40

nr 23­24 (411­412) |20.12.2022­16.01.2023

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Jan Bogumil Rosen ­ życie i twórczość  (cz. 3)

Studia do ,,Rewii na

ulanów. Poza osobą Wielkie-

Placu Saskim" Jan Rosen

go Księcia uszykowala się jego

świta. Jest to lewa strona obra-

prowadzil niezwykle

zu, której pierwszy plan zajmu-

rzetelnie. Przed

je grupa naturalnej wielkości.

rozpoczęciem pracy nad

Żandarm konny, odwrócony

obrazem artysta stworzyl

tylem do widza oraz piechur,

nie tylko kilka szkiców,

utrzymujący linię, uzupelniają

tak poszczególnych

,,akcesoria" glównego motywu.

Pomiędzy innymi, jest tu czer-

fragmentów jak i calości,

wony huzar, pulkownik drago-

lecz namalowal olejny

nów, adiutanci sztabowi oraz

pierwowzór mniejszych

przyboczni Wielkiego Księcia,

rozmiarów, który również

a wreszcie lekarze sztabowi.

byl wykończony we

Poza ulanami, na najdalszym

wszystkich szczególach.

planie, bateria artylerii oraz

kompania szaserów stoi przy-

Na pierwowzorze wojska

gotowana do rewii. Na calość

ustawiono zupelnie

kompozycji zlożylo się okolo

inaczej, dlatego byl to

dwustu figur, z których pewna

domów ulicy Czystej, zgroma-

pulku ulanów ­ M. Wywiór-

roku. Przedstawiono 32 obrazy

calkiem oryginalny

liczba jest sportretowana".

skiego. Byly tam także twarze

i jedną rzeźbę, prace 21. artysty

dzila się publiczność dla oglą-

wariant, którego autor nie

W kolach zawodowych teo-

przeznaczone na wystawę pa-

dania parady wojskowej. Pano-

F. Ejsmonda i A. Wierusz-Ko-

pokazywal na wystawach

retyków sztuki ocena obrazu

walskiego. J. Rosen też bardzo

ryską. Obraz Rosena spotkalo

wie w różnobarwnych frakach

aż do 1913 r.

nie byla jednak tak jednoznacz-

wysoko cenil wlaśnie ten swój

ogromne powodzenie i interes

i kapeluszach w ksztalcie, przy-

na. Drobiazgowy realizm Rose-

pominającym niedawno prze-

obraz. Uczucia swoje wyrazil

ze strony ,,znawców i profa-

na ostro zaatakowal Stanislaw

on takim zdaniem: ,,Rewia na

nów". Tlumy ludzi staly godzi-

brzmialą modę dyrektoriatu,

JURIJ SMIRNOW

W

Witkiewicz. Ocena Witkie-

nami przed tym rosenowskim

damy w budach empire, a wresz-

Saskim Placu! Skupiona, groź-

wicza szerzej biorąc dotyczy-

relacji z tej wystawy

na, pozornie opanowana przez

dzielem.

cie gawiedź uliczna, okalają te-

la nie tylko ,,Rewii...", ale cale-

,,Kurjer Warszawski"

przemoc wojenna sila narodu...

,,Rewia..." byla wyróżnio-

ren, oświetlony blaskiem let-

go dorobku J. Rosena, również

niego slońca. Największe tlumy

pisal: ,,W salonie sztu-

Ci ludzie bili się wczoraj u boku

na spośród wszystkich innych

calego kierunku w malarstwie

Cesarza... Jutro walczyć będą

wystawionych obrazów, zaś

otaczają mury odwachu, poza

ki S. Kulikowskiego na Kra-

polskim. Dlatego jest ona aktu-

,,Kurjer Warszawski" umieścil

grupą sztabu, blyszczącego róż-

kowskim Przedmieściu 7, wy-

w Olszynce... Mundury oświe-

alna po dzień dzisiejszy. Zdanie

jej dokladny opis. Jest ten opis

norodnymi barwami mundurów

stawiono obraz Jana Rosena

tlone jeszcze blaskiem napo-

swoje Witkiewicz wypowie-

i odznak wojskowych. Na cze-

,,Przegląd wojsk polskich przez

leońskiej chwaly". Artyście

ciekawy choćby z tego powodu,

dzial najpierw w dwóch arty-

le świty widzimy przybranego

W. Ks. Konstantego na Pla-

też bardzo zależalo na sukce-

że sam obraz zaginąl we wrze-

kulach w ,,Kurjerze Warszaw-

sie tego obrazu tak w środowi-

śniu 1939 roku i wspólczesny

w mundur polowy Wielkiego

cu Saskim". Jest to pierwowzór

skim", później w warszawskim

widz już nie może go zobaczyć.

