14

nr 10 (422) |30.05­15.06.2023

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Kiedyś we Lwowie  (cz. 2)

nieposzlakowanej reputacji dzialal począt-

kowo w sekcji nadzorującej fundacje, spra-

wy majątkowe, handel i przemysl. Wówczas

w 1876 r. zapoczątkowal powolanie pierw-

Historia rozwoju przemyslu

szej fundacji i udzielil jej 20 tys. zlotych na

we Lwowie należy do jednego

dwa stypendia po 60 zlotych dla uczniów

z aktualnych i interesujących,

Szkoly Ludowej im. Św. Marcina we Lwowie

a jednocześnie nieznanych

­ naturalnie na Żólkiewskim. W 1880 r., gdy

tematów. Prawdopodobnie

Kisielka zajmowal się sprawami duchowny-

dlatego, że związana jest

mi i dobroczynnością, przeznaczyl podob-

z różnymi okresami życia

ną sumę na dwa stypendia dla dziewcząt,

miasta, z nieznanymi nam

uczennic żeńskiego oddzialu tej szkoly. Póź-

entuzjastami przemyslowego

niej dodal jeszcze po 400 zlotych do każdej

rozwoju Lwowa, ludźmi,

fundacji.

których dawno już nie

W 1883 r. Kisielka dziala w sekcji bez-

ma, żyjących w różnych

pieczeństwa porządku, zdrowia, spraw poli-

KAROL BOROMEUSZ KISIELKA

czasach, z różnych grup

cyjnych i wojskowych. Dziala tu w ścislym

NIEISTNIEJĄCA OBECNIE KAMIENICA BROWARU KISIELKÓW NA UL.

spolecznych, różnych wyznań

w 1837 r., możemy więc zrobić wniosek, że

kontakcie z dr Edwardem Strzemię Stroy-

ŻÓLKIEWSKIEJ 90 (RÓG UL. KĄPIELNEJ)

i światopoglądów. Dziś

Karol-senior mógl urodzić się okolo roku

nowskim (1848-1926). Poparl jego inicjaty-

przedstawimy ród piwowarów

wszystkie istniejące browary sytuowaly

Otto, na cześć którego zostalo nazwane jed-

1800. Wedlug tej prawdopodobnej daty

wę stworzenia we Lwowie Towarzystwa Ra-

Kisielków.

się w pobliżu naturalnych źródel wodnych.

no ze źródel.

urodzin możemy przypuścić, że Karol-se-

tunkowego ­ analogu obecnego Pogotowia

Na przedmieściu Żólkiewskiem bylo ich

Znaczenie kurortu i poziom obslugi pod-

nior i pochowany na Paparówce Józef byli

Ratunkowego. Od 1885 r. Karol Kisielka jest

w bród. To wlaściwości wody wplywaly

niósl na nowy poziom przedsiębiorca Hein-

braćmi. Z ówczesnych roczników informa-

czlonkiem Rady Nadzorczej Banku Krajowe-

IRYNA KOTLOBULATOWA

na niepowtarzalny smak kisielkowskiego

rich von Mattoni (1830-1910), pochodzący

cyjnych (schematyzmów) dowiadujemy się,

go oraz asesorem Sądu Handlowego we Lwo-

Karol Kisielka, lwowski

piwa, slawiącego się na calej Galicji. Jedna

z wloskiej rodziny kupieckiej, osiedlonej

że w latach 1830­1840 Karol-senior byl już

wie, wiceprezydentem, а po śmierci prezesa

przedsiębiorca i mecenas.

z późniejszych reklam podawala rok zalo-

w Karlowych Warach. W 1867 r. Mattoni

dzialaczem spolecznym, co świadczy o jego

Edwarda Simona w 1889 r., prezydentem

Jego środowisko i dzialalność

żenia browaru Kisielków 1770. Wprawdzie

stworzyl towarzystwo akcyjne i wydzier-

sukcesie przedsiębiorczym, autorytecie

Izby handlowej i przemyslowej we Lwowie.

