30

nr 23­24 (411­412) |20.12.2022­16.01.2023

Zapiski wojenne

www.kuriergalicyjski.com

,,Nabat" ­ antywojenna instalacja artystyczna w skansenie lwowskim

Coraz częściej można

uslyszeć, że ludzie

przyzwyczajają się do

trwającej na Ukrainie

wojny. Tymczasem nadal

codziennie giną na niej

ludzie. Okaleczani są nie

tylko żolnierze, ale też

cywile ­ kobiety, osoby

starsze i dzieci. Przeciwko

takiej obojętności

lwowski artysta Wlodko

Artysta chce organizować

to, żeby Polska i świat wiedzia-

Kaufman skierowal swoją

takie akcje w skansenie re-

ly, że walczymy, że damy radę.

antywojenną instalację

gularnie. Wspólnie uderzając

jakby wczoraj nie bylo wojny.

Prezentacja artystyczna od-

wyobraźnię. Uważamy, że każ-

artystyczną pod tytulem

w duży dzwon zgromadzeni

dy, komu wojna nie jest obo-

Dobrze, że są takie akcje, że tak

byla się w starej drewnianej

,,Nabat".

mogliby uczcić pamięć pole-

jętna, powinien stworzyć swój

rozumiemy tę wojnę. Pochodzę

dzwonnicy przywiezionej do

glych. Dźwięk dzwonów sym-

lwowskiego skansenu z Karpat.

z miasta Kamianske w obwo-

wlasny dzwon. I ten dzwon ma

bolizowalby też wiarę w rychle

dzie dniepropietrowskim. Te

być wykonany ze zwyklych

KONSTANTY CZAWAGA

­ Wlodek Kaufman

zwycięstwo.

tereny są ostrzeliwane nie-

przedmiotów  gospodarstwa

chcial ukazać każdy

­ Będę to kontynuowal aż do

Nabat tworzą dzwony i inne

domowego, które nas otaczają.

mal codziennie. Pozostają tam

zakończenia wojny. Chcę więc,

W tych, którzy przyszli do

wszyscy moi krewni. Często

przedmioty ­ garnki, patelnie,

dzień wojny jako dźwięk

aby ten projekt jak najszyb-

nie mam z nimi komunikacji,

kawalki blachy zwinięte w rur-

lwowskiego skansenu, każdy

dzwonu, jako huk - to

ciej się zakończyl ­ zaznaczyl

ale nie poddajemy się.

kę i luski nabojów. Liczba ude-

dzień wojny budzi inne emo-

jest bardzo ważne, bo

Wlodko Kaufman.

Calą akcję artystyczną na-

rzeń odpowiada liczbie dni pel-

cje i wspomnienia, kojarzy się

teraz wlaściwie liczymy

noskalowej rosyjskiej inwazji

z innym dźwiękiem.

grywal na kamerę Oleh Orle-

dni ­ dodal Roman

Kolejna akcja ma odbyć się

Po zakończeniu przedsta-

wicz ze Lwowa.

na Ukrainę.

w trzechsetnym dniu wojny, ale

wienia rozmawiamy z Sofią

­ Jestem lekarzem. W stycz-

­ Ludzie niestety przyzwy-

Zilinko, kierownik dzialu

artysta ma nadzieję, że będzie

Kozlową, studentką Lwowskiej

niu 2015 roku wyjechalem

czajają się do sytuacji ­ wyja-

ekspozycyjnego skansenu

mógl odwolać spotkanie lub

na front i od razu znalazlem

śnil dziennikarzowi Kuriera

Narodowej Akademii Sztuki.

we Lwowie. ­ Każdy

zorganizować w tym dniu im-

Wlodko Kaufman. ­ Dlatego

­ Trwalo to czterdzieści mi-

się w takich niebezpiecz-

dzień przynosi śmierć,

prezę z okazji zwycięstwa w tej

musimy codziennie przypo-

nut, ale wydawalo się, że minę-

nych miejscach jak Debalcewo,

niebezpieczeństwo,

niechcianej i niczym nie spro-

Bachmut, gdzie zginęli moi bra-

la tylko sekunda ­ zaznaczyla.

minać, że wojna trwa. I wlaśnie

wokowanej wojnie.

