28

nr 21 (409) |15­28.11.2022

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Legendy starego Stanislawowa  (61)

IWAN BONDAREW

Horror na ul. Lipowej

Pod koniec 1944 roku do Sta-

nislawa na slużbę skierowa-

ny zostal starszy lejtnant Iwan

Sytnyk. Z lokalami klopotów

wówczas nie bylo i mlodemu

PO WOJNIE NA STANISLAWOWSKIM LOTNISKU STACJONOWALY

oficerowi zaproponowano kilka

BOMBOWCE DOUGLAS A-20G, PRZEKAZANE ZSRR Z LEND-LEASE

mieszkań do wyboru. Początko-

wo wybral mieszkanie w starej

kamienicy przy ul. Lipowej (ob.

Szewczenka, 19). Kiedyś na pię-

trze mieszkala w tym lokalu za-

można żydowska rodzina, która

w czasie wojny znikla za mura-

mi getto. Od tego czasu mieszka-

nie stalo puste.

Wchodząc starymi schodami

nasz lejtnant zobaczyl masywne

drzwi wejściowe. Do wysokości

okolo metra byly one dokladnie

odrapane, niby jakaś nieznana

istota ostrzyla sobie o nie pa-

zury. Na dodatek drzwi nosily

ślady serii karabinu maszy-

nowego. Piętro niżej mieszkalo

PLAC ŻUKOWA

BUDYNEK PRZY UL. SZEWCZENKI 19 MA INTERESUJĄCĄ HISTORIĘ

ukraińskie malżeństwo. Do nich

bojowników UPA. Ktoś, rzecz

placach i ulicach miasteczek

zwrócil się Sytnyk z pytaniem

na tę ,,dyskretną chorobę" cier-

pomiędzy klapami luku bombo-

o te ślady. Odpowiedź wywolala

jasna, nosil im jedzenie i wodę.

piano tu również ,,za Polski".

i wsi wywieszano propagando-

wego wisiala bomba FAB-250!

we plakaty.

u niego szok.

Mocno ryzykowal, ale chlop-

Samolot tymczasem już pod-

W latach 1920. zdiagnozowa-

Na placu Wiecowym, noszą-

Wszystko zaczęlo się od tego,

ców nie zadenuncjowal. Wiosną

chodzi do lądowania. Bylo do

no syfilis u wielu mieszkań-

że glowa rodziny postanowil ho-

poddali się sami, gdy ogloszono

przewidzenia, że gdy tylko

ców Żabiego, Krzyworówni,

cym wówczas nazwę pl. Żukowa

stal okrągly slup ogloszeniowy.

Jaworowa, Brusturów i Szeszor.

dować świnie. Obral sobie w tym

kolejną amnestię dla banderow-

samolot dotknie ziemi, bom-

Walczono z chorobą i byly na-

Pewnego dnia pracownicy sluż-

ców. I oto wchodzą oni do sie-

ba swoim zapalnikiem uderzy

celu wlaśnie puste mieszkanie

by ochrony zdrowia umieścili

w pas startowy, a wówczas...

wet pewne sukcesy, ale wojna

piętro wyżej. Nadeszla zima.

dziby MGB przy ul. Czekistów.

przekreślila wszystkie osią-

na nim olbrzymi plakat z napi-

bach! Przestraszony Mackie-

Pewnej nocy gospodarza obu-

Zarośnięci, brodaci z niemiec-

sem: ,,Syfilis nie jest hańbą, lecz

wicz zdarl helmofon i krzyknąl

gnięcia i w polowie 1940. cho-

dzil przeraźliwy ryk, donoszą-

kimi szmajserami lub PPSzami...

nieszczęściem". Następnego dnia

do pilota, że nie można lądować.

roba znów osiągnęla apogeum.

cy się z góry. Uzbrojony w lampę

Czekiści byli w szoku. Wy-

Pilot poderwal ostro maszy-

Taras Prohaśko pisal, że ,,...

milicjant zauważyl tlum ludzi

naftową hodowca-amator po-

obrażacie sobie państwo ­ pod

przy slupie, którzy pokazywali

jedynie represyjna medycy-

nę w górę. Od wstrząsu bomba

szedl sprawdzić, co się dzieje. Od

ich nosem przez calą zimę

na radziecka zdolala wygasić

coś palcami i glośno się śmiali.

wysunęla się i spadla. Trafila

funkcjonowala banderowska

tego, co zobaczyl, wlosy stanę-

Zbliżywszy się, milicjant zoba-

w kurnik na obrzeżach lotni-

karpacką epidemię. Ogólne ba-

ly mu dęba. Dwa potężne wilki

kryjówka! Odleglość od baraku

dania medyczne i przymusowe

czyl w dole plakatu dopisek far-

ska. Ofiarami tego ,,bombardo-

z rykiem darly pazurami drzwi

do MGB ­ nie więcej jak 50 m.

bą: ,,Mnie nie jest od tego lżej".

wania" bylo 50 kur.

leczenie, przychodnie wene-

do mieszkania. Widocznie glód

Rezonans tej sprawy byl sze-

Po  wylądowaniu  general

rologiczne i kryminalna odpo-

wypędzil zwierzęta z lasów

roki. Tak szeroki, że polecialo

Cmentarna historia

zarządzil slużbowe śledztwo.

wiedzialność za zarażenie oraz

i przez park Szewczenki dotarly

z posad kilka ,,szych" MGB.

