22

nr 12 (424) |30 06.­27.07.2023

Okruchy historii

www.kuriergalicyjski.com

Z dziejów Filharmonii Lwowskiej  (cz. 2)

Filharmonia Lwowska,

zalożona przez Ludwika

Hellera, rozpoczęla swoją

dzialalność 27 września

1902 roku. Sezon 1902­1903,

trwający do 9 maja roku

następnego, tak pod względem

doboru repertuaru, jak też

zaproszonych wykonawców

obfitowal w liczne wydarzenia

muzyczne. Ogólem 113

268 osób wysluchalo 128

koncertów. Odbywaly się

one cztery razy w tygodniu.

W czwartki i soboty dawano

tzw. wielkie koncerty

MIECIO HORSZOWSKI

filharmoniczne z udzialem

solistów (loża parterowa na

MIRA HELLER

taki koncert kosztowala 16

koron, najtańsze miejsce ­ 1

koronę), we wtorki ­ koncerty

symfoniczne, niedziele i święta

byly zarezerwowane na

tańsze w stosunku do wielkich

symfonicznych o średnio 60%

koncerty popularne.

JOANNA PACAN-ŚWIETLICKA

Życie muzyczne we Lwowie zdecy-

dowanie się ożywilo, a wyraźny postęp

w tej dziedzinie odnotowywali recenzenci

muzyczni dzienników lwowskich. ,,Ruch

EDWARD TREGLER

muzyczny we Lwowie jest tak wielki ­

pisal w ,,Kurierze Lwowskim" Stanislaw

Meliński ­ że gdy sobie sprawozdawca

PABLO SARASATE

tylko dzień jeden lub dwa pofolguje, już się

piętrzą zaleglości. Publiczność uczęszcza

Skrzypkowie

raz do teatru, raz do Filharmonii, a niekie-

dy jedna i druga olbrzymia sala zapelnia

Z calej plejady czolowych skrzypków

się żądnymi dobrej muzyki sluchaczami.

tamtej epoki na scenie Filharmonii pojawili

Publiczność posiada wielki wybór, a chwi-

się: Stanislaw Barcewicz, Willy Burmester,

lowo zwycięża ta instytucja, która w porę

Bronislaw Hubermann, Jaroslaw Kocian,

zapowie wybitniejszą atrakcję". Rywaliza-

Jan Kubelik, Franciszek Ondrziczek, Pablo

cja między dyrektorami Ludwikiem Hel-

de Sarasate, Emil Sauret. Obok tych wybit-

lerem i Tadeuszem Pawlikowskim o rząd

nych wirtuozów na estradzie Filharmonii

dusz lwowskich melomanów nabierala

zaprezentowala nieprzeciętny talent mlo-

tempa. Energiczny dyrektor Filharmonii

da lwowska skrzypaczka 13-letnia Emcia

zadbal o to, by rozbudowane trzyczęścio-

Wolfsthalówna, córka Maurycego, wielo-

GUSTAW MAHLER

we programy wieczorów w Filharmonii

letniego zaslużonego koncertmistrza or-

wabily urozmaiconym, stale unowocze-

(7 kwietnia 1903 roku), czolowy reprezen-

,,Pajace", Przygotowal ją i poprowadzil (rok

elitarnych i najdlużej w historii czynnych

kiestry teatralnej i profesora lwowskiego

śnianym repertuarem i glośnymi nazwi-

tant Mlodej Polski w muzyce, trzydziesto-

zaledwie po prapremierze mediolańskiej)

na obu pólkulach pianistów. Jego kariera

konserwatorium.

skami wykonawców. Wychodząc naprze-

letni ks. Lorenzo Perosi (14, 16, 19 kwietnia

uczeń Stanislawa Moniuszki, wieloletni za-

trwala niespelna cale stulecie, ostatni

Śpiewacy

ciw oczekiwaniom odbiorców, do Lwowa

1903), który z nominacji papieża Leona XIII

slużony dyrygent opery polskiej we Lwowie

swój recital w Carnegie Hall dal w wieku

ściągano na występy gościnne przede

pięć lat wcześniej objąl stanowisko doży-

i kompozytor Henryk Jarecki.

Aż trzydziestu czterech wokalistów

98 lat. Najbardziej zaś wszechstronnym

wotniego dyrektora chóru Kaplicy Sykstyń-

wszystkim wybitnych dyrygentów, śpie-

przewinęlo się przez estradę Filharmo-

i zarazem najczęściej pojawiającym się

Pianiści

skiej w Rzymie oraz wloski kompozytor

waków, wirtuozów fortepianu i skrzypiec.

nii w pierwszym sezonie jej dzialalności.

na estradzie artystą okazal się Henryk

Ruggero Leoncavallo (7, 9 maja 1903 roku).

