5

nr 12 (424) |30 06.­27.07.2023

Rozmowy Kuriera

www.kuriergalicyjski.com

W cieniu poetyckiego drzewa

Lwowski Kabaret Artystyczny

,,Czwarta Rano" od kilku

lat, wiosną, zaprasza

publiczność na podwórze przy

ulicy Gnatiuka 11. Pod tym

adresem ­ do 1944 roku ulica

Jagiellońska ­ swoje lwowskie

lata spędzil Marian Hemar.

Dzisiaj, tak zresztą jak przed

wojną, mieści się tutaj teatr,

obecnie Pierwszy Ukraiński

Teatr dla Dzieci i Mlodzieży.

Na jego dziedzińcu, pod

dawnymi oknami poety,

sensacje, to cię zawiodę. Oto przyklad

Trzeba ksztaltować wspólczesność

artyści kabaretu śpiewają

,,dialogów z Marianem". Idea orze-

powojenny. Można zatem powiedzieć,

godnych, by przywracać je pamięci,

,,naszego Lwowa" z tej materii, jakiej

kilka piosenek, po czym

cha na teatralnym podwórku wzię-

że Lwów zawsze będzie ,,jakiś", ale je-

ale niech każdy uprawia swój lwow-

dostarcza nasze życie. I zapraszać do

zapraszają na teatralny

la się przecież z jego wzruszającego

śli chcemy obronić TO miasto, które

ski kawalek. Nasz skromny zespól

zabawy ludzi tego ciekawych, do-

wieczór z twórczością

wiersza ,,Liść", który zresztą KG pu-

leży nam na sercu, to musimy nie-

,,robi swoje" piosenką i wierszem.

strzegających i potrafiących docenić

autora niezapomnianych,

blikowal przy okazji jeszcze przed-

ustannie i umiejętnie szczepić w nim

wartość minionego Lwowa, a przy tym

arcylwowskich przebojów.

Można w takim razie powie-

wojennych zapowiedzi imprezy. My

między innymi Hemara. Oczywi-

wrażliwych na tę formę sztuki kaba-

Corocznym pretekstem do

dzieć, że ,,Czwarta Rano" to

odpowiadamy mu naszym wierszem,

ście jest nieskończenie wiele postaci

retowej, jaką oferujemy. Życie dostar-

tych spotkań są przypadające

lwowski kabaret z misją?

zatytulowanym ,,Liście", kierowa-

cza niemalo okrutnych niespodzia-

LIŚĆ  (fragment)

w kwietniu urodziny Hemara.

nym też do wszystkich, obecnych

Misja to za duże slowo, jak dla nas. Po-

nek, te jednak także potrafią odwracać

i przyszlych, hemarzystów, którzy

wiedzialbym raczej, że stawiamy sobie

role i znaczenia ­ Hemar jest dziś nie

Okoliczności sprawiają ­

liczą w przyszlości na chwilę zadu-

cele odrobinę ambitniejsze niż rozryw-

tylko ,,jakimś poetą, który tu miesz-

święta, pandemia, wojna ­ że

my w cieniu poetyckiego orzecha we

ka. Nawiązujemy do nurtu kabaretu

kal", jest także poetą-uchodźcą przed

MARIAN HEMAR

termin jest ruchomy, ale wy-

Lwowie. W tym duchu ­ nomen omen

literackiego, który nie żyje tylko z tego,

wojną, czlowiekiem, którego wygna-

Wyszedlem z wozu. Obok,

darzenie wpisalo się już trwa-

­ sobie gawędzimy.

że publiczność się glośno śmieje. Nam

ly ze Lwowa wiatry historii. W tych

le w kulturalny kalendarz, ma

Tuż przy drodze, na lewo,

wystarczy dyskretny uśmiech i za-

smutnych analogiach, jak gdyby na

Ach, to pozazdrościć! Dzię-

wierną publiczność wśród lwo-

Zamajaczylo przede mną

duma, refleksja, wzruszenie, pamięć.

przekór, latwiej odnaleźć powrotną

kuję więc za tę uduchowioną

wian, przyciąga także niema-

Ciemne ogromne drzewo.

