

swoją rolę odegralo wieloletnie

trafilem tu na dlugo i zrobilem

pan Krzysztof pojechal na Krym,

historii, wicedyrektor Narodo-

opuszczenie tej świątyni. Po-

szereg zdjęć nowych napisów.

aby ją wykupić. Niestety, kobie-

FRESK Z PODPISEM STRZEMECKI ­

wego rezerwatu ,,Sofia Kijow-

czątkowo zawalil się dach, na-

Jeden z nich zwrócil moją uwagę

ta zmarla i do domu przywiózl

TEN PODPIS NA MURZE KOŚCIOLA

ska" Wiaczeslaw Kornijenko,

stępnie sklepienie. A dalej wsku-

dość dużymi i wyraźnymi lite-

jedynie jej szczątki, by spoczęla

ODKRYL CALĄ KARTĘ HISTORII

tek czynników atmosferycznych

większość napisów tego rodza-

rami, ale przede wszystkim datą

w ojczystej ziemi. Życie tej posta-

ju z XVI-XVIII wieków odnaj-

zaczęly odpadać kolejne war-

­ 1591. Następnie zechcialem

na terenie pow. buczackiego

ci bylo pelne przygód, ale nasza

dywanych na murach świą-

stwy tynku, aż nareszcie odkryl

odszukać jakieś ogólnie dostęp-

i w samym Jazlowcu. Najbar-

opowieść nie jest o nim.

tyń, jest dzielem rąk polskiej

się samoczynnie tynk z setkami

ne wiadomości o autorze podpi-

dziej znanym przedstawicielem

Do niedawna istnialy pewne

i ukraińskiej szlachty: ,,Prze-

wydrapanych rysunków i na-

su ­ Stanislawie Strzemeckim,

rodu byl Krzysztof Strzemecki

rozbieżności co do postaci jego

ważnie są to napisy rodowych

pisów, powstalych przed setka-

który przed ponad 400 laty zo-

(? ­ 1671), który nawet trafil do

ojca. Wedlug świadectwa Sta-

nazwisk, imion, czasami za-

mi lat. Najstarszy napis sięga

stawil tu swój autograf.

Wikipedii, i to nie tylko w wersji

nislawa Józefa Duńczewskiego

1590 roku, a ,,najmlodszy" ­ po-

wierają datę odwiedzin świą-

Moje próby pozyskania ja-

polskiej, ale i ukraińskiej. To jego

(1701­1767) jego ojcem byl Mi-

tyni ­ w odróżnieniu od trady-

czątków XIX wieku. Wiacze-

kichś wiadomości nie byly bez-

rodowód rzuca nieco światla na

kolaj Strzemecki, który zginąl

cyjnych dla nas ,,Tu byl Wasia".

slaw Kornijenko planowal prze-

skuteczne. Po pierwsze, napis

napis w świątyni.

w ,,kwiecie wieku z ręki tatar-

W tamtych czasach osoba

prowadzić w tym roku szerokie

wykonano bardzo dużymi lite-

Ale najpierw co nieco o panu

skiej" i pochowany zostal w Ja-

w taki sposób podkreślala swe

badania w tym kościele, ale na

rami, co wyróżnialo go spośród

Krzysztofie.

zlowcu (czyli w samym kościele

osobiste nawiedzenie świątyni,

przeszkodzie stanęla wojna.

otaczających napisów. Świad-

Krzysztof Strzemecki, jak

Wniebowzięcia NPM lub obok

udzial w pielgrzymce lub gdy do

­ Taki kompleks jest waż-

czylo to o pozycji autora. Po dru-

przystalo  na  prawdziwego

niego). Natomiast wedlug herba-

świątyni przywożono stosow-

nym źródlem, ukazującym real-

gie, Strzemecki, to dość rzadkie

szlachcica, poświęcil się obronie

rza Kacpra Niesielskiego (1682­

ne relikwie. Dawalo to uczucie

ne przemieszczanie się ludno-

nazwisko, w odróżnieniu od imć

ojczyzny. Od mlodych lat walczyl

1744) ojcem Krzysztofa mial być

pewności, że modlitwy w tym

ści w Rzeczypospolitej i lączy je

Kowalskiego, który podpisal się

w chorągwi pancernej hetmana

niejaki Jędrzej Strzemecki.

czasie zostaną wysluchane,

z konkretnym punktem geogra-

obok. Należy przy tym podkre-

wielkiego koronnego Stanislawa

Odnaleziony w kościele napis

a prośby spelnione".

ficznym ­ wyjaśnia Wiaczeslaw.

