8

nr 15 (427) |18­30.o8.2023

Wydarzenia

www.kuriergalicyjski.com

Obchody 85-lecia obserwatorium na górze Pop Iwan

Nazywany Bialym

i prowadzeniu badań, ale szeroko otwiera

Sloniem kamienny gmach

drzwi dla slużb ratowniczych. Jesteśmy

też świadkami tego, że formuje się bardzo

dawnego obserwatorium

ciekawy projekt polsko-ukraiński slużb

astronomiczno-

ratownictwa oraz polsko-ukraińskiej stacji

meteorologicznego

górskiej, szkoly górskiego ratownictwa,

im. Marszalka Józefa

jakich na takiej wysokości chyba w Euro-

Pilsudskiego na szczycie

pie nie ma. A najważniejsze, że faktycznie

Pop Iwan w Czarnohorze,

mamy również stację ratownictwa, która

pracuje stale ­ 24/7. Więc projekt rozwi-

który po II wojnie

ja się, szuka nowych przyjaciól, nowych

światowej obrócil się

partnerów. W perspektywie chcemy, żeby

w ruinę, zostal uratowany

on stal się też art-projektem dla teatrów

IHOR CEPENDA

przez Przykarpacki

Polski i Ukrainy, żeby mogly one realizo-

JAN MALICKI

Uniwersytet Narodowy

Warszawskiego ­

wać bardzo ciekawe programy, podobnie

im. Wasyla Stefanyka

powiedzial po wejściu na

Co zresztą teraz, w trakcie jego procesu

jak już teraz zacząl w tym kierunku pra-

MICHAL MICHALSKI

i Uniwersytet Warszawski.

rekonstrukcji, odnowienia prowadzonego

cować nasz Narodowy Teatr im. Franki

szczyt Michal Michalski

Przeżywamy naprawdę

we wspólpracy Uniwersytetu w Iwano-

w Iwano-Frankiwsku. Mamy więc napraw-

Uczelnie zdobyly poważne

z Narodowego Instytutu

wydarzenie historyczne,

-Frankiwsku oraz Uniwersytetu War-

dę wiele możliwości, żeby wspólnie nie tyl-

środki na remonty

Dziedzictwa Kulturowego

ponieważ świętujemy

szawskiego ze środków Unii Europejskiej,

ko maksymalnie korzystać z tego obiektu,

za Granicą POLONIKA.

i tchnęly w potężną

z uzyskanego grantu, również ze środków

ale co jest najważniejsze, żeby ten obiekt

85. rocznicę bylego

budowlę nowe życie.

­ Spotykamy się tu pod koniec lipca

Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Naro-

lączyl nasze dwa spoleczeństwa na takich

Obserwatorium

W dniach 28-29 lipca

i wlaśnie 28 lipca przypada 85. rocznica

dowego Polski oraz ze środków wlasnych

wysokościach.

Uniwersytetu

uroczyście obchodzono

uruchomienia obserwatorium. Co wyda-

obwodu iwanofrankiwskiego, pozwala

Przed II wojną światową obserwato-

Warszawskiego na górze

rzylo się w 1938 roku? Tak naprawdę ob-

nam odnajdywać co krok różnego rodza-

rium należalo do Uniwersytetu Warszaw-

tam 85-lecie ponownego

Pop Iwan w Czarnohorze

serwatorium funkcjonowalo nieco ponad

ju rozwiązania techniczne, które pokazują,

skiego. Jak to wygląda obecnie?

otwarcia obserwatorium.

­ powiedzial. ­ I wszystko

rok. W polowie września 1939 roku pra-

że bylo to wszystko bardzo przemyślane,

­ Z punktu prawnego gospodarzem

to świetnie wygląda,

cownicy obserwatorium opuścili to miejsce

w obiekcie polożonym na wysokości po-

obiektu jest Uniwersytet Przykarpacki

ponieważ udalo nam się

i przeszli na węgierską stronę. Znajdujemy

nad 2 tys. metrów. Zastosowano rozwią-

­ wyjaśnil prof. Ihor Cependa. ­ Z dru-

TEKST

również zebrać wszystkich

się również w tej chwili na przedwojennej

zania związane z izolacją, które powinny

giej strony, podpisaliśmy też dodatkową

KONSTANTY CZAWAGA

granicy polsko-czechoslowackiej i od pól

byly pozwolić personelowi obserwatorium

umowę ­ aneks z Uniwersytetem War-

IHOR REWAGA

naszych przyjaciól

roku w 1939 polsko-węgierskiej. Obecnie

przetrwać bardzo surową w tym miejscu

szawskim, że wspólnie gospodarujemy

KONSTANTY CZAWAGA

w ramach INTERREGu

jest to teren obwodu iwanofrankiwskiego

karpacką zimę. Nawet dzisiaj jeśli wyjdzie-

tym obiektem. W tym zaś roku zostala

ZDJĘCIA

Polska-Ukraina, który

na Ukrainie. Istotnie niezwyklym wydaje

my na zewnątrz, odczujemy bardzo silny

podpisana umowa również z Akademią

może się też pochwalić

Wydarzenie odbylo się w ramach obcho-

mi się to miejsce, w tym przedwojennym

wiatr. Myślę więc, że dla kultury polskiej,

Górniczo-Hutniczą im. Stanislawa Staszica

sukcesem swego projektu.

