20

nr 10 (422) |30.05­15.06.2023

Wspomnienia

www.kuriergalicyjski.com

Starania arcybiskupa Mariana Franciszka Jaworskiego

o zwrot dóbr kościelnych sprzed 1939 roku (cz. 9)

MARIAN SKOWYRA

Do grekokatolików należal pierwotnie

kościól w niewielkiej wsi Pohorylce, któ-

ry dzięki staraniom ks. Kazimierza Kwiat-

kowskiego zostal odzyskany, a w następ-

nych latach odnowiony.

Rzymskokatolicka wspólnota w Tarta-

kowie otrzymala rejestrację w 1991 roku.

Jednak wladze po 1994 roku przekazaly

kościól na rzecz wspólnoty prawoslawnej,

która przez wiele lat nie podejmowala tru-

du odnowy zrujnowanej świątyni. Do 1994

roku w miejscowości dawal się odczuć

,,brak zgody wladz na przekazanie kościo-

la". Dopiero w 2002 roku zostal oddany

wspólnocie rzymskokatolickiej, a pierwszą

DOM REKOLEKCYJNY W JAREMCZY, 2007

mszę św. kardynal Marian Jaworski odpra-

KOŚCIÓL W JABLONICY. STAN 2007

wil 6 lipca 2003 roku.

mocny znak Boży. Mocny znak Boży, moż-

roku, a po trzech latach przybyl tu, aby do-

Przez wiele lat uporczywie nie oddawa-

na powiedzieć zwycięstwa Bożego. Bo oto

konać jego ponownej konsekracji.

świątynia zostala zwrócona prawowitym

poświęcil tymczasową kaplicę. Od tego

no również kościola parafialnego w Sokalu,

w tym okresie, kiedy nie tylko zamknięto

O tych heroicznych staraniach o zwrot

jej wlaścicielom. Przez następne lata unic-

czasu przystąpiono do budowy nowego

gdzie mieścil się bazar, czynny jeszcze na

kościól, ale go przebudowano, nie bylo tu

kościola parafialnego w Malechowie tak

ki duchowny udawal się do domów mie-

kościola, który 3 listopada 2001 poświęcil

początku XXI wieku, choć oficjalnie świą-

żadnego punktu, gdzie ludzie mogliby swo-

relacjonowala miejscowa parafianka

szanych rodzin i zabranial im chodzić do

kard. Marian Jaworski.

tynię przekazano grekokatolikom. Należy

bodnie publicznie się modlić. A oto Pan Bóg

Stefania Telicyn w piśmie z 20 listopada

kościola.

Na terenie obwodu tarnopolskiego

przy tym zauważyć, że zgodnie z informa-

zmilowal się nad resztką, rzec można Izra-

1990 roku: ,,Nasz kościól pw. św. Micha-

Pierwsza msza św. od czasów za-

nowe kościoly powstaly w Starym Skala-

cją kurii lwowskiej, w 1994 roku kościól

ela, i zaczynamy ją na nowo gromadzić".

la we wsi Malechów kolo Dublan zostal

mknięcia kościola w Starej Soli zostala

cie, poświęcony 19 września 1998 roku oraz

parafialny w Sokalu pozostawal opuszczo-

Na temat kościola parafialnego w Wiel-

zamknięty od razu po wojnie. Urządzono

odprawiona wewnątrz zniszczonego ko-

Kolodziejówce, poświęcony 20 września

ny. W innej świątyni tego miasta urządzono

kich Mostach w archiwum archidiecezji

w nim piętrowy dom mieszkalny dla na-

ściola w dzień odpustu parafialnego 29

1998 roku.

więzienie (kościól i dawny klasztor bernar-

lwowskiej zachowal się interesujący list

uczycieli. Wierni rzymscy katolicy dojeż-

września 2005 roku. Od tego czasu w ko-

W Horodence lacinnikom w 2002 roku

dynów ulegl zniszczeniu na skutek pożaru

z 11 stycznia 1995 roku powiatowej rady

dżali z Malechowa na nabożeństwa do

ściele są prowadzone prace remontowe,

wydzielono prawą boczną nawę, a calość

27 marca 2012 roku).

