28

nr 10 (422) |30.05­15.06.2023

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Legendy starego Stanislawowa  (70)

IWAN BONDAREW

Anschluss, który nie nastąpil

W przekladzie z niemieckie-

go ,,anschluss" oznacza przy-

lączenie, polączenie, aneksję.

W historii terminu używa się,

gdy mowa o zajęciu Austrii

przez hitlerowskie Niemcy. Po

co jednak chodzić daleko. W hi-

storii Przykarpacia byla chwi-

la, gdy administracyjna mapa

kraju zdecydowanie zostala

przekrojona.

Wcześniej na Zachodniej

Ukrainie bylo więcej obwodów.

Oprócz obw. lwowskiego, tar-

nopolskiego i stanislawskiego

byl jeszcze obwód drohobycki.

W 1959 r. w Kijowie podjęto de-

cyzję o likwidacji tego ostatnie-

go i polączeniu go ze stanislaw-

skim. Przewodniczący wladz

w Stanislawie, tow. Jeriominko,

nie byl tym zachwycony i na

KOŚCIÓL PW. ŚWIĘTYCH PIOTRA I PAWLA W GDAŃSKU

plenum CK KPU (Komunistycz-

,,Mieszkala w Stanislawie

W omówionym miejscu kom-

nej Partii Ukrainy) powiedzial,

grupa wesolków. Lubili różne

panowie Arkaszy, zataczając się

że jego obwód nie jest z gumy

rozrywki i pohulać sobie. Pośród

ze śmiechu, już czekali na swego

i posad dla wszystkich urzęd-

OBWÓD DROHOBYCKI NA MAPIE Z 1941 R.

nich wyróżnial się jeden ­bar-

ulubieńca. Rozgrzewali go gorą-

ników zwolnionych z obw. dro-

dzo niski, zupelny malec, niedo-

cym piwem, zagrzanym w im-

hobyckiego w nim nie znajdzie.

rostek. Nazywal się Arkadij.

bryku, i namawiali do kolejnego

Jego lwowski kolega okazal się

Stal kiedyś na skraju chodni-

wybryku".

bardziej sprytny i zagwaran-

ka. Bylo zimno, a jego drobniut-

towal wszystkim zatrudnienie.

Siódmy w pierwszym rzędzie

kie czerwone paluszki zdębialy

Wynikiem tej dyskusji bylo

Zbieranie pocztówek nazy-

od mrozu. Za mala jesionka opi-

przylączenie obw. drohobyc-

wa się deltiologią. Dziś modne

nala chudziutkie cialko, czap-

kiego do lwowskiego.

jest zbieranie pocztówek z wi-

ka-uszanka byla opuszczona

Ale jak się okazalo, nie dla

dokami rodzinnego miasta. Co

na czolo i zawiązana pod brodą.

wszystkich urzędników zna-

bogatsi polują na karty au-

Twarzyczka ukryta byla przed

lazly się odpowiednie miejsca

striackie lub polskie, a ci bied-

wspólczującymi spojrzeniami

pracy. Do Kijowa poplynęla fala

niejsi ­ z czasów sowieckich.

przechodniów.

skarg od oburzonych urzęd-

Kolekcjonerzy interesują się

Stal taki maly i plakal, ale naj-

ników. Klamka jednak zapadla

przede wszystkim widokami

glośniej, gdy obok przechodzila

i wracać do poprzedniego po-

budynków. Na postacie, które

jakaś mloda i ladna panienka.

dzialu administracyjnego USRR

WNĘTRZE PASAŻA GARTENBERGÓW

trafily na pocztówkę zupelnie

- Proszę panienki, bardzo

nikt nie mial zamiaru.

remont. Stary budowlaniec

nie zwracają uwagi. Podobnie

chcę siusiu, ale zmarzly mi

W 2007 r. z okazji 70-lecia

Królowa zażenowania

Stepan Szmat, dawny pracow-

jak na bezimiennych statystów

rączki... ­ lzy z natartych ce-

koronacji obrazu, zostal on uro-

nik zakladów budowlanych,

w filmowych scenach zbioro-

bulą ocząt spadaly na śnieg

O Stanislawowskim cudow-

czyście przeniesiony z kapli-

opowiedzial taką historię:

wych. Jest jednak pewna wido-

i natychmiast zmienialy się

nym obrazie Matki Boskiej,

cy do kościola i powstalo tam

Podczas remontu ujrzano po-

kówka, na której przedstawiona

w krysztalki.

znanej jako Laskawa, pisano

miejsce odpustowe. Ale cuda się

stacie w niszach. Trzeba bylo

jest konkretna osoba.

- Boże, biedne dziecko! Chodź

wiele. Ale jej najnowsza histo-

nie zdarzają.

je stamtąd przenieść. Stepan

20 grudnia 1960 r. Stanislaw-

szybciej, synku, zaraz ci pomo-

ria jest malo znana.

