9

nr 23­24 (411­412) |20.12.2022­16.01.2023

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

Projekt karty Boże Narodze-

nie z krzyżem powstal w latach

50. XX wieku. Bialo-czarną,

skromną szatę graficzną podyk-

towal autorce prawdopodobnie

wydawca, organizacja dobro-

czynna, The Wings of Friend-

ship (Rehabilitation of Refuge-

es). Pawlikowska przedstawila

wnętrze stajenki: Maryję ado-

rującą Jezusa leżącego w żlobie

i stojących obok wolka i osiolka.

Jest to kompozycja interesują-

ca ikonograficznie; tlumaczy to

tytul: Boże Narodzenie z krzy-

żem. Krzyż tworzy drewniana

podpora podtrzymująca kryty

slomą dach stajenki i pomimo, że

podpora owa stoi na pierwszym

planie, odbiorca dostrzega ją do-

piero po pewnej chwili. To, że

chodzi o krzyż ­ symbol i zapo-

wiedź męki, autorka zasugero-

wala, umieszczając na podporze

ledwie widoczne ślady po gwoź-

dziach i napis INRI na skrzyżo-

waniu belek.

Info:

To samo wydawnictwo, rów-

jest bez Jezusa), a glowa Bogu-

nież w latach 50. XX w., wydalo

Aniela (Lela) z Wolskich Paw-

rodzicy zostala otoczona dużą

kartę świąteczną Poklon Trzech

likowska (1901­1980) ­ artyst-

promienistą aureolą. Wewnątrz

Króli wedlug projektu artyst-

ka malarka, ilustratorka ksią-

karty wydrukowano po polsku

ki. Karta ta, o formacie silnie

żek i wybitna portrecistka byla

krótki tekst życzeń. Kolorysty-

wydlużonego w poziomie pro-

żoną Michala Pawlikowskiego,

ka tej kartki ­ kontrastowe ze-

stokąta, w ogólnym schemacie

do roku 1939 wlaściciela ma-

stawienie żólcieni i czerwieni

jątku Medyka kolo Przemyśla.

powiela kompozycję pocztówki

oraz czerni i szarości ­ zostala

Przyszla na świat we Lwowie

z 1938 roku: królowie zbliżają-

prawdopodobnie podyktowana

cy się z lewej klaniają się kolej-

w inteligenckiej rodzinie o bo-

wymogami poligrafii. Orygi-

gatych tradycjach kulturalnych.

no ­ najniżej klęczy ten, który

nalne motywy ikonograficzne:

Matka Boska Ostrobramska oraz

Jej babka ze strony matki, Wan-

krakowskiej Akademii Sztuk

znajduje się najbliżej oświetlo-

malą Dianę Spencer, przyszlą

da Monné, byla narzeczoną Ar-

Pięknych w pracowniach prof.

nych mocnym blaskiem Jezusa

żonę księcia Karola. Po roku

oplatek i koperta z listem wy-

tura Grottgera, a cztery lata po

Wojciecha Weissa i Kazimierza

i Maryi. Pomimo podobieństw

1956 wraz z mężem wielo-

rażaly tęsknotę za utraconą oj-

jego śmierci poślubila malarza

Sichulskiego. W lutym 1924

krotnie przyjeżdżala do Pol-

do wcześniejszych projektów,

czyzną oraz za polskim Bożym

Karola Mlodnickego. Jej ojciec,

roku wspólnie z mężem za-

ski, do zakopiańskiego domu

ikonografia i stylistyka tej kar-

Narodzeniem. Motywy te byly

Waclaw, byl pionierem przemy-

mieszkala w Medyce. W okre-

pod Jedlami, gdzie znajdowalo

ty jest wolna od wszelkiej deko-

ważne dla Polaków przebywa-

slu naftowego w Galicji, a matka,

sie międzywojennym wyko-

się unikatowe Archiwum Ro-

racyjności i zapożyczeń z nurtu

jących na wygnaniu; także dla

Maryla Wolska z Mlodnickich ­

nala m. in. szereg ilustracji

dzinne Pawlikowskich. Zmarla

Art Déco.

autorki projektu pocztówki.

znaną mlodopolską poetką.

książkowych, tekę linorytów

w Londynie, ale w sierpniu 1981

Na  zamówienie  polskiej

Powojenne kartki świątecz-

Aniela, zwana przez bliskich

pt. Bogurodzica oraz wiele por-

roku jej prochy sprowadzono do

fundacji  prasowej  ,,Veritas"

ne Pawlikowskiej przeznaczo-

Lelą, otrzymala staranne do-

tretów. Za Portret pani Szaj-

Polski i zlożono w grobie ro-

w Londynie, okolo 1960 roku,

ne dla odbiorcy zachodnioeu-

mowe wyksztalcenie; nieste-

nochowej otrzymala zaszczyt-

dzinnym na Pęksowym Brzyz-

Pawlikowska wykonala pro-

ropejskiego ze zrozumialych

ty nie poparte świadectwami

ne wyróżnienie na Salonie

ku w Zakopanem. W 1997 roku

jekt kartki świątecznej, któ-

względów musialy mieć for-

rą można zatytulować Choinka

szkolnymi, co sprawilo, że nie

,,Zachęty" w 1934 roku.