A najlepiej, jeśli jedno plynie z drugie-

drogę, w pewnym sensie latwiej He-

pogawędkę.

le grono przyjezdnych milo-

go ­ uśmiech pobudza myślenie, myśl

mara przyjąć do jego domu. Jurij My-

Poznalem po zapachu

śników zarówno Hemara, jak

Wierzmy w duchy! Dziękuję.

wywoluje uśmiech. Dzialając w tak

sak, dyrektor Pierwszego Teatru jest

,,Czwartej Rano". W tym roku

Jedynym, potajemnym,

szczególnej materii jak Lwów, ma się

dziś na wojnie, my w tym czasie, za

LIŚCIE

kabaret, pomimo wojny grający

Nie oddanym slowami,

ponadto pewne, rzeklbym, towarzy-

jego zgodą i pomocą sadzimy ,,wy-

regularnie, przeprowadzil im-

Gorzkim jakby i ciemnym

skie zobowiązania wobec przeszlości,

gnańczy" orzech poety, którego serce

prezę 10 czerwca pod tytulem

zamieszkalej przecież przez duchy wy-

zostalo we Lwowie dawno minionym.

,,Daj Hemarze szklankę marzeń".

I nasyconym rosą

bitnych artystów. Dlatego na ich spo-

To drzewko staje się więc symbolem

Przyjaciolom 4Rano, bywającym

Wśród poezji, piosenek i muzyki

I jesieni oddechem.

tkanie ochoczo cofamy się w czasie, ale

zarazem historii i teraźniejszości.

pod oknami Mariana Hemara we Lwowie

Stalem chwilę w ciemności

wyroslo... drzewo. Orzech, który

nie chcemy być wylącznie ,,skansenem

Mam nadzieję, że ten symbol będzie

nazwano ,,Marian Hemar", ma-

Pod tym drzewem, orzechem,

w piosence". Zależy nam na tym, żeby,

rósl i owocowal. No i duch Hemara bez

Lwów w letnim slońcu, w zlotym kurzu,

jący upamiętniać wszystkich

obcując z najlepszymi duchami minio-

wątpienia będzie go doglądal.

jeszcze dopalal się wzorzyście,

zmuszonych ratować się przed

Sluchalem, jak w nim szepce

nych epok, robić wspólczesny, żywy

gdy znów zeszliśmy się w podwórzu,

W poprzednich latach byly

wojną ucieczką ze swoich ro-

Drobnych kropel ulewa.

kabaret, w dzisiejszym Lwowie, dla

niczym przywiane z wiatrem liście.

,,bankiety u Mariana", torty,

dzinnych stron.

I zerwalem liść jeden -

ludzi mieszkających albo przyjeżdża-

strzelaly szampany, w niebo

I zerwalem liść z drzewa -

jących tu dzisiaj.

Już wieńca się z nich nie uplecie.

W rozmowie z Anną Gordijew-

frunęly kolorowe balony, slo-

Cóż my, ulotni? Tylko śpiewem

ską opowiada o tym Slawomir

Czy zatem duch Mariana He-

wem ­ prawdziwe urodziny

I zerwalem znad glowy,

możemy zlożyć ślub poecie,

Gowin, szef ,,Czwartej Rano",

mara podsunąl Ci pomysl,

poety. Nie brakuje wam, kaba-

Dlońmi roztrzęsionemi,

że liść przy liściu bujnym drzewem

poeta, autor tekstów kabaretu

by pod jego oknami posadzić

retowi, tamtej atmosfery, roz-

Liść z ostatniego drzewa,

i zagorzaly... hemarzysta.

drzewko orzecha?

bawionej publiczności, tury-

Co roslo na mojej ziemi.

wyrośnie kiedyś i zaszumi

stów, gości z Polski?

W przedmowie do ,,Lwowskich ga-

nad światem tych, co zblądzą po nas

A cóż to za osobliwy przymiot-

Kiść ośmiolistną, jakby

węd" Kazimierza Schleyena, wyda-

Każdy czas ma swoją twórczą ener-

w te stare mury, by żal tlumić

nik ­ hemarzysta?

Wyciętą z mokrej wstążki,

nych w latach 60. ubieglego wieku,

gię. Dzisiaj bywa, owszem, inaczej,

nutą, co dziwnie, jak lza, slona.

I zanioslem do wozu

Mam nadzieję, że to swoisty tytul ho-

Hemar napisal mniej więcej takie slo-

niż w okresie turystycznej prosperity,

I wlożylem do książki,

norowy. Mówiąc nieco poważniej, ten

wa: ,,Trzeba koniecznie, pilnie i upar-

ale my powiadamy, że kabaret to tak-

Bo w świat, choć drań to byle jaki,

zabawny neologizm narodzil się pod-

cie zbierać i notować, przypominać

że sztuka towarzysząca publiczności

wciąż się zrywają jego slowa

Wlożylem do zielnika

czas jakiejś lwowskiej biesiady. W ta-

i utrwalać, ratować od zniszczenia,

­ albo, mówiąc trochę górnolotnie, ja-

jak szukające gniazda ptaki,

Z nie skończonymi wierszami,

kich okolicznościach, jak wiesz, He-

odkopywać z pylu przeszlości wszyst-

kiejś sprawie ­ na dobre i na zle. Jedni

by uwić je na naszych glowach,

Niech je przejdzie zapachem,

mar często się pojawia, a to cytatem,

ko, co bylo cząstką tej lwowskiej ta-

byli z nami na lwowskim podwórku,

Niech je rosą poplami.