w Sokalu skierowany do wspólnoty rzym-

katedry lwowskiej.

a nabożeństwa sprawuje się w odnowionej

świątyni i dawny klasztor przekazano

Miejscowa wspólnota lacinników pier-

skich katolików w Wielkich Mostach,

W maju 1990 roku zlożyliśmy w urzę-

jednej z bocznych kaplic kościola, którą

grekokatolikom. Starano się tam odzyskać

wotnie napotykala trudności z zarejestro-

który calkowicie przeczy chęci oddania

dzie dublańskim podanie z prośbą o otwar-

28 września 2008 roku poświęcil kard.

dawny kościól ormiański, jednak brak

waniem odpowiednich statutów, a po ich

kościola prawowitym wlaścicielom. W li-

cie kościola z 70. podpisami i spis wyma-

Marian Jaworski. Dzięki staraniom ów-

zgody miejscowych wladz, zniwelowal te

zarejestrowaniu wszelkimi sposobami

ście tym przewodniczący Rady niejaki W.

ganej dwudziestki zalożycielskiej. Podania

czesnego proboszcza ks. Edwarda Loran-

plany. W Borkach Wielkich kolo Tarnopola

odciągano proces z oddaniem obiektu.

Przewlocki tak pisal: ,,Wykonawcza Rada

naszego nie przyjęto i poradzono, by nadal

ca w kościele wymieniono znaczne partie

w oddanej plebanii 11 września 2005 roku

Tak, przykladowo 1 czerwca 2010 roku do

sokalskiego powiatu zawiadamia, że we

dojeżdżać do katedry lwowskiej.

muru, zbudowano nową wieżyczkę oraz

poświęcono kaplicę mszalną, gdyż dawny

kościola nie wpuszczono peregrynujących

wlasności sokalskiej fabryki produktów

Zwróciliśmy się z naszym podaniem

polożono nowy dach.

kościól zostal calkowicie zniszczony.

po archidiecezji relikwii bl. Jakuba Strze-

znajduje się piekarnia w Wielkich Mo-

do Rady Deputowanych w Żólkwi. Poda-

Wierni z parafii Rzęsna sfinalizowali

W 2000 roku na terenie obwodu tar-

mię. Kościól oddano dopiero w 2011 roku,

stach o wartości ponad 33 mln kuponów.

nie przyjęto i kazano czekać. Czekaliśmy

budownictwo nowej świątyni, której kon-

nopolskiego wladze państwowe zwrócily

a ks. Józef Legowicz 27 października tegoż

Niniejsze pomieszczenie jest państwową

trzy miesiące, dowiadując się co jakiś czas

sekracji dokonal 3 września 2005 roku

kościoly w Lisowcach, Nastasowie, To-

roku odprawil w nim pierwszą mszę św.

wlasnością. Na przestrzeni wszystkich

o jego losach. W końcu oznajmiono nam,

kardynal Marian Jaworski. Rok wcze-

ustem i Czabarówce. W 2003 roku do tej

Kościól w Wielkich Mostach po zakoń-

lat powojennych w danym pomieszczeniu

że rada nie ma prawa rozstrzygać spraw

śniej kardynal dokonal konsekracji no-

listy dolączono świątynie w Szypowcach

czeniu II wojny światowej zostal począt-

przeprowadzono tyle rekonstrukcji, że od

dotyczących religii i skierowano nas do

wej świątyni w Chlebowicach Świrskich,

i Korsowie, a w 2006 roku w Skomoro-

kowo zamieniony na magazyn zboża. Na-

dawnego kościola nic się nie zachowalo.