dów dwudziestolecia Programu wspólpracy

wyobrażeniu, polskim dziedzictwie kul-

dla polskiego dziedzictwa jest to naprawdę

w Krakowie, która tez dolączyla do tego

Transgranicznej Polska ­ Ukraina. Podczas

turowym, które pozostalo na terytorium

obiekt bardzo znaczący i trzeba się ogrom-

­ Ale dzisiaj chcemy też pokazać jak

projektu, i bezpośrednio z nią realizujemy

uroczystości dyrektor Studium Europy

wspólczesnej Ukrainy. Wlaśnie ze względu

nie cieszyć, że wspólcześnie we wspólpra-

wspólnie z naszymi przyjaciólmi z Polski

tematy związane z astronomią, z wlaści-

Wschodniej UW Jan Malicki i rektor Przy-

na to, że obiekt funkcjonowal krótko, do-

cy polsko-ukraińskiej podjęte są wysilki,

w ciągu tych lat, udalo się zrealizować

wym obserwatorium. Tak więc jesteśmy

karpackiego Narodowego Uniwersytetu im.

czekal się on legendy i określany jest mia-

aby ten obiekt powrócil ­ zaznaczyl Mi-

chyba najambitniejszy polsko-ukraiński

otwarci na nowych partnerów. Jestem

Wasyla Stefanyka prof. Ihor Cependa zlożyli

nem Bialego Slonia, ponieważ tej pierwszej

chal Michalski. Jeszcze wspomnial o losie

projekt. My zawsze żartujemy: najwyż-

przekonany, że ta placówka będzie nie

podziękowanie wszystkim obecnym, którzy

zimy z 1938 na 1939 rok widok śniegu pada-

teleskopu z obserwatorium:

szy polsko-ukraiński projekt, który dzisiaj

tylko wizytówką Polski i Ukrainy, ale też

dolożyli się do ratunku i odnowienia tego

jącego na budynek obserwatorium sklonil

­ Kosztem ogromnych środków finan-

mamy, znajduje się na wysokości 2022

wizytówką innych państw Unii Europej-

obiektu.

Wladyslawa Midowicza, kierownika obser-

sowych zostal zniesiony na węgierską

metra. Ale najważniejsze jest to, że lą-

skiej, ponieważ Karpaty lączą, Karpaty

watorium do określenia go mianem Bialego

stronę przez pracowników obserwato-

czy on nie tylko Przykarpacki Narodowy

przyciągają do siebie. Już teraz powstala

Wędrówka w chmury

Slonia. Typowy przyklad historii, kiedy

rium. Trafil do Budapesztu, skąd po kilku-

Uniwersytet im. Wasyla Stefanyka i Uni-

bardzo ciekawa Uniwersytecka instytucja

obiekt tak naprawdę zgodnie z funkcją bar-

Nasz Kurier od samego początku jest

dziesięciu latach zostal przekazany i mogą

wersytet Warszawski. On lączy o wiele

­ Kolegium Carpathicum, która weszla do

dzo krótko dzialal, natomiast otacza go le-

kronikarzem wydarzeń powiązanych

go państwo dzisiaj obejrzeć w planetarium

większe grupy, instytucje Polski i Ukrainy

przestrzeni europejskiej.

z odrodzeniem obserwatorium. Tym ra-

genda wspanialego zamczyska polożonego

w Gliwicach jako pewnego rodzaju cieka-

i jest projektem, który przyciąga do siebie

Czy jest przewidziana też placówka

bardzo wysoko w Karpatach. Co ciekawe,

zem startujemy z miejscowości Pohory-

wostkę historyczną.

też inne państwa. Realizacja projektu Mię-

astronomiczna? ­ zapytalem.

jest to supernowoczesny projekt zrealizo-

lec. Polacy i Ukraińcy. Naukowcy, przed-

dzynarodowego Centrum Obserwatorium

­ Tak, to jest następny etap i już prowa-

Marzenie, które stalo się

stawiciele Instytutu POLONIKA, urzędu

wany kilka lat przed 1938 rokiem. Inicjato-

to ważne zadanie, które zostalo wykona-

dzimy rozmowy ­ powiedzial prof. Ihor Ce-

rzeczywistością

marszalkowskiego województwa podkar-

rem i koordynatorem budowy byl general

ne w ramach tego projektu i faktycznie

penda. ­ I podpisanie wspólnej umowy mię-

packiego Konsulatu Generalnego RP we

Wielu z nas tyle razy zwiedzalo Biale-

Leon Berbecki, ówczesny prezes Ligi Obro-

skoncentrowaliśmy, z jednej strony, swoją

dzy Uniwersytetem Warszawskim i AGH

go Slonia i bylo świadkami kolejnych eta-

Lwowie oraz ratownicy z obwodów Za-

ny Przeciwpowietrznej i Przeciwgazowej.

uwagę na restauracji budynku. W bardzo

potwierdza to, ponieważ nasz Uniwersytet

pów odnowienia budynku obserwatorium.

chodniej Ukrainy.