Terakotowe rzeźby

zwrócil się do Muzeum krajo-

skie obwodowe wydawnictwo

gę... ­ i panienka brala dziecko

W 1946 r. ks. Filipiak pota-

znawczego. Stwierdzono tam,

gazetowo-książkowe  wydalo

Na starych widokówkach

za rękę, prowadzila do zaulka

jemnie wywiózl obraz do Pol-

pasażu Gartenbergów możemy

że nie mają one żadnej wartości

w nakladzie 25 tys. egzemplarzy

Fortecznego, pod resztki stani-

ski. Krok ten byl wymuszony, bo

zobaczyć piękne rzeźby, sto-

artystycznej i odmówiono ich

widokówkę ,,Zakątek pomnika

slawowskich murów...

w ZSRR nic dobrego go nie cze-

jące w niszach. Byly to figury

odebrania. Pozostalo tradycyjne

cmentarza żolnierzy radzieckich".

Wkrótce z zaulka donosily

kalo. Przez dluższy czas kaplan

terakotowe w pelnym wymia-

rozwiązanie ­ antyczni bogo-

Wydrukowano ją na podstawie

się kobiece okrzyki, wśród któ-

przechowywal obraz we wla-

wie powędrowali na ciężarówkę

zdjęcia O. Kuźmenka i C. Biloze-

rze wzrostu czlowieka i przed-

rych dominowalo szczere zdzi-

snym domu, a w 1959 r. przeka-

rowa. Przedstawiony jest na nim

stawialy postacie z mitologii

i wywieziono ich na śmietnik.

wienie. Ten okrzyk budzil stado

zal go do kościola świętych Pio-

antycznej. Wedlug slownika,

fragment cmentarza żolnierzy ra-

wron, które z glośnym kraka-

tra i Pawla w Gdańsku. Podczas

Żarty malego Arkaszy

byly to ,,ceramiczne jednorod-

dzieckich i nauczycielka, oprowa-

niem wznosily się w niebieskie,

wojny świątynia zostala znisz-

ne, nie pokryte glazurą wyroby

Dyrektor Muzeum literatu-

dzająca po nim swoich uczniów.

chlodne niebo. Za jakiś czas na

czona przez lotnictwo sowiec-

z kolorowej gliny o porowatej

ry Przykarpacia Wolodymyr

ul. Belwederską znów wybiegal

Gdy zacząlem zbierać radziec-

kie i nieuszkodzoną zachowala

strukturze".

Smirnow w czasopiśmie ,,Kra-

kie pocztówki, poznalem kolek-

Arkadij, podtrzymując w rę-

się jedynie zakrystia, w której

W czasach sowieckich pa-

joznawca Przykarpacia" opu-

cjonera Romana Bilana. Prze-

kach rozpięte spodnie i z szyb-

urządzono niewielką kapliczkę.

saż przeksztalcono na ma-

blikowal interesujące wspo-

glądnąl on moją skromną kolekcję

kością pośpiesznego pociągu

Jeżeli na Przykarpaciu dzięki

gazyn. Pod koniec lat 1950.

mnienia o swoim dzieciństwie,

mknąl po ulicy. Za nim donosily

i zatrzymal się na tej pocztówce.

obrazowi dzialy się liczne cuda

przeznaczono go na centralny

które przypadalo na przelom lat

się przekleństwa i pogróżki ob-

- Czy wie pan, że na tej pocz-

i uzdrowienia, to w Gdańsku

sklep uniwersalny i rozpoczęto

1950-60. Oto jeden fragment:

rażonej kobiety.

tówce jest moja pierwsza nauczy-

bylo odwrotnie. Żadnego cudu

cielka? To nasza klasowa kierow-

Matka Boska Laskawa tam nie

niczka Maria Semechid. W 1953

dokonala. Prócz tego w kaplicy

r. poszedlem do szkoly nr 5 przy

regularnie zdarzaly się jakieś

ul. Franki. Wtedy jeszcze nazy-

przykre wypadki. Przed obra-

wala się Radzieckiej Konstytucji.

zem ludzie potykali się na rów-

W trzeciej klasie nauczy-

nej posadzce, lamiąc ręce i nogi.

cielka poprowadzila nas na ten

W 1990 r. wszczęla się tam na-

cmentarz. Bylo to chyba 9 maja ­

wet bójka, gdy kaplan z ormiań-

w Dzień Zwycięstwa. Ustawio-

skiej parafii w Gliwicach chcial

no nas kolo centralnego pomni-

zabrać obraz na silę, a miejsco-

ka i jakiś mężczyzna zrobil kilka

wy proboszcz czynil opór i jed-

zdjęć. A to ­ zobaczylem chyba

nak odwojowal swoje. Z powodu

po 20 latach, gdy zacząlem zbie-

tych ekscesów stanislawowska

rać pocztówki. Siódmy od lewej

ikona NMP zostala nazwana

MEMORIAL ŻOLNIERZY

w pierwszym rzędzie ­ to ja!".

,,Królowa zażenowania".

ZAULEK FORTECZNY W 1970 R.

RADZIECKICH, 1960 R.