Lwowa.

gdzie dawny kościól przekazano greko-

chach Starych, Podhajcach i kaplicę przy

źródle w Dźwiniaczce. Należy zauważyć,

stępnie od 1948 roku mieścilo się tu kino,

Otóż prowadzić rozmowy o zwrocie po-

We lwowskiej Obwodowej Radzie De-

katolikom. Dnia 21 września 2004 roku

że świątynie w Lisowcach i Podhajcach

a po pożarze w latach 1949­1954 kościól

mieszczenia, które nie istnieje, nawet nie

putowanych po jakimś czasie powiedziano

w Jablonicy kardynal dokonal poświę-

powrócily w skrajnie daleko posuniętych

pozostawal opuszczony. Następnie na

ma sensu. Na dany moment fabryka jest

nam, żebyśmy najpierw zbudowali dom dla

cenia nowego kościola św. ks. Zygmunta

ruinach, których odbudowa potrzebuje

skutek licznych przebudówek utracil swój

poddawana prywatyzacji i z państwowego

nauczycieli i wówczas pozwolą nam remon-

Gorazdowskiego, a 13 marca 2005 roku

wielkich wkladów materialnych, choć

pierwotny wygląd i w latach 1958­1999

przedsiębiorstwa zamienia się w spólkę.

tować kościól. Sprawę oddano do urzędu

poświęcil kaplicę pw. św. Józefa Bilczew-

o kościól w Podhajcach zabiegano od 1992

zostal zaadaptowany do potrzeb piekarni.

Podstaw do wylączenia piekarni z procesu

w Dublanach i wyznaczono termin decyzji

skiego w Jaremczy, gdyż dawny kościól

roku, gdy ten znajdowal się w stosunkowo

Od 1999 roku ruina świątyni pozostawala

prywatyzacji nie ma".

na 12 listopada br. W tym dniu, gdy stawi-

mimo wieloletnich starań nie udalo się

dobrym stanie technicznym. Na temat ko-

w opuszczeniu.

Kościól w Wielkich Mostach po wielu

liśmy się w urzędzie, odmówiono nam odda-

odzyskać. Nowy kościól powstal także

ściola w Skomorochach tak w 2021 roku

O ile dawny kościól nie zostal oddany

trudach jednak zostal ostatecznie zwró-

nia kościola i poradzono z kpiną, byśmy się

w Szumsku, którego konsekracji 23 lip-

wspominal bp Marian Buczek: ,,Pamiętam,

zarejestrowanej wspólnocie, wierni pod

cony wiernym w 2004 roku, a 24 paź-

zwrócili po pomoc do konsulatu".

ca 2005 roku dokonal kardynal Marian

że w Skomorochach Starych na Tarnopol-

koniec 1990 roku odzyskali niewielką ka-

dziernika 2004 roku ks. Oleg Salamon

Procesowi zwrotu kościola pragnęla

Jaworski. 27 listopada 2004 roku biskup

szczyźnie bydlo w poludnie chronilo się

pliczkę przydrożną, którą zaadaptowano

odprawil w nim pierwszą mszę św., zaś

zaszkodzić również miejscowa grecko-

Marian Buczek poświęcil odrestaurowa-

w ścianach świątyni. Obecnie jest ona

dla potrzeb liturgicznych. Jej poświęce-

30 października 2005 roku mszę św. od-

katolicka wspólnota, na czele z jej ów-

ny kościól w Komarnikach. Nową kaplicę,

wyremontowana i przywrócona do kultu".

nia dokonal 6 grudnia 1990 roku o. Rafal

prawil biskup pomocniczy archidiecezji

czesnym proboszczem ks. Igorem, który

na dawnych fundamentach w 2008 roku

Od 2007 roku na terenie obwodu stani-

Kiernicki.

lwowskiej Marian Buczek. Uroczystego

opowiadal, że wieś potrzebuje muzeum

wzniesiono również w Maksymowicach.