Przeprowadzono profesjonalny konkurs

trudnych warunkach to wszystko się to-

otrzymal też status czlonka stowarzyszo-

Tradycyjna modlitwa przy kapliczce. Po-

architektoniczny. Wygral z kilku przed-

Tym razem byliśmy mile zaskoczeni tym,

czy. Z drugiej strony, chcieliśmy maksy-

nego w Asocjacją Uniwersytetów Kosmicz-

goda sloneczna towarzyszyla nam prawie do

co zobaczyliśmy w środku: zainstalowano

stawionych projekt wiążący sylwetkę

malnie odnowić budowlę, wzniesioną jesz-

nych Europy, tak że już faktycznie ksztalci-

piętra kosówki. Dalej powoli wspinamy się

ogrzewanie, wentylację, jest prąd, poko-

tego obserwatorium z zamkiem Kazimierza

cze przed wojną, w 1938 roku. Ale rzeczą

my również badaczy ­ naszych studentów.

w szare chmury. Zazwyczaj przy dobrej po-

je są wyposażone w lóżka, a nawet jest

Wielkiego w Przemyślu. Także to wrażenie,

najważniejszą pozostaje napelnić go nową

Jestem przekonany, że za jakieś dwa lata

godzie stąd już widać odlegle kontury obser-

węzel sanitarny i prysznic. Satelitarny

które wszyscy turyści czyli osoby widzący

treścią. I to dotyczy nie tylko naukowych

będzie to kolejne otwarcie, które będzie do-

watorium, które magicznie przyciąga i dodaje

modem Starlink pozwala polączyć się stąd

obserwatorium na zdjęciu odnoszą, wra-

badań, urządzeń. Np. teraz otwieramy

tyczyć teleskopu ­ stwierdzil rektor Przy-

silę nogom. Niewiele szybciej niż wędrowcy,

ze światem. Przed uroczystością na jednej

żenie wlaśnie takiego średniowiecznego

stację meteo, jedną z najbardziej wspól-

karpackiego Narodowego Uniwersytetu im.

po stromej kamienistej drodze wspinają się

z salek obserwatorium rozmawiamy z prof.

zamczyska zagubionego gdzieś na szczy-

czesnych stacji meteo, która pozwoli

Wasyla Stefanyka.

dwie ciężarówki rycząc silnikami. Każde

Ihorem Cependą, rektorem Przykarpackie-

tach Karpat, jest pewnie trafne, bo to byla

prowadzić bardzo poważne badania.

Uniwersytet wlożyl i doklada wiele

kolo samochodu jest owinięte lańcuchami.

go Narodowego Uniwersytetu im. Wasyla

celowa inspiracja. Ale jednocześnie byl to

W perspektywie mamy też otwarcie ob-

środków w odnowienie i funkcjonowanie

Stefanyka w Iwano-Frankiwsku (dawnym

To w ten sposób dostarczono na szczyt Popa

obiekt wzniesiony przy pomocy najnowo-

serwatorium. Jest też ważne, że Centrum

budynku obserwatorium.

Iwana setki ton ladunków, przede wszystkim

Stanislawowie):

cześniejszych przedwojennych technik.

nie jest skupione tylko na uniwersytetach

Ogromnie wzruszony byl w tym dniu

materialów budowlanych i różnego urządze-

dyrektor Studium Europy Wschodniej Uni-

nia. W czasie budowy obserwatorium do

wersytetu Warszawskiego Jan Malicki:

transportu na górę wszystkich ladunków

­ Sobota 29 lipca 2023 roku. Dziś

slużyly koniki huculskie.

uplywa dokladnie 85. rocznica otwarcia

przedwojennego Obserwatorium Astro-

W tym miejscu ogromnym

nomiczno-Meteorologicznego Uniwersy-

kosztem, kosztem miliona

tetu Warszawskiego na górze Pop Iwan

przedwojennych zlotych

w Czarnohorze. Również 85 lat temu byla

to wielka uroczystość, wzruszająca. Róż-

zostalo wybudowane

nica byla taka, że przed wojną urządzono

najnowocześniejsze

tę uroczystość u drzwi wejściowych, po-

podówczas

nieważ byla dobra pogoda. Znamy foto-

w Europie obserwatorium

grafię: siedzi ówczesny marszalek Sena-

meteorologiczne

tu Aleksander Prystor i mnóstwo ludzi

i jedno z największych

z wladz miejscowych, z Warszawy, osób,

w Europie obserwatorium

które uczestniczyly w tej uroczystości.

astronomiczne należące

No i jeszcze bardzo ważne wspomnienie

przed II wojną światową

trzeba przytoczyć ­ postać Aleksandra

Prystora, który przyjechal z Warszawy

do Uniwersytetu

na tę uroczystość i na huculskim koniku