W opowieściach o dawnym Lwowie

nie wiadomo, czy podawala ona rok zalo-

żawil butelkowanie wody z glównego źró-

w spoleczeństwie i wysokiej reputacji. Od

Kisielka byl kawalerem Orderów Franciszka

najbardziej interesują nas jego miesz-

żenia browaru w Bohemii (Czechach), skąd

dla Otto. Po sześciu latach wykupil calą

1830 r. Karol-senior byl czlonkiem komi-

Józefa i św. Grzegorza Wielkiego.

kańcy. Publikowane historie lwowiaków,

pochodzili Kisielkowie, czy już rok zaloże-

miejscowość Kyselka ze źródlami i kąpieli-

tetu Galicyjskiego Instytutu Pensyjnego

Wiosną 1893 r. Karol Boromeusz Ki-

znanych bardziej lub mniej i dziś zapo-

nia lwowskiego browaru. Po zajęciu Galicji

skami i wybudowal wygodne pawilony dla

Wdów i Sierot, gdzie piastowal wysokie

sielka zmarl. O śmierci wlaściciela browa-

mnianych, informacje o ich dzialalno-

przez Austrię w 1772 r., Kisielkowie praw-

kuracjuszy. Od tej chwili butelki z niebie-

stanowisko. W 1836 r. piwowar Karol Ki-

ru, milionera, prezydenta Izby handlowej

ści, wplywie na życie miasta, powiąza-

dopodobnie w poszukiwaniu lepszych wa-

skiego szkla z mineralną leczniczą wodą Bi-

sielka zostal czlonkiem Lwowskiego Ko-

i przemyslowej we Lwowie zawiadamialy

niach rodzinnych, wyjaśniających wiele

runków życia przenieśli się do Lwowa, jako

linska Kiselka lub Gießhübler Sauerbrunn

mitetu Obywatelskiego ­ swego rodzaju

wszystkie gazety. ,,Kuryer Warszawski"

­ sprzyjają pojawianiu się nowych historii

jedni z pierwszych rzemieślników.

znane są na calym świecie.

organu doradczego administracji Rady

dokladnie przedstawil swoim czytelnikom

i faktów. Najlepiej mają ci, których po-

Piwowarnia Kisielków stala się przy-

Dlaczego postać Mattoniego ważna jest

miasta. Wedlug sprawozdania Towarzy-

testament najbogatszego przedsiębiorcy

tomkowie z wdzięcznością i szacunkiem

kladem pragmatyzmu, charakteryzowala

w naszej opowieści o Karolu Kisielce? Po-

stwa Galicyjskiej Kasy Oszczędności za rok

we Lwowie.

przechowują pamięć o swoich przodkach.

się możliwością pelnego wykorzystania

chodzili z jednej miejscowości i urodzili się

1848 byl on jednym z ponad 100 komisarzy

Testament glosil, że potomkowie skla-

Powierzchownie wspominani są również

możliwości wlasnej produkcji, prawdo-

w tym samym roku i w tym samym roku się

Kasy spośród najbardziej aktywnych i sza-

dają do Prezydyum Magistratu 10 tys. zlo-

ci, których imiona i popularne o nich opo-

podobnie wzorując się na poprzedniej

ożenili. Prawie w tym samym czasie wcie-

nowanych obywateli m. Lwowa ­ kupców,

tych dla: zakladu kalek św. Lazarza 5 000;

wieści są znane, gdyż są na topie tematów

dzialalności w swojej ojczyźnie. Znaczne

lili w życie śmialy i kosztowny zamysl bu-

przemyslowców, rzemieślników, medyków

ubogich m. Lwowa bez różnicy wyznania 1

z przeszlości.

