23

nr 21 (409) |15­28.11.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Lwowskie sensacje. Legendy cmentarza Stryjskiego

Jakaś niedobra aura

zrobili kilkadziesiąt kroków, jak

nagle otoczylo ich okolo dzie-

otaczala tak zwany nowy

sięciu mężczyzn, jeden drugie-

cmentarz Stryjski prawie

go ohydniejszych, prawdziwych

od czasu jego zalożenia

bandziorów. Między nimi znaj-

w dalekim 1823 roku.

dowal się i odtrącony poprzed-

Teren ten za rogatką

nio napastnik. Zanim ,,inżynier"

Stryjską odstraszal

zdolal zorientować się w sy-

tuacji, już go bandyci związali

uczciwych obywateli, zaś

i zakneblowali jemu usta, zacią-

przyciągal różnorakich

gnęli na teren cmentarza i przy-

,,indywiduów spod

wiązali do drzewa. Tymczasem

ciemnej gwiazdy". Bylo

kilku innych bandytów zaję-

tak w wieku XIX, kiedy

lo się towarzyszką ,,inżyniera".

na cmentarzu jeszcze

Zakneblowawszy jej usta, oba-

grzebano do roku 1893

lili na ziemię, rozebrali prawie

do naga i na ,,oczach inżynie-

na tym zaniedbanym terenie,

do naga". Wladze policyjne przez

i później, aż do czasów II

ra pastwiono się nad nią w tak

lecz pieniędzy na uporządkowa-

cale dziesięciolecia nie mogly

wojny światowej.

ohydny sposób, że nieszczęśliwa

nie w budżecie miejskim jakoś

dać sobie rady z sytuacją za-

zemdlala". Po dokonaniu gwal-

stale brakowalo. Kilka wspania-

istnialą w okolicach cmenta-

JURIJ SMIRNOW

O

tu bandyci ulotnili się, pozosta-

lych planów zagospodarowa-

rza Stryjskiego. W 1911 roku na

bszar cmentarza wynosil

wiając ,,ofiarę swego zbydlęce-

nia obszaru dawnego cmentarza

istniejące skandaliczne stosun-

14 morgów 880 kw. sąż-

nia w stanie nieprzytomnym".

i przylączenia go do parku Stryj-

ki zwracal uwagę magistratu

,,Inżynier" też nie mógl jej pomóc

ni i rozciągnąl się wzdluż

skiego nigdy nie doczekaly się

lwowskiego Józef Bialynia-Cho-

, bo przywiązany byl do drzewa.

drogi Stryjskiej. Dopiero w 1890

realizacji. Oto na przyklad w 1929

lodecki, który pisal, że wśród

Dopiero rano znaleźli obie ofiary

roku  staraniem  magistratu

roku odezwa magistratu zapo-

grobów i chwastów ,,bląkają się

lwowskiego cmentarz byl czę-

przechodzący ulicą ludzie, któ-

wiadala, że powstal plan likwi-

samotnie lub grupami różne po-

ściowo ogrodzony, lecz tylko od

rzy ,,prawdopodobnie na proś-

dacji cmentarza i przylączenia

dejrzane postacie, poszukujące

bę inżyniera zachowali w tym

drogi Stryjskiej. Od strony pól-

tego terenu do parku Kilińskiego

latwego w cudzych kieszeniach

wypadku najglębsze milcze-

nocno-wschodniej do terenu

(Stryjskiego), również parcelacji

zarobku... Powtarzają się wie-

nie". Mężczyznę odstawiono do

cmentarza przylegala dzika, nie-

części gruntów przylegających

czorami i nocami napady rzezi-

zaludniona przestrzeń, spadająca

domu, gdzie nim zaopiekowala

do cmentarza. ,,Ta część parku,

mieszków w pobliżu cmentarza

stromo w stronę ulicy Pelczyń-

się kochająca żona, lecz wskutek

która dotychczas stanowi cmen-

Stryjskiego, a policja nie mo-

skiej i Stawu Pelczyńskiego.

przeziębienia i ataku nerwowe-

tarz, urządzona będzie nadzwy-

gla przez dlugi czas odkryć ich

Jeszcze w czasach funkcjonowa-

go przeleżal on kilka dni w lóżku.

czaj starannie, a w szczególności

schowku. Po żmudnych dopiero

nia cmentarza i nadzoru za nim

Zgwalconą kobietę odstawiono

wyposażona będzie w piękne

poszukiwaniach stwierdzono, iż

ze strony magistratu, chodzić

do szpitala powszechnego, gdzie

aleje, przestronne trawniki i bo-

mieszkali oni w jednym z opróż-

Polarczuk miala do tego stosunek

w jego okolicach i przejeżdżać

w dziesięć dni potem ona zmar-

gate klomby. Park Kilińskiego,

nionych grobowców i stamtąd

bezpośredni.

drogą Stryjską bylo przygodą

la. Oto niesamowita historia,

dziś już bardzo piękny, będzie

urządzali swe nocne wycieczki".