slawowskiego podjęto starania o odzyska-

Ciekawy reportaż o świętowaniu

poświęcenia odnowionej świątyni doko-

cerkiewnego, i takie ma powstać w daw-

W Bialobożnicy jeszcze w 1994 roku

nie kościola w Worochcie, który w latach

450-lecia parafii w Wielkich Mostach,

nal 13 czerwca 2017 roku abp Mieczy-

nym kościele. Ostatecznie po kilku nie-

zwrócono dawną plebanię, w której 3

90. przekazano wspólnocie protestanc-

które odbylo się 21 listopada 1999 roku,

slaw Mokrzycki.

wyjaśnionych śmierciach mieszkańców,

września 1994 roku bp Marcjan Trofimiak

kiej. Odzyskano go i odnowiono dopiero

podal Konstanty Czawaga, reporter ,,Ga-

W latach 1945­2001 pozostawal nie-

w 2013 roku. Również w 2007 roku odzy-

zety Lwowskiej". Uroczystościom w kapli-

czynny kościól pw. Michala Archaniola

skano kościól w Sasowie kolo Zloczowa,

cy przydrożnej przewodniczyl abp Marian

w Malechowie. Mimo że wspólnota otrzy-

jego restaurację udalo się przeprowadzić

Jaworski. W centrum miasta dostojnego

mala państwową rejestrację 17 września

dzięki poparciu bylych mieszkańców Sa-

gościa witali duchowni różnych wyznań

1991 roku, kościola nie zwracano, gdyż

sowa, mieszkających w Olawie.

chrześcijańskich, a także mer miasta. Ar-

w jego pomieszczeniach ulokowano miesz-

Dla uniknięcia konfliktów oraz

cybiskup w czasie pobytu w Mostach mial

kania dla nauczycieli i dyrektora miejscowej

uwzględniając dobrosąsiedzkie stosunki

odwiedzić również oddany dla rzymskich

szkoly. Pion świątyni podzielono na piętra.

pomiędzy dwoma obrządkami, kardynal

katolików dawny kościól parafialny, jed-

W zakrystii zrobiono wejście glówne, w pre-

Marian Jaworski wyrazil zgodę, aby w nie-

nak nie zostal doń wpuszczony, gdyż rów-

zbiterium ­ klatkę schodową, a w skarbcu ­

których lacińskich kościolach swoje nabo-

nocześnie z decyzją wladz o przekazaniu

ubikację. W znacznej części dachu nie bylo

żeństwa sprawowali także grekokatolicy.

świątyni nastąpilo jej sprywatyzowanie

pokrycia. Zniszczono calkowicie dawne

Taka sytuacja zaistniala w Janowie, Jorda-

przez dyrektora piekarni.

wyposażenie świątyni. Również dawną ple-

nówce, Skale Podolskiej. Dawny kościól

Burmistrz miasta oraz greckokatolic-

banię zaadaptowano na mieszkania.

w Jelechowicach kolo Zloczowa zostal

cy duchowni zapewniali dziennikarza, że

Od czasu rejestracji pod kościolem

odrestaurowany przez dwie wspólnoty

wielokrotnie proponowali dyrektorowi

sporadycznie sprawowano mszę. Dopiero

katolickie i zostal konsekrowany przez

zastępcze miejsce na piekarnię, jednak

w grudniu 2001 roku udalo się odzyskać ko-

bpa Mariana Buczka 25 września 2005

ten nie chcial oddać świątyni. Tego dnia

ściól i rozpocząć kapitalny remont, prowa-

roku jako świątynia dla dwóch obrządków

abp Jaworski w homilii powiedzial do

dzony przez proboszcza bazyliki metropo-

katolickich. Od strony greckokatolickiej

wiernych m.in.: ,,Obchodzimy tę piękną

litalnej we Lwowie ks. Wiktora Antoniuka.

jedynie w dawnym rzymskokatolickim

rocznicę w warunkach biednych i ubogich.

Pierwszą mszę św. w tym kościele odprawil

BUDUJĄCY SIĘ KOŚCIÓL W BRODACH. STAN 2008

kościele seminaryjnym pw. Matki Bożej

Równocześnie, moi drodzy, widzimy jakiś

kard. Marian Jaworski 29 września 2002