22
nr 10 (422) |30.0515.06.2023
Okruchy historii
www.kuriergalicyjski.com
Wizje dawnego miasta
(cz. 2)
PLANY PRZEBUDOWY POTRYNITARSKIEJ BUDOWLI. 1845-1847
Kontynuujemy opis
z Tatarami Krymskimi i Tur-
kami i byl zainteresowany po-
katalogu ,,Wystawa
PLANY KAZAMATÓW PRZY BRAMIE TYŚMIENICKIEJ, 1822 R.
wrotem swoich poddanych
historyczna miasta
chroniące przed ogniem arty-
archiwum i umieścil go w swo-
z niewoli. W 1732 r. trynitarze
Po likwidacji zakonu wladze
Stanislawowa" z roku
im nadzwyczaj interesującym
leryjskim nieprzyjaciela, które
wznieśli murowaną świątynię
austriackie umieścily w daw-
1928. Rozpatrzymy
slużylo jako kwaterunek gar-
artykule ,,Stanislawów w XVII
pw. świętych Piotra i Pawla, do
nym klasztorze sąd okręgowy
dalszy ciąg eksponatów,
nizonu, magazyn uzbrojenia,
XVIII w. Przestrzenna kompo-
i więzienie. W polowie XIX w.
której w następnym wieku do-
związanych z widokami
zycja i jej symbolika".
amunicji i żywności.
przygotowano dokladne pla-
budowali klasztor. Po kilku po-
Na planach stanislawow-
ny i przeprowadzono kapitalny
żarach kościól zostal rozebrany,
naszego slawnego miasta.
Pierwsze zdjęcia
skiej fortecy po obu stronach
ale klasztor stoi do dziś pod ad-
remont budowli. W niezależnej
Tyśmienickiej bramy bylo
resem ul. Starozamkowa 2.
Ukrainie plany po raz pierwszy
139. WIEŻA STAREGO
IWAN BONDAREW
dwa bastiony z rozleglymi we-
opublikowala historyk Maria
Badacze przez dluższy czas
RATUSZA (fotografia z 1860 r.
Trynitarskie starożytności
wnętrznymi
kazamatami.
Wujanko w książce ,,Klaszto-
marzyli jedynie, aby zobaczyć
Wl. m. Stanislawowa). Z daru p.
Później na ich miejscu zbudo-
ry Iwano-Frankiwska (Stani-
ten rysunek. W 2015 r. fran-
136. FASADA i PRZEKRÓJ
Celewicza.
wano gmach dyrekcię kolei że-
kiwski historyk Myroslaw
slawowa)", która ukazala się
KOŚCIOLA i KLASZTORU OO.
Na zdjęciu widzimy drugą
laznej (ob. Akademia Medycz-
Woloszczuk w Polskiej Biblio-
w wydawnictwie ,,Nowa Zorza"
TRYNITARZY, kolorowa ry-
wersję ratusza, którą wybu-
na) i wartownię (biblioteka
w 1998 r.
tece w Paryżu odnalazl ręko-
cina z I. pol. 18 w. (Oryg. w rę-
dowano w 1695 r. Splonąl pod-
medyczna przy ul. Halickiej 7).
pis Czeslawa Chowańca. Po
kopisie trynitarskim Rkp. 18/||
czas ,,marmoladowego pożaru"
Izba forteczna
Uważam jednak, że te szkice
trzech latach żmudnej pracy
arch. państwowe. Lwów. Foto-
w 1868 r. Mecenasem, najpraw-
,,Izby fortecznej" (jak oznaczono
138. PLAN KAZAMAT
ujrzala światlo dzienne mono-
gr. 37x27 cm. Wl. Dr. Cz. Cho-
dopodobniej, byl tu znany hi-
je na rysunku) należą do kaza-
PRZY BRAMIE TYŚMIENIEC-
grafia Czeslaw Chowańca ,,Hi-
waniec, Stanislawów.)
storyk i krajoznawca Julian Ce-
KIEJ z 1822 r. Oryg. w Arch.