­ Przynajmniej dla mnie. To tak

cia ­ powiedzial. ­ Jestem tu po

dźwięk dzwonów ma pobudzać

kalectwo.

90. rocznica powstania Domu Polskiego w Pance

na Bukowinie

W październiku 2022 roku

Dom Polski w Pance obchodzil

swoje 90-lecie. Uroczyste

obchody zostaly przelożone

na inny sprzyjający termin.

Tym artykulem chcialabym tę

rocznicę upamiętnić.

DR HAB. HELENA KRASOWSKA

PROF. INSTYTUTU SLAWISTYKI PAN

URODZONA W PANCE

Dom Polski w Pance zostal wybudo-

wany dzięki aktywnej pracy na tym polu

księdza Ignacego Kukli. Pod jego kierow-

PAŹDZIERNIK 1932 UROCZYSTOŚĆ OTWARCIA DOMU POLSKIEGO

nictwem w ciągu czterech miesięcy uda-

PANKA, DOM POLSKI WSPÓLCZEŚNIE

W PANCE

lo się otworzyć Dom Polski: w lipcu 1932

roku, odbylo się poświęcenie kamienia

hr. Wassilko, dając potrzebny budulec.

dzieci w szkole polskiej, dba jednocześnie

Jako ostatni zabral glos ks. kanonik

Po II wojnie światowej z przyczyn

węgielnego pod Dom Polski, a już 30 paź-

Szlachetnym ofiarodawcom należy się

o to, aby wyrośli z niej dobrzy obywatele

Kukla, który jako prezes Komitetpodzię-

politycznych zostala zawieszona dzia-

dziernika tego samego roku poświęcono

prawdziwa i serdeczna wdzięczność calej

Rumunii. P. komisarz rządowy Stelig za-

kowal wszystkim, którzy przyczynili się

lalność w kierunku rozwoju polskości,

gotowy budynek. O tym wydarzeniu pisa-

Polonii. Plan ,,Domu Polskiego" w Pance

kończyl swe przemówienie okrzykiem

do budowy ,,Domu Polskiego". Następnie

a Dom Polski w Pance zostal odebrany

la jedna z gazet polskich, ,,Polak w Rumun-

przygotowal bezinteresownie p. radca inż.

na część JKrólewskiej Mości, co wszyscy

chóry dzieci szkolnych i storożynieckiego

Polakom. Wladza radziecka byla bardzo

ji". Tygodnik Informacyjny, nr 95, 6 listopa-

Kossowski z Czerniowiec.

powtórzyli trzykrotnie, a chór dzieci od-

Związku Mlodzieży Polskiej ,,Warta" od-

nieprzychylna wszelkim mniejszościom

da 1932 rok, s. 3. Tytul tego wydarzenia

Aktu poświęcenia ,,Domu Polskiego"

śpiewal hymn państwowy. W dalszym

śpiewaly ,,Boże coś Polskę".

narodowym i etnicznym, co oczywiście

brzmi Doniosle dzielo Panki. Cytuję orygi-

dokonal w zastępstwie ks. Infulata Gra-

ciągu przemówil p. dr. Skripa, a po nim p.

Zakończenie uroczystości stanowilo

nie pozostalo bez wplywu na losy Pola-

nalny zapis z tego donioslego wydarzenia.

bowskiego, wikariusza generalnego Buko-

dyr. Sedelmeyer w imieniu P.Z.S. podno-

skromne przyjęcie, urządzone przez ko-

ków na calej Bukowinie. Bezpośrednio po

,,W lipcu tego roku odbyla się uroczy-

winy ­ ks. Gieszczykiewicz w obecności

sząc zaslugi Komitetu Budowy i nauczy-

mitet, przy śpiewie dzielnych chórzystów

wojnie budynek Domu Polskiego, podobnie

stość poświęcenia kamienia węgielnego

p. Konsula R.P.M. Grabińskiego, zastępcy

cielstwa w osobach p. Andruchowiczów-

,,Warta".

jak wiele innych obiektów o charakterze

pod ,,Dom Polski", a w ubieglą niedzielę,

prefekta p. Steli'a, burmistrza Storożyńca

ny i p. Sidaka.

