41

nr 23­24 (411­412) |20.12.2022­16.01.2023

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

się za erudycją archeologicz-

malarstwa  impresjonistycz-

ną, za prawdziwością kostiu-

nego i walk o nowe wartości

mu, uzbrojenia... zrobil Rosen

światla i koloru, sztuka J. Ro-

w swoim obrazie to tylko wla-

sena byla szczególnie groźnym

ściwie, co się da wkreślić przy

przeciwnikiem. Rozumial to

pomocy środków, jakimi się

dobrze St. Witkiewicz i przeciw

robi rysunki techniczne".

polskiemu bataliście, podobnie

Witkiewicz uważal, że w ob-

zresztą jak i przeciw Matejce,

razach Rosena nie bylo żywych

skierowal ostrze swej kryty-

ludzi, nie bylo życia, ruchu,

ki, wywolując dlugotrwalą po-

lecz byly tam tylko ­ mode-

lemikę artystyczną. Huczące

le, manekiny. Miejsce żywych

wówczas namiętności stracily

figur zajęly dobrze skopiowa-

już dzisiaj silę swego wrzenia,

ne mundury. Przyznając Rose-

dla wspólczesnych pozosta-

nowi sumienność i niezwyklą

lo wspomnienie historyczne

dokladność w przedstawieniu

i niewątpliwa pewność, że cho-

szczególów  umundurowania,

ciaż Witkiewicz z punktu pa-

podkreślal S. Witkiewicz brak

trzenia swego na sztukę mógl

umiejętności artysty w kom-

mieć rację, to jednak dzielo J.

ponowaniu figur ludzi i koni. Ze

Rosena przetrwalo próbę ognia

zlośliwością krytyk pisal: ,,Caly

i zostaje w kulturze polskiej

ten szwadron ulanów ma jedna-

jako klejnot rzadkiej ceny".

kowo źle narysowane i osadzo-

Jednak i w 1889 roku znacz-

ne w kolnierzach glowy. Jest to

na część krytyków i fachow-

WARSZAWA, PLAC SASKI, KAWALERIA, 1824 R., JAN ROSEN

zgromadzenie opaslych prala-

ców polskich, również jak i za-

tów z przyprawionymi wąsami,

odchodzi odeń z tym wykrzyk-

względem wspólkolegi. Te cza-

obok jego idealu malarskiego

granicznych ocenila ,,Rewię..."

którzy bez widocznej potrzeby

nikiem, który ciągle powtarza

sy, w których krytyka apriory-

mógl istnieć jakikolwiek inny.

bardzo wysoko. W obrazie tym

trzęsą się na koniach; pralatów

publiczność przed obrazem p.

styczne, absolutne stawiala za-

P. Witkiewicz... glównie tech-

widziano nie tylko dzielo sztu-

tak do siebie podobnych, iż zdają

Rosena: ,,Dwa lata malowal!".

sady, te czasy, w których, poza

niczną stronę obrazów rozbiera

ki, lecz najpierw uosobienie idei

się pochodzić z jednej rodziny".

Taka tendencyjna kryty-

pewnymi z góry określonymi

z pominięciem strony psycho-

patriotycznej. Bylo to wlaśnie

Witkiewicz zauważyl rów-

ka boleśnie zranila J. Rosena

teoriami, nie bylo zbawienia,

logicznej... Krytyka jego w for-

to, czego S. Witkiewicz w ogó-

nież znaczne blędy pod wzglę-

oraz oburzyla znaczną liczbę

dawno minęly. Celem kryty-

mie posluguje się drwinkami,

le nie zauważyl i nie zrozumial.

dem kolorystyki obrazu i sto-

znanych malarzy polskich. Już

ki już nie jest wydawanie są-

jako argumentami, a w treści

Odczula to znakomicie publicz-

sowaniu przez autora efektów

16.IV.1889 roku ,,Kurjer War-

dów i wyroków, ale wniknięcie

burzy, a nie buduje. Tego rodza-

ność, o tym znaczeniu obrazu

świetlnych, z czego zrobil

szawski" umieścil gremial-

w ducha artysty, wytlumacze-

ju sprawozdania, jako nie dosyć

mówiono na wystawie i w salo-

wniosek, że J. Rosen nie byl do-

ny protest wystosowany przez

nie jego indywidualności, ta-

obiektywne, balamucą opinię,

nach. Myśl tę znacznie później

brym kolorystą. ,,Pod wzglę-

grupę artystów-malarzy mo-

lentu, kierunku, zrozumienie

a celowi swemu nie odpowia-

precyzyjnie wyrazil jeden z bo-

dem barwy" ­ pisal Witkie-

nachijskich na czele z J. Brand-

i określenie zadania każdego

dają". Na ten protest Witkiewicz

haterów walk o niepodleglość

wicz ­ ,,obraz p. Rosena nie

tem i A. Wierusz-Kowalskim.

pojedynczego dziela... Aposto-

odpowiedzial krótko, a treścią

Polski general Juliusz Rómmel:

tylko nie jest zharmonizowa-

Artyści niezgodni z poglądami,

lowanie nie należy do kryty-

tej odpowiedzi bylo: ,,Nie będę

,,Jeśli mamy dziś [w 1923 roku]

nym do zalożenia świetlnego,

stylem i manierą wypowiedzi

ków, ale do twórców... W sze-

się staral być sympatycznym

takie wojsko, to w wielkiej czę-

ale nawet w utrzymaniu sto-

S. Witkiewicza, pisali: ,,...w imię

regu artykulów występuje p.

i ożywionym koleżeńskimi

ści zasluga Pana [J. Rosena].

sunków plam lokalnych, ich

godności krytyki, prasy, pu-

Witkiewicz jako agitator..., któ-

uczuciami reklamistą. Nigdy!".