ilości gorącej wody, powstalej przy pro-

dowy zakladu wodoleczniczego ­ Kisielka

i urzędników różnego szczebla. W latach

000; dla zakladu gluchoniemych na budo-

Jedną z takich postaci jest Karol Boro-

dukcji piwa nie byly wylewane, lecz za od-

we Lwowie (w 1862 r.), a Mattoni w Kyselce

1848-1861 byl czlonkiem pierwszego Wy-

wę domu 1 000; zakladu ciemnych 500;

meusz Kisielka, przedsiębiorca i dzialacz

powiednią oplatą byla ona sprzedawana

(w 1867 r.). oboje produkowali popularne na-

dzialu miejskiego, obranego po rewolucyj-

weteranów 1831 r. 500; fundusz zapomo-

spoleczny, którego rodzina mieszkala we

okolicznej ludności i wykorzystywana do

poje: Kisielka piwo we Lwowie, a Mattoni ­

nych wydarzeniach 1848 r. i dzialal w sekcji

gowy dla czeladzi browarniczej 500; dla to-

Lwowie pod koniec XVIII w. i znana byla

mycia i kąpieli. Do wody dodawano trochę

wodę mineralną w Kyselce. Pomysl zrodzil

bezpieczeństwa w latach 1848­1849.

warzystwa rzemieślników ,,Gwiazda" 200;

z warzenia piwa. Byl również wlaścicielem

wyciągów spirytusowych ziól i dlatego

się u nich prawie jednocześnie.

Karol Kisielka-senior ożenil się z Anną

towarzystwa ,,Skala" 200; towarzystwa ra-

znanego zakladu leczniczego, mecenasem,

uważano je za lecznicze. Konsumpcja piwa

Jeszcze jedna zbieżność lączy tych

Schröffel (1805-1857). W malżeństwie do-

tunkowego 200; dla towarzystwa bratniej

jednym z najbogatszych przedsiębiorców

odbywala się w tzw. Ogrodzie Kisielki i lą-

dwoje: tożsamość imienia ojca Mattoniego

czekali się córki Karoliny Teresy (1826-1848).

pomocy sluchaczy szkoly politechnicznej

Lwowa XIX w. Jego imię nierozerwanie

czyla się ze skromnymi zabawami.

i lwowskiego Karola Kisielki ­ Karol Boro-

Wyszla ona za maż za kupca Sebastiana

100; towarzystwa bratniej pomocy slucha-

związane jest z przedmieściem Żólkiew-

Poszukiwania informacji o pochodze-

meusz. A ponadto wytężona praca, sukces

Franciszka Glixelli, syna Ferdynanda (1827-

czy wszechnicy 100; dla ubogiej dziatwy

skim, najstarszą dzielnicą Lwowa prze-

niu tego szanowanego we Lwowie rodu,

w dzialalności gospodarczej, dzialalność

1884) przyszlego majora armii austriackiej,

szkoly św. Marcina 200; dla przytuliska

syconą historią miasta, kryjącą wiele ta-

podpowiedzi w literaturze, badania w pra-

spoleczna i mecenactwo. Wszystko to

ożenionego z Marią z Semkowiczów.

sierót św. Józefa 100; dla Sióstr Felicjanek

jemnic z przeszlości, ale też życiorysów

sie i archiwach oraz księgach metrykal-

wskazuje na pochodzenie lwowskiego Ki-

Karol i Anna mieli też syna Karola Bo-

100; dla domu pracy pod godlem ,,Opatrz-

swoich mieszkańców i interesujących fak-

nych doprowadzily nas do wioski Kyselka

sielki z jego rodzinnej miejscowości o podob-

romeusza (1830­1893), który kontynuowal

ność" 100; dla glodnych dzieci na obiady

tów. Kilka pokoleń Kisielków ­ synowie,

(niem. Gießhübl), polożonej w nadzwyczaj

nej nazwie oraz na znajomość rodzin Kisiel-

dzielo ojca w rodzinnej piwowarni.

w r. 1893/4 100; dla przytuliska ubogich pod

zięciowie, wnuki i prawnuki pozostawili

malowniczej okolicy Bohemii u podnóża

ków i Mattoni. Smutnie potoczyly się dalej

opieką brata Alberta 100 zl. r.