Powstanie i rozwój Domu Polskiego

kulturalno-oświatowym z czasów przed-

31 października święcono tam już goto-

p. d-ra Sriby, pań hr. Wassilko, p. Janosza,

W imieniu nauczycielstwa przemówil

bylo wydarzeniem niezwyklej wagi. Aż do

wojennych, zostal zaadoptowany przez

wy calkowicie, piękny i okazaly budynek,

delegata P.Z.S. p. dyr. Sedelmeyera, p. dy-

p. Sidak, a następnie mala dziewczynka

drugiej wojny światowej obok kościola byl

wladze radzieckie do przedsiębiorstwa

w którym ludność Panki pomieści swą

rektorowej Sedelmeyerowej, ks. Kanonika

Józia Stemplówna wręczyla k. Konsulowi

on ostoją polskości.

przemyslowego, w którym produkowano

szkolę polską i znajdzie należyte oparcie

Kukli, p. inż. Br. Skibniewskiego, licznie

Grabińskiemu bukiet kwiatów. Przy tej

Nauczycielką języka polskiego w Pance

obuwie sportowe, następnie wykorzy-

dla swej pracy narodowej. Zaiste piękny

zgromadzonej dziatwy szkolnej i calej lud-

okazji p. Konsul Grabiński wyglosil krót-

byla wówczas Wanda Andruchowicz ze Sto-

stywany byl jako zaklad krawiecki, przez

to rekord pracy i ofiarności, boć przecież

ności Panki.

kie przemówienie, zaznaczając, że jako

rożyńca, a w 1931 roku przybyl nauczyciel

krótki czas mieścily się tam również sale

trzeba bylo zebrać moc grosza, aby rozpo-

Po dokonaniu aktu poświęcenia prze-

reprezentant Rzeczypospolitej, duchowej

Wladyslaw Sidak z Czerniowiec. Nauczyciele

klasowe szkoly średniej.

częte dzielo doprowadzić do końca.

mówil jako pierwszy ks. Gieszczykiewicz,

Ojczyzny wszystkich Polaków na calym

języka polskiego mieszkali w nowo wybu-

Na początku lat dziewięćdziesiątych

Nad calą akcją budowy czuwal nie-

podnosząc wartość narodową dziela do-

świecie, ma prawo wyrazić swą radość,

dowanym Domu Polskim. Po wyjeździe W.

XX wieku udalo się uzyskać zgodę na

strudzony ks. kanonik Kukla, proboszcz ze

konanego przez polską ludność Panki.

że Polacy, w zaprzyjaźnionej z Polską Ru-

Andruchowicz i W. Sidaka do Czerniowiec

wznowienie dzialalności Domu Polskiego.

Storożyńca, a pracami na miejscu w Pan-

Następnie zabral glos zastępca prefekta

munii ­ tworzą swe ogniska kulturalne,

ich obowiązki przejęly Anna Sawicka i Maria

Dom Polski dzisiaj sluży Polakom

ce kierowal p. Klusek, mlody i energicz-

p. Stelig, który wyrazil radość, że może

w których ma promieniować kultura pol-

Tuszyńska, które uczyly w szkole w latach

Panki. Osobiście niezmiernie się cieszę,

ny dzialacz narodowy. Budowę ,,Domu

uczestniczyć w tak pięknej uroczystości

ska, duch lojalności i pomocy ze strony Po-

1934­1935. Po powrocie W. Andruchowicz

że w mojej wsi jest Dom Polski, a Pola-

polskiego" energicznie poparlo okoliczne

i podkreślil lojalność państwową lud-

laków w wysilku państwa rumuńskiego,

i W. Sidak, już jako malżeństwa, kontynu-

kom Panki gratuluję 90-rocznicy jego

ziemiaństwo w osobach p. Janosza i pań

ności polskiej, która, wychowując swe

zmierzającym do konsolidacji.

owali oni naukę języka do roku 1940.

powstania.