16

nr 23­24 (411­412) |20.12.2022­16.01.2023

Kurier kulturalny

www.kuriergalicyjski.com

Mamine ozdoby na drzewko

Leżą starannie

poukladane

w pięknym pudelku już od

kilkudziesięciu lat, leżą

przez caly rok i czekają

na ten jeden jedyny okres,

kiedy znajdą się na naszej

domowej choince. Zawsze

będą umieszczone na

honorowym miejscu,

w zasięgu wzroku, ale też

w miejscu bezpiecznym,

jako że są zbyt cenne, żeby

je narażać na uszkodzenie.

TEKST I ZDJĘCIA

i patriotyzmu. Harcerskie me-

KRYSTYNA ADAMSKA

W

tody stosowala też w zwyklym,

szystkie  te  ozdoby

praktycznym życiu. Często mó-

zrobila nasza mama,

wila do nas: idź po harcersku,

Czeslawa

Cydzik.

czyli ostrożnie, żebyś wiedziala,

Część ­ jeszcze przed wojną,

co się dookola dzieje i skąd może

a te najladniejsze i najciekaw-

przyjść ewentualne niebezpie-

sze ­ w czasie II wojny świa-

czeństwo. Albo też: bądź dziel-

Tak dobrze dziś rozumiemy,

się deklaracją podjętych dzia-

towej. Kupowalo się też szklane

na jak harcerka, nie zważaj na

jakim ciosem dla mamy stala się

lań, teraz już mama miala pra-

bombki, w naszej paczce z ozdo-

drobne trudności, ale też bądź

wojna. Już nie pelne polotu Art

wo wypowiadać je we wlasnym

bami uchowalo się nawet kilka

na nie zawsze gotowa! Nie moglo

Deco, a narzucony przez oku-

imieniu, wiedziala, że już pod-

jest zbyt niebezpiecznie. Oboje

takich delikatnych i ślicznych

zabraknąć tematyki harcerskiej

panta szary smutny socrealizm,

jęla walkę. Ozdoba jest leciutka,

z ojcem przenoszą się do lasu,

przedwojennych cudeniek, za-

na domowej choince. Powstal

już nie radosna twórczość,

zawsze byla wieszana na końcu

do oddzialów leśnych, do Draży.

wsze  jednak  najważniejsze

prosty wisiorek, zlożony z kar-

a wszechobecne zagrożenie

galązki i ruch powietrza w po-

Tak zechcial los, nikt nie wybie-

byly te zrobione wlasnoręcznie.

tonowych kólek owiniętych fo-

stają się chlebem powszednim.

mieszczeniu sprawial, że kolej-

ral, czy ma być to ten, czy inny

Ozdoby naszej mamy ­ to

lią aluminiową, na poszczegól-

Jako córka legionisty i harcerka

ne mapki, zawieszone jedna pod

oddzial. Ze wschodniej Lwowa

prawdziwe dziela sztuki, nie

nych elementach znalazla się

byla gorącą patriotką i tragedia

drugą, ustawialy się pod różnym

rubieży (jak to ujęla piosenka)

tylko pod względem wykonania,

lilijka harcerska oraz litery ONC

Ojczyzny zmobilizowala ją do

kątem i srebrna obwódka granic

mama ma najbliżej do domu i do

ale przede wszystkim z uwagi na

­ skrót harcerskiego motta ,,Oj-

podjęcia walki.

Polski pięknie grala w świetle

domu czasem przychodzi ­ pod

treść: w wielu z nich zawarte jest

czyzna, nauka, cnota". Kólka po-

Kiedyś wspominala, że do-

lampek choinkowych.

osloną nocy czy w przebraniu.

bardzo ważne przeslanie. Za-

lączone są nicią z nawleczonymi

lączenie do podziemia nie bylo

Nie da się walczyć, nic nie

I wtedy na drzewku pojawia się

wsze razem ubieralyśmy cho-

koralikami, przy niewielkim

proste. Nie tak, jak w okresie

umiejąc. Przedwojenne szkol-

piękna kompozycja ­ dwie fla-

inkę i mamusia opowiadala nam

ruchu powietrza czy trąceniu

odzyskiwania Niepodleglości,

ne lekcje przysposobienia woj-

gi narodowe: polska i serbska,

o ozdobach, a czasem uchylala

galązki choinki ozdoba leciutko

kiedy dzialaly komendy uzu-

skowego nie wystarczą. Mamie

jako że dowódca, kapitan Dra-

rąbka tajemnicy na temat oko-

się porusza i wtedy kólka usta-

pelnień i mobilizacja miala cha-

udalo się ukończyć konspira-

ża, jest Serbem, a do flag ­ wy-

liczności ich powstania.

wiają się pod różnym kątem

rakter jawny. Razem z ojcem,

cyjną podchorążówkę, gdzie

dmuszka ozdobiona dębowymi

Mama uczyla się w jednej

i pięknie polyskują.