Karol Boromeusz Kisielka byl

swe imiona w historii, a każda galąź tego

lesistych Rudaw w dolinie rzeki Ohrzy

losy ich zakladów leczniczych ­ obydwa są

Swoim spadkobiercom Karol Kisielka

wielkiego drzewa genealogicznego zaslu-

(Ohře ­ lub po niem. Eger), leżącej na jej

już calkowicie zapomniane i nie istnieją.

wybitną postacią mieszczańskiej spolecz-

zostawil na tamte czasy olbrzymią sumę

guje na oddzielne badania ­ i artykuly.

obu brzegach. To obecne uzdrowisko ma

Ale powróćmy do naszych lwowskich

ności w II polowie XIX w. Znawca świec-

­ 3 mln zlotych reńskich. Rozporządzil się

Po prawej stronie pięciokilometrowej

bogatą i interesującą historię. Nas jednak

Kisielków...

kiego życia ówczesnego Lwowa i kroni-

tą sumą mądrze: ponieważ spadkobierczy-

dziś ul. Bogdana Chmielnickiego, dawniej

interesuje, co może ją wiązać z lwowskim

Nieznane są powiązania i rodzinna hie-

karz Marian Rosco Bogdanowicz w swych

niami byly zamężne córki, zabezpieczone

Drogi Wolyńskiej, nieco powyżej obecnego

piwowarem Kisielką. Nawet z pobieżnie

rarchia ­ kim byli wspomniani już Franciszek

wspomnieniach, wydanych już w XX w.,

majątkowo, rozdzielil pomiędzy nimi ka-

dworca kolejowego ,,Podzamcze", w XVII w.

odnalezionej informacji wynika przekona-

i Józef? Biorąc pod uwagę daty życia obu, mo-

zaznacza, że Karol Kisielka byl typowym

pital pod warunkiem, że wszystkich pie-

stal klasztor bazylianów i cerkiew św. Jana

nie, że to wlaśnie stąd mogla ta rodzina

żemy wnioskować, że Franciszek ­ to ojciec,

selfmademanem w amerykańskim typie.

niędzy nie będą mogly wydać, a nierucho-

Ewangelisty. Obok klasztoru leżal majątek

przenieść się do Lwowa.

a Józef ­ jego syn. Nie wiemy o nich nic.

Swą karierę rozpoczynal jako ,,chlopiec

mości sprzedać. Dopiero ich dzieci, a jego

Paparówka, należący do rodziny Paparów.

Otóż same Rudawy, oprócz wielu kopa-

Glębsze studia biografii Karola Kisielki

do wszystkiego" w rodzinnym browarze,

wnukowie, będą mogli rozporządzać swoją

Stąd też wzięla się nazwa najstarszego

lin użytecznych, a raczej dzięki nim, bogate

wyjawily istnienie dwóch Karolów ­ ojca

a koniec XIX w. zastal go jako przedsię-

częścią spadku. W wypadku bezpotomnej

lwowskiego cmentarza przy cerkwi.

są w źródla mineralne. Kyselkowskie wody

i syna. Nie znamy lat życia Karola Kisiel-

biorcę z wielomilionowym majątkiem.

śmierci którejś z córek ­ jej część dzieli się

W 1802 r. zakon bazylianów zlikwido-

mineralne znane są od XVI w. W ciągu XVI­

ki-seniora. Z ksiąg metrykalnych wiado-

Nieraz podkreśla się, że pochodzil on

równo na pozostale przy życiu.

waly wladze austriackie, sam zaś klasz-

XVIII w. wykorzystywane byly, jako leczni-

ma jest śmierć jego 15-letniej córki Anny

z niezamożnej rodziny, bo posiadanie wla-

W Banku Austro-Węgierskim zdepono-

tor i cerkiew rozebrano. W 1856 r. zlikwi-

cze. W latach 1789­1797 miejscowy kupiec

snego browaru w tamtych czasach nie

wano 500 tys. zl. r. gotówką. Resztę masy

dowano tez stary cmentarz. W 1869 r.