Wśród nich znalazly się dwie najslawniej-

Melcer-Szczawiński. Zaprezentowal się

Spośród dwudziestu jeden pianistów

Dyrygenci

Warto przypomnieć, że przed dziesięcio-

sze europejskie śpiewaczki operowe prze-

­ trzynastu polskich i ośmiu obcych ­ któ-

publiczności lwowskiej z równym powo-

ma laty dokladnie, 27 kwietnia 1893 roku,

Wielkim wydarzeniem artystycznym

lomu XIX i XX wieku: Selma Kurz i Gemma

dzeniem w roli nie tylko pianisty (solisty

rzy swój kunszt prezentowali na estradzie

w tych murach, wtedy jeszcze mieszczą-

sezonu byly koncerty pod batutą Ryszarda

Bellincioni. Do grona wielbicieli talentu Sel-

Filharmonii, nie zabraklo światowej sla-

i kameralisty), ale też dyrygenta i kom-

cych Teatr Skarbkowski, odbyla się z wiel-

Straussa (5 stycznia 1903 roku) i Gustawa

my Kurz, pochodzącej z Bielska primadonny

wy wirtuozów. Wystąpili m.in. Leopold

pozytora. O sukcesach Melcera jako pe-

Mahlera (2 i 4 kwietnia 1903 roku). Zalicza-

kim sukcesem polska premiera jego opery

opery królewskiej w Wiedniu, należal sam

dagoga świadczyly niezwykle udane

Godowski, Zygmunt Stojowski, nieraz już

cesarz Franciszek Józef I, który uhonoro-

ni do najznakomitszych dyrygentów swego

oklaskiwany w grodzie pod Wysokim Zam-

występy na estradzie Filharmonii trzech

pokolenia obaj stali na czele uznanych i cie-

wal ją tytulem Śpiewaczki Dworu Cesar-

jego lwowskich uczniów: Heleny Ottawo-

kiem Józef Śliwiński, czy lwowianin z uro-

szących się zaslużoną renomą instytucji:

skiego. Glównym atutem sopranistki, który

dzenia, ,,muzyczny wnuk" Chopina (ksztal-

wej, natenczas już wlaścicielki koncesjo-

Mahler pelnil wówczas funkcję dyrektora

zauważono również podczas lwowskich

cony przez jego ucznia Karola Mikulego),

nowanej szkoly muzycznej we Lwowie,

opery wiedeńskiej, Strauss ­ opery berliń-

występów, byla niezrównana technika re-

uczącej w tej szkole Marii Praschil i Miecia

dysponujący fenomenalną techniką Mau-

skiej. Niemiecki kompozytor poprowadzil

alizowania tryli. Potrafila ,,wytrzymywać"

Horszowskiego, ówcześnie ucznia Teodo-

rycy Rosenthal. Ogromny sukces, zwlasz-

w Filharmonii Lwowskiej wykonanie Be-

tryl przez ­ jak dokladnie obliczyl jeden

ra Leszetyckiego w Wiedniu. O zaslużo-

cza w zakresie interpretacji dziel Chopina,

z lwowskich krytyków ­ 35 sekund na prze-

ethovenowskiej V Symfonii, dwóch wla-

nym autorytecie i uznaniu, jakie zyskal

odniósl nieznany dotąd lwowianom Józef

snych poematów symfonicznych (,,Don

strzeni 11 taktów. Nie mniejszą popularno-

Hofmann. Wśród rozpoczynających do-

Melcer we Lwowie, świadczy wymownie

Juan" i ,,Todund Verklärung" ­ ,,Śmierć i wy-

ścią cieszyla się znana ze wspanialych kre-

piero karierę pianistów zaprezentowali się

wypowiedź krytyka ,,Slowa Polskiego"

zwolenie") oraz fragmentu wczesnej jedno-

acji aktorskich i podziwiana już wcześniej

Stanislawa Niewiadomskiego: ,,Publicz-

dwaj mlodzi wirtuozi z Krakowa: 23-letni

aktowej, dziś malo znanej wlasnej opery

na scenie opery lwowskiej wloska gwiazda

Seweryn Eisenberger i 20-letni Ignacy

ność Filharmonii [...] zaczyna coraz jaśniej

,,Feuersnot" (,,Brak ognia"). O randze i wy-

Gemma Bellincioni. W Filharmonii oklaski-

rozumieć jakiego niepospolitego artystę

Friedman oraz 14-letnia warszawianka He-

jątkowości tego koncertu świadczy fakt,

wana byla również występująca regularnie

lena hrabianka Morsztynówna. Najmlod-

ma przed sobą i jak go cenić i uznawać

że byl on poprzedzony zapowiedzianym

na najbardziej prestiżowych scenach świata

szym pianistą, któremu już wtedy wróżo-

powinna. Przypuszczam nawet, że w nie-

na afiszu odczytem wybitnego lwowskiego

­ na czele z mediolańską La Scalą ­ warsza-

jednym lwowskim sercu rodzi się czasem

no wielką przyszlość, byl dziesięcioletni

wianka Regina Pinkertówna. Najliczniejszą

muzykologa Adolfa Chybińskiego o kompo-

uczucie zadowolenia, iż to polski artysta;

lwowianin Miecio Horszowski. Uzdolniony

zytorze. Natomiast Mahler dyrygowal we

grupę stanowili jednak śpiewacy związani

a dalej przypuszczam, że i glów takich jest

syn Stanislawa Horszowskiego, znanego

ze Lwowem. Z grona wybitnych absolwen-

Lwowie uwerturą ,,Leonora" i VII Symfonią

więcej, które oceniają w calej rozciąglości

we Lwowie wlaściciela wytwórni i skladu

L. van Beethovena, utworami R. Wagnera

tów Walerego Wysockiego, znamienitego

fortepianów, pianin i fisharmonii, miesz-

znaczenie takiego artysty dla naszej kul-

oraz wlasną I Symfonią. Przy pulpicie dy-

nauczyciela wokalistów operowych, wy-

czącego się przy ul. Ossolińskich (obecnie

tury i które umieją je należycie porównać

rygenckim Filharmonii Lwowskiej stanęli

stąpili: Irena Bohuss (prywatnie malżonka

z zaslugą naszych talentów, rozpraszają-

W. Stefanyka) oraz pianistki Janiny Róży

również, prowadząc wykonania wlasnych

dyrektora Hellera), Janina Korolewicz-Way-

cych swoją dzialalność po świecie lub ob-

z domu Wagner, uczennicy Karola Miku-

kompozycji 26-letni Mieczyslaw Karlowicz

da, Aleksander Myszuga. Powodzeniem

lego, mial się okazać jednym z najbardziej

cych pracujących u nas".