mat po lewej stronie bramy. Są
storia stanislawowskiej for-
Trynitarze to katolicki Za-
lewicz (1843-1892). Mieszkal
relacje, że w 1826 r. w czasie
państw., Lwów. Teka XXI. pi.
tecy", w której zamieszczono
kon Trójcy Przenajświętszej,
w Stanislawowie i byl profeso-
wielkiego pożaru splonąl szereg
133. (23x45cm. Kopia.Wl. Dr.
wiele interesujących ilustracji,
dawniej Zakon Trójcy Prze-
rem w gimnazjum.
zabudowań, wśród nich i woj-
Cz. Chowaniec, Stanislawów.)
wprawdzie: czarno-bialych.
najświętszej od wykupu nie-
Wprawdzie, dziś mamy je-
skowa wartownia. W następ-
Tyśmienicka brama mieści-
wolników. Zadaniem zakon-
dynie kopię wspomnianego
la się na dzisiejszej ul. Halickiej
nym roku wybudowano nową
ników bylo zbieranie datków
137. PLAN PRZEBUDOWY
zdjęcia oryginal zaginąl bez
strażnicę, prawdopodobnie na
w okolicy wejścia do dzisiej-
GMACHU POTRYNITARSKIE-
w celu wykupu z niewoli mu-
śladu, a historia kopii też jest
miejscu starej.
szego gmachu glównego Aka-
GO z lat 1845-7. (Oryg. w Arch.
zulmańskiej więźniów-katoli-
niezwykle interesująca.
Za wlączenie do listy na-
demii Medycznej. Kazamaty (
państw., Lwów. Teka planów II.
ków. Do Stanislawowa sprowa-
W latach 20. XX w. miesz-
z franc. ,,casemate" zamknię-
ukowej planów kazamat należy
pi. 26. Fot. pomn. 14x20). Wl. Dr.
dzil ich Andrzej Potocki, który
kal w Stanislawowie chlopiec
te umocnienie) jest to od-
się wdzięczność historykowi
Cz. Chowaniec, Stanislawów.)
prowadzil regularne wojny
Adam Rubaszewski. Wspólnie
Serhijowi Krawcowi, który od-
dzielne wewnętrzne pomiesz-
z ojcem odwiedzili ,,Wystawę
szukal dokument w lwowskim
czenie w murach fortecznych,
historyczną miasta Stanislawo-
wa", gdzie zrobili zdjęcie intere-
sującego ich eksponatu. Chlo-
pak wyrósl, przetrwal pieklo
II wojny światowej i zamiesz-
kal w Polsce. Jednak kontaktów
z rodzinnym miastem nie ze-
rwal. W 1990 r. przekazal kopię
tego unikalnego zdjęcia pro-
boszczowi kościola katolickiego
ks. Halimurce. Ten przez dluż-
szy czas przechowywal zdjęcie
w kościele, aż rozpocząl się jego
remont i zdjęcie gdzieś przepa-
dlo. Przed blisko rokiem jeden
z parafian, lekarz Leonid Orzel,
zobaczyl jak robotnik wynosi
na śmieci teczkę z papierami.
Gdy ten mijal lekarza, z teczki
coś wypadlo. To ,,coś" okazalo
się najstarszym zdjęciem na-
szego miasta.
140. WIDOK MIASTA po
POŻARZE 1868 r. Od POL-
DN. ZACH. fotografja z 1868 r.
(15,5x24 cm. Wl. miasta, z daru
p. M. Lewickiego).
141. WIDOK MIASTA po
POŻARZE 1868 r. Od ZACHO-
DU. Fotografja z 1868 r. (15,5x24
cm. Wl. m. Stanislawowa, z daru
p. M. Lewickiego).
Początkowo bylem przeko-
nany, że oba zdjęcia są od dawna
FASADA I PRZEKRÓJ KOŚCIOLA I KLASZTORU TRYNITARZY. XVIII W.
WIEŻA STAREGO RATUSZA, 1860 R.