Andreas Zenker wyjechal do Rosji i tam

oznaczalo zamożności rodziny, tylko rodzaj

spadkowej przedstawialy takie nierucho-

grunta paparowskie odeszly częściowo

zorganizowal jej komercyjne wykorzysta-

zajęcia na wlasne potrzeby i dla zarobku.

mości: browar przy ul. Kąpielnej, №№ 1, 3,

na budowę dworca kolejowego Podzam-

nie i eksport. W 1793 r. kolejny wlaściciel

W ówczesnym Lwowie bylo wiele browa-

4, 5, 6, 8 (Opryszkowskiej), cztery kamieni-

cze. Większość grobów przy tym znisz-

majątku, hrabia Stibar, wybudowal niewiel-

rów, jednak wlaśnie Karol Kisielka zapisal

ce i dzialki. Nietykalnymi nieruchomościa-

czono, niektóre pochówki przeniesiono

ką fabryczkę ceramiki, produkująca znane

się w historii miasta jako najbardziej znany.

mi byly kamienice przy ul. Mochnackiego

na Cmentarz Lyczakowski; te co ocalaly

wszystkim kubeczki do picia wody mineral-

Karol nigdy nie ukrywal swego pochodzenia,

8 (Dragomanowa); pl. Mariackim 6/7 i 9

z czasem zanikly samoistnie. Dzięki do-

nej - pijalki. Wkrótce po tym wprowadzil ich

raczej byl z niego dumny i zawsze z humorem

(pl. Mickiewicza); na ul. Żólkiewskiej 110

kladnej pracy Aleksandra Czolowskiego,

użycie w Karlowych Warach, Pradze, Wied-

opowiadal o początkach swojej dzialalności.

(B. Chmielnickiego), a również dzialki na

który wlasnoręcznie spisywal epitafia

niu. Nieco później w Kyselce zaczęto używać

Ten okres w jego życiu można uznać za obo-

ul. Lwowskich Dzieci, 29 Listopada, Zam-

na zachowanych grobach paparowskie-

w celach kąpielowych wody ze źródel Cesa-

wiązkowe dla każdego rzemieślnika zasady:

kowej, Teatyńskiej, Gabrielówce. Z cza-

go cmentarza, zachowala się informacja

rza Franza Josepha I i Cesarzowej Elżbiety.

okres nauki ­ fachowa praktyka ­ czeladnic-

sem w tych kamienicach mieszkaly córki

o tych pochówkach. Pośród najstarszych

Byl to okres powstania wielu kurortów bal-

two ­ obowiązkowa licencja na wlasną dzia-

z rodzinami lub wnukowie. Na ul. Fredry

mogil byly tam groby rodu piwowarów

neologicznych w górskich miejscowościach.

lalność. Produkcją wlasnego piwa i dzialal-

1 jeszcze w czasach życia Karola Kisielki

Kisielków ­ Franciszka (1768-1831) i Józe-

Wspomnijmy historie zalożenia uzdrowisk

nością uboczną zarabial dobrze, a przy tym

wystawiono gmach Kasyna Wojskowego.

fa (1802-1829).

w Szczawnicy, Zakopanem czy Morszynie.

nigdy nie uchylal się od spraw spolecznych

Nie wiadomo, jak który z wnuków za-

Wiadomo też, że browar Kisielków leżal

W latach 1826­1834 kolejny wlaściciele

i szczodrej dzialalności dobroczynnej.

rządzal swoją częścią spadku, ale śledząc

FRAGMENT KADASTROWEJ

na terenie klasztoru bazylianów i cerkwi

majątku zainicjowali budowę pierwszych

Od 1886 r. już nie ojciec, a syn wybie-

ich życie i dzialalność, można przypuścić,

MAPY 1847 R. BROWAR

św. Jana Ewangelisty już pod koniec XVIII w.

kąpielisk i kurort zacząl zyskiwać popu-

rany jest do Rady miasta przez sześć ka-

że spadek wykorzystano nie dla rozrywek.

I KĄPIELE KISIELKI

Wybór tego miejsca byl nieprzypadkowy:

larność. W 1852 r. odwiedzil go król grecki

dencji ­ do śmierci w 1893 r. Dzięki swojej

(cdn.)