Okazalo się, że bomba zosta-

śledcze metody poszukiwania

Uprzedzam na wstępie: nie

one do miasta. Kwiczenie świń

Kronika pikującego

partnera ­okazaly się skutecz-

la niewlaściwie podwieszona

jest to historia wymyślona.

zwrócilo ich uwagę, ale potęż-

bombowca

ne. Może sowieci potrzebni byli

podczas przygotowania samolo-

Jak np. piszą w niektórych fil-

ne drzwi przeszkodzily wilkom

w naszych górach, ale jedynie

Po wojnie na lotnisku w Sta-

tu. Winnym okazal się nawiga-

mach: ,,Wydarzenia oparte są na

w smacznej kolacji.

nislawie stacjonowala jednost-

tor korpusu, który odpowiadal

po to, aby zwyciężyć syfilis".

faktach".

Przestraszony  gospodarz

ka bombowa. Na jej samolotach

za zaladunek bomb. Oficera nie

Obok walki z chorobą pro-

Stalo się to po wojnie w 1945,

zbiegl do swego mieszkania

wadzona byla kampania propa-

wypróbowywano nowe stacje

uratowalo nawet to, że przez calą

a może w 1946 roku. Późną je-

i zamknąl za sobą drzwi na

gandowa. Wśród ludności roz-

wojnę latal razem z generalem.

ochrony ogona samolotu ,,TON-

sienią dwaj sowieccy oficero-

wszystkie spusty, następnie

dawano broszury z informacją

2". Próbami dowodzil lotnik-

wie szli ulicą Kujbyszewa (ob.

przez okno zacząl wolać po-

Nie hańba, lecz nieszczęście

-inżynier Wadym Mackiewicz.

o symptomach choroby oraz

Bandery). Nagle z sąsiednie-

mocy. Uslyszano go. Po chwi-

Urządzenie zamontowano na 10

W polowie lat 1940. w hu-

metodach zabezpieczania się

go cmentarza wybiegl wielki

li do kamienicy wbieglo kilku

przed nią. W gazetach druko-

samolotach, które lataly na róż-

culskich Karpatach wybuchla

owczarek i wczepil się w nogę

żolnierzy z ochrony komendy,

wano specjalne artykuly, a na

nych wysokościach i imitowa-

jednego z oficerów. Wojskowi

epidemia syfilisu. Wprawdzie

znajdującej się obok. Żolnie-

przestraszyli się, dobyli pisto-

ly walki powietrzne.

rze rozstrzelali wilki z PPSzy,

W swoich wspomnieniach

letów i już chcieli psa zastrzelić,

wzięli litr samogonu jako za-

zatytulowanych ,,Żolnierz im-

ale zauważyli, że ten nie gryzl,

platę i powrócili do slużby.

perium lub dlaczego USA nie

a jedynie lekko ciągnąl za no-

Mieszkać w dawnym chle-

napadlo na ZSRR", Mackiewicz

gawkę, niby mówiąc: ,,Chodź-

wie nasz lejtnant nie mial za-

wspomina jeden interesują-

cie za mną". Schowawszy broń,

miaru i przeniósl sie do części

cy wypadek. W 1945 roku kil-

oficerowie ruszyli za zwierzę-

willi przy ul. Czekistów (ob. Sa-

ka maszyn wylecialo na ćwi-

ciem, które doprowadzilo ich na

charowa). Tę historię opowie-

czebne bombardowanie celów

cmentarz. W rogu byly świeże

dzial mi wnuk naszego boha-

na poligonie. Mackiewicz lecial

groby. Przy jednym z nich pies

tera, znany pisarz Wolodymyr

w maszynie dowódcy korpu-

polożyl się i zawyl.

Jeszkilew.

su generala-majora Borysenki.

Coś tu bylo nie tak i wojskowi

Gdzie lepiej się schować

Lotnicy zrzucili bomby i wra-

zawolali milicję. Gdy rozkopano

cali na lotnisko. Przy podejściu

grób, okazalo się, że pochowana

Starsi mieszkańcy Stani-

do lądowania nawigator za-

w nim pięcioletnia dziewczynka

slawowa pamiętają dlugi barak

uważyl, że zapalila się czerwona

jest żywa. Jak wykazalo śledz-

(czy halę cegielni), stojący daw-

lampka, sygnalizująca otwarte

niej na miejscu 9-piętrowego

two, matka dziewczynki byla

bloku przy ul. Konowalca 93.

luki bombowe. General rozka-

alkoholiczką i mieszkala z re-

zal sprawdzić, jaka byla przy-

Kiedyś trzymano tam drwa. Tu

cydywistą, który pracowal na

wlaśnie rozwija się akcja kolej-

czyna. Nie bylo to takie proste.

cmentarzu. Pasierbica mocno go

nej powieści Wolodymyra Jesz-

Mackiewicz wspomnial, że pod

denerwowala. Gdy zachorowala,

kilewa ,,Plastelinowa strzelba,

krzeslem  strzelca-radiotele-

nie zawolano lekarza, lecz wlo-

plastelinowy ptak". Ale nasza

grafisty bylo niewielkie okien-

żono ją do trumny i cichaczem

opowieść nie jest o tym.

ko. Wczolgal się pod siedzenie

zakopano na cmentarzu. Gdyby

Po wojnie na poddaszu tego

i spojrzal przez okienko. Ujrzal

nie pies stróża cmentarza, nikt

baraku ukrywalo się dwóch

rzecz przerażającą ­ zaciśnięta

by się o tym nie dowiedzial.

TU BYL BARAK, GDZIE W 1945 R. UKRYWALI SIĘ BANDEROWCY