znaczna część prac artystki zo-

mę opartą na motywach bar-

i Matka Boska Ostrobramska

mogla później podjąć żadnych

W czasie II wojny światowej

stala podarowana przez syna

dziej uniwersalnych, natomiast

z Dzieciątkiem. Na pierwszym

studiów wyższych. Pierw-

wraz z rodziną zamieszkala na

Kaspra do Muzeum Narodowe-

w projektach wykonywanych

szych lekcji rysunku udzielal

emigracji w Rzymie, a po woj-

go w Krakowie.

planie widać oświetloną świa-

dla rodaków, trudno bylo ar-

jej we Lwowie Wladyslaw Wi-

nie, w roku 1946 ­ w Londynie.

tlem świec choinkę, a pod nią,

tystce calkowicie zrezygnować

twicki. Następnie uczestni-

Jej twórczość portretowa stala

[Więcej informacji w mo-

na stole ­ oplatek i list. Pośrodku

z twórczego przetwarzania za-

czyla eksternistycznie w se-

się wówczas podstawą utrzy-

nografii poświęconej artystce:

kompozycji, na planie drugim,

sobu form i motywów ikono-

minarium z historii sztuki na

mania rodziny. Byla szczegól-

M. Trojanowska, LELA. Życie

przedstawiona zostala Matka

graficznych związanych z kul-

Uniwersytecie Jana Kazimie-

nie ceniona jako portrecistka

i twórczość Anieli z Wolskich

Boska Ostrobramska trzymająca

turą przedwojennej Polski.

rza u prof. Wladyslawa Pod-

na Wyspach Brytyjskich; ma-

Pawlikowskiej  (1901­1980),

w dloniach owinięte w powija-

Wszystkie  prezentowane

lachy i jako wolny sluchacz

lowala m. in. Aleksandrę księż-

Muzeum  Narodowe  Ziemi

ki Dzieciątko (w ostrobramskim

ilustracje pochodzą ze zbiorów

w zajęciach z malarstwa na

niczkę Kentu oraz kilkakrotnie

Przemyskiej, Przemyśl 2021.]

obrazie Maryja przedstawiona

rodziny artystki.

Scherzo tęsknoty

Witryna literacka

Slyszal ją tkliwie też Fryderyk,

gdy myślal o swym domu na obczyźnie

i wracal dlońmi tam na klawiaturze

Kto kolęduje

Mleczne Betlejem

by każdym tonem się przybliżyć

i plynnie przejść przez próg rodzinny

Kto kolęduje modli się podwójnie,

Już noc zapadla nad Betlejem,

w krąg świec plonących na choince.

sięga do skarbców niezmierzonych.

opodal w domu palestyńskim

I choćby dźwiękiem cichym choćby

Pod gwiazdą wiary idzie w mroku,

zamglone światla w oknie lśnią.

znów akordem nowym przelamać się

aby Dzieciątku pięknie się poklonić.

Poświata srebrnobialą rzeką

oplatkiem z każdym jakże bliskim

Swe struny glosu lączy z myślą

nad Mleczną Grotą plynie,

przy wigilijnym stole zgromadzonym,

i radość wiary tak niezwykle glosi.

a w dali nad Pustynią Judzką

z każdy zwierzęciem,

Calej kantyczki blasku nie wyśpiewa

orszaki gwiazd wędrują drżąc.

wierzbą pochyloną

choćby trwal w czulym zachwyceniu

za oknem mazowieckim polem...

aż do zlotego kresu świętej nocy.

Na wieży minaretu muezin umilkl,

gdy wokól Wiedeń szalal i się bawil:

biblijnej ciszy nastal święty czas.

,,a ty matulu z placzu go otulaj" chlonąl

Wonny jest miód który oplatek lączy,

Tchnie czasem chamsin z glębi

­ przedwieczny los, i ­ swoją dolę...

a inna jeszcze slodycz z pieśni plynie,

wzgórz skalistych dzienne żary.

która kolysze sen w biednej stajence:

W turbanie chmury wielki księżyc

MARIUSZ OLBROMSKI

sprzed ponad dwóch tysięcy lat.

już jak Beduin pośród piasków

I zda się, slyszę w ciszy tu kolędy

,,Lulajże Jezuniu, lulajże lulaj..."

spogląda zadumany na falistą dal.

(Scherzo h-moll Op. 20 Fryderyka Chopina po-

z kantyczek, z mego Lubaczowa,

gdy pachnie sianko pod obrusem

wstalo w 1831. Utwór znajduje się w programie eli-

które przynosi pozaziemski wiatr.

i bliskie serca lączą się w rodzinie.

To tutaj, na tym polu dawnym,

minacji oraz I i II etapu Międzynarodowego Kon-

I. 2016

***

zdziwienie wciąż pasterzy trwa

kursu Pianistycznego im. F. Chopina).