Wśród tych wszystkich mro-

nie calkiem bezpieczną. Jak pi-

glośna sensacja. Redakcja ,,Wie-

niebawem jednym z najpiękniej-

Nieprzyjemności oczekiwa-

żących krew historii rekord

sal znany krajoznawca lwowski

ku Nowego" dodala od siebie, że

szych parków w Polsce, a może

ly też na chętnych spacerów na

poczytalności i rozglosu po-

Józef Bialynia-Cholodecki, ,,lu-

policja i wladze miejskie calko-

i w Europie" ­ zapowiadala ode-

terenie zaniedbanego cmenta-

bil reportaż opublikowany we

dzie mijali ponury, gluchy, zim-

wicie zaniedbaly swój obowią-

zwa. Magistrat również zapo-

rza Stryjskiego z kobietami z tak

wrześniu 1912 roku w ,,Wieku

ny gród umarlych, a tylko mchy,

zek utrzymania bezpieczeństwa

wiadal, że ekshumację zwlok

zwanego ,,pólświatka". Podob-

Nowym". Byla to sensacja, która

burzany i chwasty czerpią obfite

publicznego. Tymczasem pisa-

i przewóz je autem na Cmentarz

ne kobiety często wspólpraco-

jednych szokowala, innym do-

soki ze szczątek ludzkich, roz-

la dalej gazeta, ,,na wzgórzach

Lyczakowski będzie przeprowa-

waly ze zwyklymi bandytami

starczala silnych emocji. We-

wijają się bujnie, rozwielmoż-

obok stawu Pelczyńskiego za-

dzony kosztami miasta, zaś na

i romans naiwnego czlowieka

dlug wersji dziennikarzy, za-

niają się wśród dzikiego ustro-

gnieździly się od dawna bandy

Cmentarzu Lyczakowskim będą

mógl skończyć się spotkaniem

wital pewnego dnia do redakcji

nia swą wladzą". Również malo

opryszków, a nie trzebione przez

na ten cel zbudowane nowe gro-

wlaśnie z nimi na ciemnych

czlowiek solidny, inteligentny,

kto z ,,lepszych i wybitniejszych

policję, posuwają się stopniowo

bowce. Niestety, pieniędzy stale

alejkach parku Kilińskiego lub

,,przedstawiciel kól inżynier-

obywateli" chcial być pochowa-

do takiej bezczelności, że obecnie

brakowalo i większość projek-

w chaszczach cmentarza Stryj-

skich" i opowiedzial o niesamo-

ny obok grobów, w których ,,zna-

­ zwlaszcza w nocy ­ są jedyny-

tów magistratu pozostala tylko

skiego. Dla chętnych ,,taniej mi-

witej przygodzie, która zdarzyla

chodzili spoczynek aresztanci,

mi panami publicznych plantacji

w planach.

lości" u takich kobiet byl jeszcze

się z nim póltora miesięcy temu

pospolici zbrodniarze, znajdy,

i biada temu , kto tam późną nocą

Opinię publiczną w ciągu

jeden trik. Otóż 23 sierpnia 1939

na terenie cmentarza Stryjskie-

podrzutki i samobójcy ,,również

skieruje swoje kroki".

wielu lat ogromnie niepoko-

roku ,,Dziennik Polski" donosil

go, w chaszczach wśród powa-

ofiary cholery i innych epide-

Po takiej glośnej publikacji,

ila sytuacja dokola cmentarza

w artykule pod tytulem ,,Zagad-

lonych pomników i rozbitych

mii. Tenże J. Bialynia-Cholodec-

policja przeprowadzila wlasne

i w ogóle w części górnej ulic

kowa śmierć robotnika skutkiem

grobowców. Ze slów ,,inżyniera"

ki ciężko przeżywal, że ,,wbiegają

energiczne śledztwo. Rezultatem

Stryjskiej i Kadeckiej, gdzie

przepicia" o milosnym spotkaniu

policja nie reaguje na jego zglo-

na cmentarz nieoparkowany od

dochodzeń policyjnych detekty-

w latach 20­30. rozpoczęto bu-

robotnika Aleksandra Dąbrow-

szenie o niesamowitym gwal-

strony blonia i Stawu Pelczyń-

wów wyjaśniono, że w ogóle nikt

downictwo kamienic czynszo-

skiego z Marią Polarczuk na te-

cie na nim i kobiecie, która jemu

skiego psy i nierogacizna, tu-

nie zwracal się do policji, żadna

wych i will prywatnych. Alar-

renie cmentarza Stryjskiego. ,,Na

towarzyszyla owego wieczora

dzież wciska się różnego rodza-

taka zgwalcona kobieta nie byla

mowano  o  zabezpieczenie

wzgórzach Pelczyńskich na-

oraz nie znalazla, a nawet i nie

ju talatajstwo, zniszczając groby

przywieziona do szpitala po-

porządku publicznego i spoko-

przeciw realności przy ul. Stryj-

szuka bandytów. Dziennikarze

nieobyczajnym zachowaniem

wszechnego i żadna tam w owym

ju mieszkańców tej dzielnicy.