Księcia Konstantego. Glówny

kompozycji, której wariant,

sku zawodowym, jak i wśród

,,Życiu" i wydanym we Lwo-

Oto treść obrazu: ,,...na placu

wódz, siedząc na rumaku maści

wykonany w większych roz-

publiczności. J. Rosen marzyl

wie zbiorze prac krytycznych

Saskim, którego granic nie za-

kasztanowej, bacznym okiem

miarach, zdobi obecnie palac

o wystawieniu ,,Rewii..." na

pt. ,,Sztuka i krytyka u nas".

mykaly wówczas gmachy ho-

spoziera na galopujące w pa-

Cesarski w Skierniewicach...

międzynarodowej powszechnej

W artykulach tych Witkiewicz

radnym szyku szeregi bialych

Wobec szerokiej popularności,

wystawie w Paryżu i zdobyciu

telu Europejskiego, ani tyly

nie tylko ostro i tendencyjnie

tam zaszczytnego miejsca.

jaką zdobylo w swoim czasie

skrytykowal rosenowską ,,Re-

W 1888 roku ,,Rewia..." byla

dzielo Rosena, nieznany do-

wię...", lecz wręcz odmówil jej

tychczas jego wariant, w zupel-

ukończona i wystawiona w mo-

nazwy dziela sztuki i określil

nie różny sposób przedstawia-

nachijskim ,,Palacu Krysztalo-

mianem ,,fotografii kolorowej".

jący scenę dziejową, wzbudza

wym" (Glas-Palast). Pochwalne

Styl Rosena nazwal on ,,natu-

ogólne zainteresowanie, tym

relacje szybko dotarly do War-

ralizmem w najohydniejszej,

bardziej, że jako dzielo sztuki

szawy, gdzie publiczność z nie-

najwstrętniejszej i najniebez-

należy do najwybitniejszych

cierpliwością oczekiwala na

pieczniejszej postaci".

wystawienie rosenowskiego

prac znakomitego batalisty".

Witkiewicz uważal, że ,,Re-

obrazu w Zachęcie. 28 stycznia

Do poszczególnych scen po-

wia..." powinna wisieć w nie-

zowali Rosenowi koledzy-ar-

1889 roku ,,Kurjer Warszaw-

mieckiej szkole freblowskiej,

tyści, przebywający w tych

ski" donosil: ,,Obraz Jana Rose-

a nie na wystawie w Zachęcie,

latach w Monachium. Na przy-

na ,,Przegląd kawalerii..." będzie

i że Rosen ,,zmarnowal swoją

klad, wachmistrz mial twarz

wystawiony w oddzielnej sali,

pracowitość i sumienność zdo-

za specjalną od wejścia oplatę."

J. Brandta, porucznik na cze-

bywając prawdę nie malarską,

Wystawa w Zachęcie zosta-

le szwadronu ­ B. Kleczyń-

nie artystyczną, ale tę, której

skiego, adiutant pierwszego

la otwarta dnia 24 lutego 1889

GENERAL W PODROŻY, JAN ROSEN

w jego obrazie mogliby się do-

szukiwać chyba wachmistrze

kawalerii". Krytyk również

stanowczo podkreślal, że ,,Re-

wia..." nie stanowi calości jako

obraz, a jest tylko zbiorem mu-

zealnych mundurów, koni, gu-

zików, czapraków i orzelków, że

obraz ten nie można oglądać ani

z daleka, ani z bliska. ,,Obraz ten

namalowany jest" ­ pisal Wit-

kiewicz ­ ,,ze stanowiska su-

miennego sprawozdawcy, który

nie widzi jak wyglądal klusu-

jący przed sztabem w slońcu

szwadron ulanów, tylko liczy,

ilu w nim bylo ludzi, guzików,

ile i jakich rzemyków, w jakich

mundurach byli oficerowie

sztabu dnia takiego i takiego,

o tej i tej godzinie, w roku tym

i tym. To co uderza szczegól-

niej w tym obrazie, to mnóstwo

szczególów rzeczowych wyro-

bionych starannie i sumiennie,

tak, jak gdyby chodzilo tu o za-

dowolenie surowej krytyki fa-

chowego kawalerzysty lub pul-

kowego intendenta... Uganiając

BITWA POD STOCZKIEM, JAN ROSEN