a być może przez jego kontakty

poznala koleżankę. Byly tyl-

liśćmi, symbolem sily i cyfrą

z najlepszych lwowskich szkól ­

Jeszcze przed wojną mama

w środowiskach legionowych,

ko we dwie i stworzyly świet-

14. Oddzialy leśne kontynuują

w Zakladach Naukowych Zofii

zostala studentką Lwowskiego

wlączyla się w dzialalność pod-

ny zespól, razem podejmowaly

tradycje 14 Pulku Ulanów Ja-

Strzalkowskiej, szkole, prowa-

Instytutu Sztuk Plastycznych,

ziemia. Między innymi opraco-

się coraz trudniejszych za-

zlowieckich i pod takim walczą

dzonej zgodnie z metodą Mon-

wydzialu malarstwa monumen-

wywala i rozprowadzala suge-

dań. Wtedy powstaje ozdo-

imieniem. Ta kompozycja nie

tessori, gdzie byl bardzo wysoki

talnego, miala szczęście studio-

stywne plakaty, jednodniówki

ba z pierwszymi sylabami ich

jest polączona, flagi są osobno,

poziom nauki. Wybór unikal-

wać u świetnych profesorów,

i ulotki, które dodawaly otuchy

pseudonimów ­ Joanna (pseu-

wydmuszka ­ oddzielnie i trze-

nych materialów zdobniczych

wlączyć się w nurt przedwojen-

spoleczeństwu. Dopiero teraz,

donim Danusi) i Krystyna ­

ba je bylo przy pomocy drucika

byl niezwykle szeroki, nigdy

nych projektów plastycznych,

gdy przyszlo nam żyć w warun-

pseudonim mamy. Ozdoba jest

umocować gdzieś blisko siebie,

potem nie spotkalam takich, ja-

brala udzial w wystawach.

kach wojny, rozumiemy, jaką

w kolorze wojskowym, niczym

plasko na galęzi choinki, trochę

kich mama używala jako uczen-

W tym czasie wszechobecny

mialy wartość!

mundur, bo od chwili ukończe-

niżej, w ten sposób, żeby pa-

nica. Brokatowe posypki, platki

byl styl Art Deco z calą swą dy-

W okresie, kiedy druhnie

nia podchorążówki obydwie

trzeć na nie z góry.

aluminium czy opalizujące ko-

namiką, piękną stylizacją i de-

Cesi udalo się czynnie wlą-

koleżanki formalnie zostaly

W  projektach  autorstwa

raliki nadawaly świąteczne-

koracyjnością i taki styl mama

czyć się w dzialalność orga-

żolnierzami i potem wiele ra-

mamy wciąż jest wyczuwalny

go blasku prostym materialom

pokochala. Oczywiście funda-

nizacji podziemnych, powstal

zem zdzialaly. Może ta ozdoba

styl Art Deco, uchwytny i w li-

­ wydmuszki, korek, szyszki,

mentem każdego uogólnienia

prosty, wydawaloby się, wi-

nie jest zbyt dobrze widoczna

ternictwie, i w stylizacji form.

drut, zapalki, folia aluminio-

i stylizacji zawsze pozostanie

siorek w formie mapy Polski.

wśród zieleni galązek choinki,

W tym stylu mama opracowa-

wa, karton czy papier lśnily

dobra szkola podstaw rysunku

Zdobi go wymowny napis: ,,Co

ale za to imiona przyjaciólek

la bardzo prostą i lakoniczną

i mienily się niczym klejnoty.

z natury, malarstwa oraz rzeźby,

nam obca przemoc wzięla, sza-

są wypisane zlotymi literami ­

stylizację godla narodowego.

Na zajęciach z plastyki czy prac

a te umiejętności mama opano-

blą odbierzemy". Te slowa są

chcą walczyć o Polskę ku chwa-

Takie orzelki byly latwe w wy-

ręcznych uczennice poznawaly

wala perfekcyjnie.

wciąż aktualne i ta ozdoba stala

le Ojczyzny! Inna konspiracyj-

konaniu, a zarazem bardzo wy-

tajniki pracy z różnymi mate-

na koleżanka, Jasia, dostarczyla

mowne, wycinalyśmy je same

rialami w bardzo dobrze wy-

materialu na lańcuszki ­ po-

wedlug maminego wzoru na

posażonych pracowniach. Kto

między kartonowymi gwiazd-

zaduszkowych  lampionach,

by dzisiaj pomyślal, że w gim-

kami znalazly się pomalowane

malowaly na chorągiewkach,

nazjum na lekcjach dziewczęta

na srebrno szklane rurki, zro-

tworząc dekoracje swego poko-

mogą robić prawdziwą biżute-

bione z ampulek po zastrzykach

ju z okazji świąt narodowych.

rię, szlifować krysztal czy robić

i kroplówkach.

Wlaśnie taki orzelek zostal

flakoniki na kwiaty z pustych

Znak Polski Walczącej za-

umieszczony na tej najważ-

buteleczek po perfumach? Te

wsze uważalam za najladniej-

niejszej wojennej ozdobie, która

lekcje pozwalaly na urucho-

szą z ozdób. Jest genialnie la-

stala się niejako deklaracją pro-

mienie fantazji i na umiejętność

koniczny, a ,,brzuszek" litery

gramową ­ srebrno-biale godlo

wyrażania nastroju czy odczuć

,,P", zrobiony z wydmuszki, jest

na amarantowej wydmusz-

poprzez prace plastyczne.

ozdobiony najdelikatniejszym

ce, po bokach dwie miniatu-

Już w gimnazjum mama calą

brokatem, który mieni się od

rowe chorągiewki w barwach

duszą przylgnęla do harcer-

odcieni szarego aż po różowe to-

narodowych i miniaturowe

stwa, stalo się ono jej mottem

nacje, pozostając jednak w kolo-

lańcuchy ze sreberka. Polska

życiowym ­ przede wszyst-

rze szarobrunatnym, takim jak

jest znów w niewoli... Znów ci

kim w wymiarze ideowym.

plaszcze wojskowe.

sami wrogowie... Ozdoba wisi

Stalo się dopelnieniem czy też

Po wpadce w mieście mama

na drzewku, wciąż jest przed

może zwieńczeniem domowe-

nie mogla pozostawać we Lwo-

oczyma, niczym w czasach dzi-

go wychowania w duchu wiary

wie. Nie wiadomo, kto zdradzil,

siejszych zdjęcie w mediach