skiej nr 28 znaleziono wczo-

uważnie wysluchali ,,inżyniera"

się".

okresie czasu nie zmarla. Zba-

Tymczasem prasa regularnie po-

raj wczesnym rankiem zwloki

i już następnego dnia w ,,Wie-

,,Wiek Nowy" w 1924 roku

dano też spis zmarlych kobiet

dawala sensacyjne wiadomości

Aleksandra Dąbrowskiego liczą-

ku Nowym" opublikowano re-

donosil, że ,,na Cmentarzu Stryj-

w wieku 15 do 35 lat i również

o zlodziejach, kryminalistach,

cego 25 lat, robotnika, zamiesz-

portaż, który czytal caly Lwów.

skim, zniszczonym i zanie-

nie znaleziono między nimi ta-

prostytutkach, które znalazly

kalego w baraku miejskim nr 2

Otóż, pewien ,,inżynier, czlo-

dbanym zupelnie, dzieją się

kiej kobiety. Przeprowadzono

sobie przytulek w tych oko-

na Persenkówce. Przybyly na

wiek żonaty" wybral się wie-

wieczorami, a zwlaszcza w nie-

także dochodzenie w kolach in-

licach, również o mrożących

miejsce wypadku lekarz dziel-

czorem w towarzystwie pewnej

dziele, najohydniejsze orgie apa-

żynierskich, lecz i w ,,kolach tych

krew przypadkach, grabieżach

nicowy stwierdzil śmierć skut-

kobiety z ,,pólświatka" na prze-

szy i cór Koryntu. Różne indy-

nie napotkano się nigdy z po-

i morderstwach. O kolejnej takiej

kiem zatrucia alkoholem. Do-

chadzkę na ustroniu od halaśli-

widua przychodzą tam również

twierdzeniem tego faktu". Poli-

,,sensacji" ,,Gazeta lwowska" pi-

chodzenia policyjne wdrożone

wego ruchu ulicznego i tlumów

w dzień i w bezwstydny sposób

cja wedlug tego uznala, że podob-

sala w dniu 3 sierpnia 1901roku:

w kierunku wyjaśnienia zagad-

ludzi. Kiedy tak spacerowali

,,opalają się", rozbierają się do

nego wydarzenia na cmentarzu

,,Zagadkowa zbrodnia. W krza-

kowego wypadku stwierdzily,

sobie w części górnej ulicy Ka-

naga, plugawiąc miejsce spo-

Stryjskim w ogóle nie bylo, zaś

kach przy rogatce Stryjskiej

że Dąbrowski przybyl w godzi-

deckiej, w pobliżu cmentarza

czynku zmarlych".

reportaż w ,,Wieku Nowym" zo-

znaleziono wczoraj 80-letnią

nach popoludniowych na wzgó-

Stryjskiego, ,,przystąpilo nagle

Prasa również pisala o wy-

stal wymyślony od pierwszej do

staruszkę niewiadomego po-

rze Pelczyńskie w towarzystwie

do owego inżyniera jakieś indy-

pasie bydla na terenie cmen-

ostatniej litery. Zostalo jednak na

chodzenia i nazwiska, zupelnie

Marii Polarczuk i w jej obecności

widuum, potrącilo go, a kobietę

tarza. Krowy zanieczyszczaly

zawsze tajemnicą, kto wymyślil

nagą i z rozbitą glową. Stacja ra-

wypil calą niemal dużą flaszkę

idącą z nim w sposób ordynar-

cmentarz, zaś różni zlodzieje

owy sensacyjny reportaż. Czy

tunkowa, którą wezwano tele-

mocnej wódki, skutkiem cze-

ny zaczepilo". Wówczas ,,inży-

i poszukiwacze metalu rozbijali

byl to tzw. ,,inżynier", który szu-

fonem, opatrzyla ranę, skonsta-

go doznal śmiertelnego zatrucia.

nier" odtrącil napastnika, który

grobowce. ,,Nadto grobowce te

kal rozglosu dookola swojej oso-

towala uwiąd mózgowy u chorej

Polarczukowa zostala przytrzy-

natychmiast znikl w pobliskich

slużyly za schronienie dla ban-

by, czy też dziennikarze ,,Wieku

i po opatrzeniu odstawila ją do

mana". Policja miala uzasadnione

gąszczach. Uważając cale zajście

dytów, którzy napadali na jadą-

Nowego", którzy sfabrykowali

szpitala. Prawdopodobnie sta-

przypuszczenia, że owa wódka

za wyczerpane, para zadowo-

cych gościńcem Stryjskim".

kolejną sensację dla popularności

ruszka wracając skądś do domu,

mogla być zatruta, bo do niej zo-

lona z siebie, udala się na dal-

W magistracie lwowskim do-

swojej gazety... a może po prostu

może na wieś, napadnięta zosta-

stala podmieszana jakaś niezna-

szy spacer w stronę cmentarza

strzegano wszystkie nieporządki

z nudów.

la przez bandę drabów i obdarta

na substancja trująca, zaś Maria

Stryjskiego. Zaledwie jednak