ślić, że takie napisy powstawaly

Żólkiewskiego, a następnie w hu-

stawia kropkę w sporze pomię-

Oprócz tego, wedlug mnie-

­ Czasami te napisy zaznaczają

calkowicie jawnie i zupelnie le-

sarskiej. Bral udzial w bitwach

dzy Niesielskim i Duńczewskim

mania w czasach średniowiecz-

imiona czlonków rodziny (szla-

galnie z zezwolenia gospodarzy

z Moskwą, Wolochami i w Pru-

w genealogii rodu Strzemeckich,

no-renesansowych i wczesno

checkich lub mieszczańskich),

świątyni, tu ­ dominikanów,

sach. W bitwie z Turkami pod

trwającym nie jeden wiek. Bio-

barokowych, dowolny napis na

o których nie wspominają kroni-

którzy przeznaczyli na nie chór

Cecorą (1620) nie opuścil swego

rąc pod uwagę okres powsta-

murze świątyni automatycz-

ki. Podkreślają one popularność

kościola. Podpisów braciszków

dowódcy, zostal ranny i dwa lata

nia napisu ­ rok 1591 i to, że ród

nie zostawal uświęcony przez

tej lub innej świątyni w pewnym

jest tu dostatnio.

przebywal w niewoli. Wróciwszy

Strzemeckich w Jazlowcu nie

samo święte miejsce, gdzie go

okresie czasu pod względem ak-

Moja próba byla udaną!

z niewoli, walczyl dalej. Ze zna-

byl liczny, wnioskujemy, że pod-

wykonano, umieszczenie zaś na

tywności pielgrzymowania.

Jak się okazalo ród szlachecki

nych czynów bohaterskich pana

pis mógl zostawić jedynie ojciec

nim wlasnego imienia i nazwi-

Badania tego rodzaju za-

Strzemeckich pieczętowal się

Krzysztofa odnotowany jest fakt,

Krzysztofa. Wobec tego rację

ska mialo zapewnić powodze-

bytków często sprawiają mile

herbem ,,Lubicz" i byl dość znany

że w bitwie obronnej o Horodenkę

mial wlaśnie jezuita, historyk

nie w życiu i dzialaniach. Podpis

i badacz genealogii i heraldyki

na murze domu Bożego odgry-

Kasper Niesielski, a nie astro-

wal rolę pewnego talizmanu.

nom, matematyk i trochę histo-

Tak więc, wydrapywanie swo-

ryk Stanislaw Duńczewski.

ich nazwisk wewnątrz murów

Odkrycie to, rzecz jasna,

świątyni bylo zjawiskiem popu-

trudno uznać za globalne czy

larnym, ba ­ nawet masowym.

sensacyjne. Jest to jedynie hi-

Dziś te podpisy są rzadkim

storia niewielkiego szkielka,

świadectwem przeszlości. Przy-

które uklada się w bezgranicz-

czyna jest prosta ­ są pokryte

nej mozaice Historii. Bez tego

kolejnymi warstwami tynków

fragmentu nie bylaby pelna.

kolejnych rekonstrukcji, mo-

Z drugiej strony, widzimy, ile

dernizacji i przebudowy świą-

może się kryć za zwyklym napi-

tyni lub po prostu zniszczone

sem, wyrytym w murze kościola.

przez kataklizmy dziejowe.

Możemy przypuszczać, że przy

Zazwyczaj tego rodzaju zna-

bardziej dokladnym i nauko-

leziska są dokonywane podczas

wym zbadaniu napisów w tym

generalnych prac konserwator-

kościele można dojść do bardziej

skich, jak mialo to miejsce w So-

sensacyjnych odkryć. Tym bar-

fii Kijowskiej. Zostaly odkryte,

dziej, że w Jazlowcu bywalo wie-

gdy zaczęto odslaniać orygi-

lu znanych i slawnych osobisto-

nalne freski spod warstw póź-

ści, drapanie zaś swoich imion na

niejszych.  Szereg  napisów

ścianach bylo dobrą tradycją.