Pan obudzil w nas ducha swemi

różnic na rozmaitych planach,

bliczności i artystów, czuje-

ry nie chce zrozumieć i odczuć,

Trzydzieści trzy lata póź-

dzielami. Ja, osobiście wycho-

jest on calkiem falszywy". Ar-

my się w obowiązku zaprote-

że w dziedzinie twórczości nie

niej, gdy napięte oskarżenia

walem się na ,,Rewii na Saskim

tykul swój zakończyl Witkie-

stować przeciwko sposobowi

można  żadnych  wyznawać

przeciwników staly się tylko

placu" i życie cale marzylem

wicz takim zdaniem: ,,Fatalnym

i formie, w jakiej p. Witkiewicz

dogmatów... On tworzy krytykę

historią, krytyk sztuki W. Bu-

o zrealizowaniu w przyszlości

jest dla dziela sztuki..., jeżeli się

poglądy swoje wypowiada i to

tendencyjną..., nie pozwala, aby

nikiewicz napisal: ,,W dobie

tego snu o przeszlości".

Odnowiono nagrobek powstańca styczniowego w Hubiczach kolo Boryslawia

Powstaniec styczniowy,

weteran wojska polskiego

Michal Dobrzański

zostal pochowany wraz

z malżonką Katarzyną

w 1918 roku na cmentarzu

w miejscowości

Hubicze polożonej pod

Boryslawiem. Jest to

jedno z wielu miejsc

spoczynku powstańców

1863 roku, które wymagalo

odnowienia.

sam cmentarz

Odszukać miejsce pochów-

i dziś odsloniliśmy jeszcze jedną

ALEKSANDER KUŚNIERZ

ku powstańca pomógl miejsco-

kartę historii Boryslawia. Jest to

zostal poświęcony

Odnowienie nagrobka stalo

wy historyk Roman Tarnawski.

nowe miejsce, dokąd będziemy

w 1913 roku. Miejsce

się możliwe dzięki polączeniu

Jak się okazalo, w latach osiem-

przychodzić 11 listopada i sta-

to bylo ogrodzone,

sil Grupy Historycznej Lwów

dziesiątych ubieglego wieku

wiać znicze ­ powiedzial Ser-

byl tam drewniany

i Regionalnego Towarzystwa

prowadzil on tu prace naukowe,

giusz Sylantiew, prezes Regio-

Kultury Polskiej Boryslawia.

w trakcie których natrafil na

nalnego Towarzystwa Kultury

krzyż z metalową

Prace zostaly sfinansowane

drewniany krzyż z tabliczką,

Polskiej Boryslawia.

tabliczką ­ opowiada

z Kancelarii Prezesa Rady Mi-

której treść wpisal do notatek.

Dla lwowian najbardziej zna-

Roman Tarnawski,

nistrów dzięki regrantingowi

Treść napisu ­ ŚP. Michal

nym miejscem spoczynku po-

kolejne miejsce ­ odnowio-

stowarzyszenia Odra-Niemen.

Dobrzański. Weteran Wojska

wstańców 1863 roku jest gór-

na mogila naszego powstańca

boryslawski historyk.

Polskiego, powstaniec z 1863

ka powstańców styczniowych

Michala Dobrzańskiego. Stojąc

Byly tutaj ruiny i resztki

roku, przeżywszy 82 lata, ur.

na Cmentarzu Lyczakowskim

Nowy nagrobek uroczy-

przy mogile i czytając tę tabli-

ogrodzenia, nie bylo

1836 r. ­ zmarl dnia 29.11.1918.

we Lwowie. Ale jest wiele malo

ście poświęcil 13 listopada br.

cę zwrócilem uwagę na jeden

Katarzyna z Zelów. 80 lat. Ur.

znanych i często zapomnianych

o. Krzysztof Labędź CMF, pro-

szczegól. Michal Dobrzański

krzyży i nagrobka,

1844 r. ­ zmarla 26.12.1924 r.

pojedynczych pochówków na

boszcz parafii św. Barbary

jako 33-letni mężczyzna po-

byla trawa i krzaki ­

starych cmentarzach w obwo-

w Boryslawiu.

szedl walczyć o wolną i niepod-

Michala Dobrzańskiego

opowiedzial, w jakim

dzie lwowskim. Wymagają one

Podczas uroczystości wi-

leglą Polskę. Powstanie bylo

pochowano

stanie zastal to miejsce,

uporządkowania i odbudowa-

cekonsul RP we Lwowie Bar-

nieudane, ale on doczekal się

nia, szczególnie wobec zbliżają-

tosz Szeliga powiedzial: ­ Na

wolnej i niepodleglej Polski.

w najstarszej

Michal Kuc z Grupy

cej się 160. rocznicy powstania

mapie naszych miejsc pamięci

Kilku powstańców zostalo po-

części cmentarza,

Historycznej Lwów.

styczniowego.

na ziemi ukraińskiej przybylo

chowanych na naszych ziemiach