a to zanuconą nagle piosenką. Tamte-

jemnicy, wszystko co bylo cząstką

inni, którzy nie mogli przyjechać do

tu, gdy w podwórku, patrząc w górę,

go wieczora utytulowano tak akurat

lwowskiej magii". Zachęcal do tego

Lwowa, byli obecni na różne ,,tele-

niesiemy w niebo lwowską śpiewkę,

I wziąlem liść ze sobą

mnie, ale wiem, że calkiem spore grono

ledwie dwadzieścia lat po II wojnie,

" i ,,e-" sposoby. Kto jak kto, ale my,

związani wiersza wątlym sznurem,

Na swą drogę daleką,

mogloby do tych honorów aspirować.

u schylku epoki Chruszczowa, a więc

nieustannie biesiadujący z ducha-

nad drżącym, orzechowym drzewkiem.

Co się wtedy zaczęla

Bo hemarzysta to nikt inny jak leofil ­

w czasach, gdy wszelka pamięć miala

mi, mamy w tym wprawę. A i Hemar,

Za tym mostem, za rzeką,

to także określenie, które bardzo pole-

być zadeptana. Można rzec, iż stawką

z którym przecież opowiadamy so-

Chylkiem skradaly się westchnienia,

cam ­ uprawiający swą lwowską pasję

pamięci bylo wówczas elementarne

bie różne rzeczy, nieźle się odnajduje

i nuty nagle pociemnialy...

Dziś, gdy piszę te slowa,

w nieodlącznym towarzystwie twór-

przetrwanie. Dzisiaj, gdy od tamtych

w świecie nowoczesnych technologii.

Wiatr czyhający w pustych sieniach

Rzewna to mi pociecha,

czości wybitnego mieszkańca kamie-

chwil uplynęlo sześćdziesiąt lat, oko-

zdradzal tajemny szept kabaly:

A to ciekawe, zdradź szczególy

Otwieram dawną książkę

nicy przy Jagiellońskiej 11.

liczności pozwalają na znacznie wię-

takiej pogawędki z Marianem

A w książce liść orzecha.

cej ­ teraz trzeba utrwalać pamięć, ale

,,Świat bez nas będzie nie do życia

Nie ma Lwowa bez Hemara?

Hemarem!

też, w miarę możliwości stawiać nowe

chociażby nie wiem jak się staral

Jakby z przezroczystego

Można powiedzieć, że Lwów jest

znaki, tworzyć nowe symbole, wy-

Ależ bardzo proszę, jednak jeśli li-

Jak ciepla wódka ­ nie do picia.

Szkla, cieniutki i kruchy,

wielki i każdy znajdzie w nim swoje

deptywać koleiny jakiejś kontynuacji.

czysz na jakieś spirytystyczne

Jak Lwów bez Mariana Hemara".

Lecz wciąż jeszcze zielony,

miejsce, z Hemarem lub bez. W tym

Choć przybladly i suchy

sensie Hemar bynajmniej nie jest

Bo slowa, niby ptasie cienie,

obowiązkiem. Ale nasz zespól uwa-

w niewoli u letniego slońca.

I pachnie wciąż - tym samym

ża, że Lwów z Hemarem jest pelniej-

Tyle ich czasu, by na scenie

Gorzkim jakby i ciemnym,

szy i jeszcze większy. Więź, którą się

los mógl dośpiewać się do końca.

Nijak niewyslowionym

z pomocą jego twórczości nawiązuje

Zapachem potajemnym,

z duchem miasta jest tym silniejsza,

Nim przyjdzie nam ich śladem ruszyć,

że najważniejsze ,,lwowskie" utwo-

choć Lwów się lubi nosić dżdżyście,

A w nim - deszcz cichy pada

ry tworzyl daleko od Lwowa. Być

znajdzie się wiatr, który osuszy

I czarna noc podolska

może stąd bierze się ich ukryta sila,

wódkę i krew, i lzy. I liście.

I wiatr, i szum, i chmury,

tak oddzialująca na kolejne pokole-

SLAWOMIR GOWIN

I tlum, i żal, i Polska.

nia, znające przecież już tylko Lwów

Lwów, 11 czerwca `23